Dom bez piorunochronu - co się stanie, gdy uderzy w niego piorun?

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Ewa PietrykaDrukujUdostępnij

Dom z piorunochronem – co daje zabezpieczenie odgromowe?

Wyładowania elektryczne powstają poprzez ładowanie się cząstek lodu w chmurach. Efekt ścierania doprowadza do powstania ogromnego ładunku, który może przybrać siłę 100 milionów V. Co więcej, ładunek elektryczny osiąga ogromne temperatury, dochodzące do nawet 30 000 ⁰C. Ogromna, niszcząca siła piorunów sprawia, że bardzo trudno przewidzieć skutki ich uderzenia. Zagrożeniem nie jest wyłącznie bezpośrednie uderzenie pioruna w budynek. Negatywne skutki burzy mogą też dotyczyć wyładowań, które pojawiły się w niewielkim oddaleniu od posesji. Dlatego na budynkach montuje się zabezpieczenia w postaci piorunochronu.

Pioruny trafiają w elementy o najmniejszej rezystencji. Na ogół jest to najwyższy punkt w danej okolicy (wysokie drzewo, dach budynku). Zagrożenie uderzeniem pioruna wzrasta, jeśli nasz dom stoi samotnie na wzniesieniu lub jest najwyższy w okolicy. Co ciekawe, można obliczyć stopień zagrożenia. Obliczenia stopnia ryzyka dokonują wykwalifikowani fachowcy, którzy biorą pod uwagę takie czynniki jak: ukształtowanie terenu, rodzaj pokrycia dachowego, wysokość budynku, liczba wyładowań w danym rejonie itp. Na podstawie obliczeń można dokonać oceny stopnia zagrożenia i zadecydować o montażu odpowiednio dobranej instalacji odgromowej, potocznie zwanej piorunochronem.

Jak działa piorunochron? W uproszczeniu instalacja odgromowa znajduje się na najwyższym elemencie budynku. Jest to metalowy pręt, który powinien przejąć uderzenie pioruna. Piorunochron łączy się ze specjalnymi przewodami biegnącymi po budynku. Ich zadaniem jest odprowadzenie energii elektrycznej bezpośrednio do ziemi. W ten sposób przynajmniej część wyładowania elektrycznego zostaje odprowadzona od budynku, a dach nie jest narażony na bezpośrednie wyładowanie, które mogłoby wywołać wiele groźnych szkód.

Możliwe skutki uderzenia pioruna. Co się stanie, gdy wyładowanie trafi w dom bez piorunochronu?

Nikt nie jest w stanie jednoznacznie przewidzieć skutków uderzenia pioruna w budynek. Niszczący efekt wyładowania będzie uzależniony od konkretnych warunków. Dla przykładu, piorun wstęgowy składa się z kilku biegnących równolegle błyskawic. Ich uderzenie może wzniecić pożary w kilku sąsiadujących ze sobą budynkach. Z kolei najbardziej nietypowy piorun kulisty potrafi wpaść do domu przez przewód kominowy i wywołać gigantyczne straty – innym razem nagle zmienia kierunek i nie wyrządza większych szkód. W Polsce najczęściej obserwuje się pioruny liniowe z widocznymi odgałęzieniami. Ich bezpośrednie uderzenie w budynek pozbawiony instalacji odgromowej najczęściej wywołuje pożar.

Do najczęściej występujących skutków uderzenia pioruna należy uszkodzenie instalacji elektrycznej. Dzieje się tak nie tylko wtedy, gdy wyładowanie trafi bezpośrednio w dom jednorodzinny. Piorun uderzający w napowietrzną linię wysokiego bądź niskiego napięcia może wywołać ogromne przepięcie. Nadmiar prądu o natężeniu kilku tysięcy amperów dociera do pobliskich budynków, a podstawowe bezpieczniki na ogół nie działają na tyle szybko, by stanowić skuteczne zabezpieczenie. W efekcie dochodzi do uszkodzenia urządzeń elektrycznych, a nawet do uszkodzenia całej instalacji. Istnieje też duże zagrożenie dla domowników będących w pobliżu gniazd elektrycznych.

Istotnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa domowników jest też możliwość uszkodzenia ścian budynku. Temperatura towarzysząca wyładowaniom atmosferycznym może spowodować nagłe odparowanie wody z muru. W konsekwencji dochodzi do rozerwania ściany. Kolejnym groźnym skutkiem wyładowania jest możliwość uszkodzenia pokrycia dachowego. W niektórych sytuacjach dochodzi do rozerwania pokryć i odrzucenia ich na kilka metrów od budynku. Takim zjawiskom na ogół towarzyszy pożar na górnej kondygnacji budynku.

Wyładowanie w pobliżu domu może całkowicie uszkodzić urządzenia elektryczne. Zjawisko wywołane falą przepięciową może też doprowadzić do uszkodzenia transformatorów w urządzeniach i trwałego uszkodzenia alarmów oraz systemów informatycznych. Zabezpieczenie w postaci piorunochronu powinno przejąć uderzenie pioruna i odprowadzić energię do ziemi. Prawidłowo zaprojektowana i dobrze wykonana instalacja odgromowa stanowi efektywne zabezpieczenie budynku. Jednak bezpośrednie wyładowanie elektryczne może doprowadzić do przepięcia w instalacji elektrycznej. W efekcie może dojść do uszkodzenia instalacji lub wrażliwych urządzeń elektrycznych. Możliwą konsekwencją bezpośredniego wyładowania atmosferycznego w dom z instalacją odgromową będzie także uszkodzenie alarmów oraz systemów informatycznych. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o piorunochronach.

Zabezpieczenie przeciwprzepięciowe

Instalacja odgromowa zabezpiecza budynek przed groźnymi skutkami bezpośredniego wyładowania energii elektrycznej. Mimo tego w instalacji elektrycznej mogą pojawić się przepięcia, powodujące uszkodzenie okablowania lub wrażliwych urządzeń elektrycznych. Rozwiązaniem tego problemu staje się dobrej jakości zabezpieczenie przeciwprzepięciowe w postaci ogranicznika.

Ogranicznik przepięć to urządzenie, które zabezpiecza domową instalację elektryczną oraz przyłączone do niej urządzenia i systemy elektryczne. Obecnie jest to standard każdej dobrze wykonanej instalacji elektrycznej. Dzięki niemu zabezpieczamy budynek przed przepięciami z linii napowietrznych. Ochronnik natychmiast odcina zasilanie, zmniejszając ryzyko pojawienia się uszkodzeń.

Warto zauważyć, że ogranicznik przepięć będzie przydatny zarówno w przypadku bezpośredniego uderzenia pioruna w budynek z odgromnikiem, jak i w sytuacji wystąpienia wyładowań na pobliskim transformatorze, linii napowietrznej lub innym budynku. Odpowiednio dobrane zabezpieczenie będzie szczególnie ważne, jeśli w domu znajduje się delikatna elektronika, reagująca na nawet niewielkie skoki napięcia.