Płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego – parametry, opinie, ceny, porady

Polistyren ekspandowany czy ekstrudowany?

Płyty izolacyjne ze spienionego polistyrenu

Precyzyjne i jednoznaczne nazewnictwo jest ważne w każdej dziedzinie; od botaniki po budownictwo. Poszukując ofert sprzedaży materiałów termoizolacyjnych, można napotkać określenie „styropian XPS”. Tyle tylko, że taki materiał z definicji nie istnieje.

EPS i XPS są spienionymi płytami z polistyrolu. Oba rodzaje materiałów izolacyjnych bazują na ropie naftowej i od lat 50. ubiegłego stulecia znajdują różnorodne zastosowanie. Na czym polega różnica między EPS i XPS?

• EPS oznacza polistyrol ekspandowany (ekspandować = rozprzestrzeniać się), czyli taki, który mocno zwiększył swoją objętość na skutek spienienia. Ziarna granulatu powiększają się 20-50 razy.  Polska nazwa handlowa polistyrenu ekspandowanego to „styropian”, nazwą markową firmy BASF jest „Styropor”. Płyty styropianowe powstają poprzez cięcie spienionej masy, dlatego widoczne są na powierzchni poszczególne granulki.
• XPS jest skróconą nazwą polistyrolu ekstrudowanego (ekstruzja = wyciskanie, wytłaczanie), który po spienieniu tworzy gotowe płyty. Najbardziej znaną marką płyt izolacyjnych XPS jest styrodur firmy BASF.

Jak widać, mogą być albo płyty styropianowe, albo styrodur; styropian XPS, czyli „styropian ekstrudowany”, jest zwyczajnym nieporozumieniem i na pewno nie da się go kupić.

Polistyren ekstrudowany XPS

Płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego są wytwarzane w urządzeniach wytłaczających (ekstrudujących) jako ciągła taśma spienionego tworzywa. Polistyren jest tam topiony i spieniany poprzez dodatek dwutlenku węgla. Gaz wypycha styrodur przez matryce szczelinowe o wymiarach od 20 mm do 20 cm. W następnej fazie wstęga styroduru przechodzi przez strefę chłodzenia.

Styrodur jest znaną marką polistyrenu ekstrudowanego (w skrócie: XPS) firmy BASF, którego doskonałe parametry techniczne i opinie znane są od około 60 lat. Nawiasem mówiąc, spieniony polistyren powstał w latach czterdziestych ubiegłego wieku w USA jako materiał na pływaki i elementy wypornościowe.

Płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego mają gładką powierzchnię i strukturę z zamkniętych, małych komórek. Są twardsze i mniej nasiąkliwe od płyt styropianowych. Mają dobrą odporność mechaniczną i są niewrażliwe na wilgoć. Styrodur starzeje się powoli i długo zachowuje swoje właściwości. Firma BASF reklamuje swój wyrób zapewniając, że styrodur „przetrwa okres użytkowania budynku, jeśli tylko będzie prawidłowo zamontowany”. Materiał jest wrażliwy jedynie na promieniowanie UV – wystawiony bez ochrony na działanie dziennego światła, szybko ulega zniszczeniu. Jest to też powód, dla którego płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego mają dodatki wzmacniające odporność zarówno ogniową, jak i na światło. Gaz zamknięty w komórkach tworzywa zapewnia bardzo dobre parametry izolacyjne płyt. Współczynnik λ (lambda) wynosi dla styroduru od 0,020 do 0,040 Wat na metr i stopień Kelvina. Ceny płyt XPS są znacznie wyższe niż cena styropianu. Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także ten artykuł z porównaniem styropianu EPS i XPS.

Płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego

Zastosowanie styroduru w praktyce

Gładka powierzchnia płyt, niezwykle niska wartość współczynnika przewodzenia ciepła λ (lambda), łatwość montażu oraz mała nasiąkliwość sprawiają, że wyroby z pianki XPS mają doskonałe opinie i szerokie zastosowanie jako izolacja cieplna:

• ścian działowych,
• dachu stromego i o odwróconym układzie warstw,
• mostków termicznych,
• ław fundamentowych,
• zewnętrznych ścian piwnic,
• obwodowa izolacja ścian i podłóg,
• izolacja cieplna ciągów komunikacyjnych.

Płyty XPS dostępne na rynku produkowane są z różnym wykończeniem krawędzi i powierzchni:

• z gładką krawędzią – do izolacji mostków cieplnych oraz pod jastrych jako warstwa izolacji cieplnej,
• z wpustem i wypustem – szczególnie przydatne do ocieplania dachów,
• ze stopniowaną krawędzią – pozwalają uzyskać gładką powierzchnię, nadają się do izolacji dachów odwróconych oraz pod obciążone podłogi,
• z „waflową” powierzchnią – dają doskonałą przyczepność betony, zaprawy i tynku, są stosowane do zewnętrznej izolacji ścian pod tynk, ścian wewnętrznych, sufitów, pod jastrych i na stropy piwnic.

W przeciwieństwie do polistyrenu ekspandowanego, czyli styropianu, który najczęściej jest biały, płyty XPS z polistyrenu ekstrudowanego występują w różnych, przeważnie pastelowych kolorach. Często producenci zabarwiają swoje płyty XPS na własne kolory. W ten sposób na podstawie koloru płyty można rozpoznać markę i firmę styroduru. Na przykład:

• zielony – BASF Styrodur,
• liliowy – Jackon Insulation – Jackodur,
• żółty – Ursa Deutschalnd GmbH – Ursa XPS,
• różowy – Austrotherm XPS,
• niebieski – Dow Chemical – Styrofoam,
• biały – Synthos – Synthos XPS,
• srebrny – Synthos PRIME o podwyższonych parametrach termoizolacyjnych.

Główne parametry techniczne płyt XPS oraz ich ceny

Płyty z polistyrenu ekstrudowanego są dostępne na rynku o grubości 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 100 i 120 mm. Format tych płyt, to zwykle 125 cm x 60 cm. Do najważniejszych parametrów należą:

1. Naprężenie ściskające przy 10% odkształceniu – opisuje odporność płyt na nacisk. Można spotkać takie typy, jak: XPS 200, XPS 300, XPS 500, XPS 700. Płyty XPS 200 stosuje się pod niewielkie, równomiernie rozłożone obciążenia. W miejscach, gdzie można się spodziewać dużych obciążeń, układa się płyty XPS 500, a w ekstremalnych warunkach również XPS 700. 
2. Współczynnik przewodzenia ciepła λ – dla płyt XPS wynosi zwykle 0,032 - 0,035 W/mK.
3. Gęstość – płyty ze spienionego polistyrenu odznaczają się bardzo małą gęstością, która wynosi od 30 do 47 kg/m³.
4. Nasiąkliwość wodą – przy długotrwałym zanurzeniu nasiąkliwość płyt XPS wynosi 0,30 do 0,70%.

Ceny płyt XPS wahają się dużym zakresie w zależności od parametrów i producenta. Przykładowa cena:

• Styrodur Synthos XPS Prime – 142 zł za opakowanie 0,3 m³
• Styrodur Austrotherm XPS – 160 zł za 0,3 m³
• Styrodur XPS 300 – 130 zł za 0,3 m³