Płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego – parametry, opinie, ceny, porady

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Stanisław KozłowskiDrukujUdostępnij

Polistyren ekspandowany czy ekstrudowany?

Płyty izolacyjne ze spienionego polistyrenu

Precyzyjne i jednoznaczne nazewnictwo jest ważne w każdej dziedzinie; od botaniki po budownictwo. Poszukując ofert sprzedaży materiałów termoizolacyjnych, można napotkać określenie „styropian XPS”. Tyle tylko, że taki materiał z definicji nie istnieje.

EPS i XPS są spienionymi płytami z polistyrolu. Oba rodzaje materiałów izolacyjnych bazują na ropie naftowej i od lat 50. ubiegłego stulecia znajdują różnorodne zastosowanie. Na czym polega różnica między EPS i XPS?

• EPS oznacza polistyrol ekspandowany (ekspandować = rozprzestrzeniać się), czyli taki, który mocno zwiększył swoją objętość na skutek spienienia. Ziarna granulatu powiększają się 20-50 razy.  Polska nazwa handlowa polistyrenu ekspandowanego to „styropian”, nazwą markową firmy BASF jest „Styropor”. Płyty styropianowe powstają poprzez cięcie spienionej masy, dlatego widoczne są na powierzchni poszczególne granulki.
• XPS jest skróconą nazwą polistyrolu ekstrudowanego (ekstruzja = wyciskanie, wytłaczanie), który po spienieniu tworzy gotowe płyty. Najbardziej znaną marką płyt izolacyjnych XPS jest styrodur firmy BASF.

Jak widać, mogą być albo płyty styropianowe, albo styrodur; styropian XPS, czyli „styropian ekstrudowany”, jest zwyczajnym nieporozumieniem i na pewno nie da się go kupić.

Polistyren ekstrudowany XPS

Płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego są wytwarzane w urządzeniach wytłaczających (ekstrudujących) jako ciągła taśma spienionego tworzywa. Polistyren jest tam topiony i spieniany poprzez dodatek dwutlenku węgla. Gaz wypycha styrodur przez matryce szczelinowe o wymiarach od 20 mm do 20 cm. W następnej fazie wstęga styroduru przechodzi przez strefę chłodzenia.

Styrodur jest znaną marką polistyrenu ekstrudowanego (w skrócie: XPS) firmy BASF, którego doskonałe parametry techniczne i opinie znane są od około 60 lat. Nawiasem mówiąc, spieniony polistyren powstał w latach czterdziestych ubiegłego wieku w USA jako materiał na pływaki i elementy wypornościowe.

Płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego mają gładką powierzchnię i strukturę z zamkniętych, małych komórek. Są twardsze i mniej nasiąkliwe od płyt styropianowych. Mają dobrą odporność mechaniczną i są niewrażliwe na wilgoć. Styrodur starzeje się powoli i długo zachowuje swoje właściwości. Firma BASF reklamuje swój wyrób zapewniając, że styrodur „przetrwa okres użytkowania budynku, jeśli tylko będzie prawidłowo zamontowany”. Materiał jest wrażliwy jedynie na promieniowanie UV – wystawiony bez ochrony na działanie dziennego światła, szybko ulega zniszczeniu. Jest to też powód, dla którego płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego mają dodatki wzmacniające odporność zarówno ogniową, jak i na światło. Gaz zamknięty w komórkach tworzywa zapewnia bardzo dobre parametry izolacyjne płyt. Współczynnik λ (lambda) wynosi dla styroduru od 0,020 do 0,040 Wat na metr i stopień Kelvina. Ceny płyt XPS są znacznie wyższe niż cena styropianu. Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także ten artykuł z porównaniem styropianu EPS i XPS.

Płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego

Zastosowanie styroduru w praktyce

Gładka powierzchnia płyt, niezwykle niska wartość współczynnika przewodzenia ciepła λ (lambda), łatwość montażu oraz mała nasiąkliwość sprawiają, że wyroby z pianki XPS mają doskonałe opinie i szerokie zastosowanie jako izolacja cieplna:

• ścian działowych,
• dachu stromego i o odwróconym układzie warstw,
• mostków termicznych,
• ław fundamentowych,
• zewnętrznych ścian piwnic,
• obwodowa izolacja ścian i podłóg,
• izolacja cieplna ciągów komunikacyjnych.

Płyty XPS dostępne na rynku produkowane są z różnym wykończeniem krawędzi i powierzchni:

• z gładką krawędzią – do izolacji mostków cieplnych oraz pod jastrych jako warstwa izolacji cieplnej,
• z wpustem i wypustem – szczególnie przydatne do ocieplania dachów,
• ze stopniowaną krawędzią – pozwalają uzyskać gładką powierzchnię, nadają się do izolacji dachów odwróconych oraz pod obciążone podłogi,
• z „waflową” powierzchnią – dają doskonałą przyczepność betony, zaprawy i tynku, są stosowane do zewnętrznej izolacji ścian pod tynk, ścian wewnętrznych, sufitów, pod jastrych i na stropy piwnic.

W przeciwieństwie do polistyrenu ekspandowanego, czyli styropianu, który najczęściej jest biały, płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego występują w różnych, przeważnie pastelowych kolorach. Często producenci zabarwiają swoje płyty XPS na własne kolory. W ten sposób na podstawie koloru płyty można rozpoznać markę i firmę styroduru. Na przykład:

• zielony – BASF Styrodur,
• liliowy – Jackon Insulation – Jackodur,
• żółty – Ursa Deutschalnd GmbH – Ursa XPS,
• różowy – Austrotherm XPS,
• niebieski – Dow Chemical – Styrofoam,
• biały – Synthos – Synthos XPS,
• srebrny – Synthos PRIME o podwyższonych parametrach termoizolacyjnych.

Główne parametry techniczne płyt XPS oraz ich ceny

Płyty z polistyrenu ekstrudowanego są dostępne na rynku o grubości 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 100 i 120 mm. Format tych płyt, to zwykle 125 cm x 60 cm. Do najważniejszych parametrów należą:

1. Naprężenie ściskające przy 10% odkształceniu – opisuje odporność płyt na nacisk. Można spotkać takie typy, jak: XPS 200, XPS 300, XPS 500, XPS 700. Płyty XPS 200 stosuje się pod niewielkie, równomiernie rozłożone obciążenia. W miejscach, gdzie można się spodziewać dużych obciążeń, układa się płyty XPS 500, a w ekstremalnych warunkach również XPS 700. 
2. Współczynnik przewodzenia ciepła λ – dla płyt XPS wynosi zwykle 0,032 - 0,035 W/mK.
3. Gęstość – płyty ze spienionego polistyrenu odznaczają się bardzo małą gęstością, która wynosi od 30 do 47 kg/m³.
4. Nasiąkliwość wodą – przy długotrwałym zanurzeniu nasiąkliwość płyt XPS wynosi 0,30 do 0,70%.

Ceny płyt XPS wahają się dużym zakresie w zależności od parametrów i producenta. Przykładowa cena:

• Styrodur Synthos XPS Prime – 142 zł za opakowanie 0,3 m³
• Styrodur Austrotherm XPS – 160 zł za 0,3 m³
• Styrodur XPS 300 – 130 zł za 0,3 m³

Proekologiczna alternatywa dla polistyrenu ekstrudowanego

Fakt, że styrodur jest ekstrudowanym polistyrenem sprawia, jego produkcja ma negatywny wpływ na bilans klimatyczny. Tworzywo powstaje na bazie kopalnego paliwa, jakim jest ropa naftowa. Ze względu na wyjątkową trwałość, płyty XPS nawet po wielu latach użytkowania mogą być stosowane ponownie. Problemy z utylizacją mogą się pojawić, jeśli styrodur zawiera specjalne chemiczne dodatki, poprawiające światło- i ognioodporność.

Jako alternatywę dla obciążającego środowisko styroduru można zastosować, w miarę możliwości, odnawialne surowce jak: włókna drzewne, włókna kokosowe, korek, owczą wełnę, konopie albo słomę. Inną grupę alternatywnych materiałów izolacyjnych stanowi wełna mineralna.