Klucze dynamometryczne – zastosowanie, rodzaje, ceny, opinie, porady

Klucz z dynamometrem, czyli dokręcanie śruby z określonym momentem

Działanie klucza – prawo Hook’a i moment siły

Każdy, kto choć raz dokręcał śrubę tak mocno, jak się da, zna uczucie, kiedy nagle łeb śruby pozostaje w ręku. Szczególnie małe śruby i nakrętki trudno jest dokręcić „na wyczucie”; wystarczy jeden mały obrót i pojawia się poważny problem zerwanego gwintu albo śruby. Z pomocą przychodzi tutaj klucz dynamometryczny, który wie, z jaką siłą, a właściwie z jakim momentem siły mamy do czynienia.

Zasadę pomiaru wartości siły, na której opiera się budowa dynamometru, odkrył już ponad 300 lat temu angielski eksperymentator Robert Hooke. Ponieważ zgodnie z jego prawem, odkształcenie sprężyny jest proporcjonalne do wartości siły, wystarczy obok sprężyny umocować i wyskalować podziałkę. Takie właśnie jest działanie klucza z dynamometrem.

Klucz dynamometryczny jest właściwie „kluczem z momentem obrotowym”, co zauważyli nasi zachodni sąsiedzi, nazywając go słusznie „Drehmomentschlüssel”. O tym, że nie sama siła jest najważniejsza, ale również ramię, na jakim działa, można się łatwo przekonać: chcąc poluzować mocno dokręconą nakrętkę, można albo bardzo mocno naciskać na klucz, albo przedłużyć go sobie, nakładając na niego na przykład kawałek rury. W drugim przypadku siła będzie mniejsza, ale jej iloczyn przez długość ramienia, czyli właśnie moment siły, będzie większy i nakrętka ustąpi.

Jeszcze trudniej jest „na wyczucie” jednakowo dokręcić wiele śrub na przykład do kół samochodowych. Bez klucza dynamometrycznego jest to właściwie niemożliwe. Takich sytuacji, kiedy precyzja mocowania jest niezbędna, nie trzeba długo szukać: choćby przykręcenie głowicy silnika albo kół z alufelgami. Zbyt mocne dociągnięcie może zniszczyć felgę, a zbyt słabe spowodować zgubienie koła. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o kluczach narzędziowych.

Czasem zdarza się, że ktoś zapyta w sklepie o „klucz manometryczny”. Oczywiście, połączenia gwintowe niewiele mają wspólnego z pomiarem ciśnienia cieczy i gazów, i „manometryczny” może być zawór, a nie klucz. Na tej samej zasadzie trudno sobie wyobrazić “elektryczne” klucze dynamometryczne.

Rodzaje kluczy z dynamometrem – koniec z dokręcaniem „na wyczucie”

Jako że na świecie funkcjonują równolegle dwa systemy miarowe, istnieje więc klucz metryczny obok klucza w systemie calowym. Klucz metryczny, a raczej klucz w systemie metrycznym, występuje zwykle w przedziale wymiarowym od 3,5 mm do 50 mm, w najróżniejszych odmianach. Jeśli chodzi o klucze dynamometryczne, można je zasadniczo podzielić na trzy typy w zależności od zasady działania:

Mechaniczne klucze dynamometryczne

Klucze mechaniczne zaopatrzone w pomiar momentu obrotowego stanowią najlepszą ofertę dla mechaników-amatorów, którzy lubią sami zajrzeć do swojego samochodu albo do motocykla i wykonać mały remont. Pojedyncze klucze albo mały zestaw z dynamometrem można kupić m.in. w Lidlu albo sklepie Jula. Cena nie jest tam wygórowana, a opinie o wyrobach takich firm, jak Yorel, Honiton czy Powerfix są powszechnie pozytywne.

klucz dynamometryczny wskazówkowy – najprostszy typ pokazujący na mechanicznej podziałce aktualną wartość momentu obrotowego. Kiedy pożądana wartość zostanie osiągnięta, użytkownik musi samodzielnie przerwać dokręcanie.
klucz dynamometryczny sprzęgłowy – po osiągnięciu założonej wartości momentu, klucz zaczyna ślizgać się po śrubie, bez dalszego dociskania.
klucz dynamometryczny klikowy – po przekroczeniu określonego momentu obrotowego zapadka blokuje sprężynę, a klucz wydaje charakterystyczne „klikanie”. W Lidlu bywają zestawy Powerfix, których cena wynosi ok. 80 zł, i które zbierają pozytywne opinie. W sklepie Jula zestaw można kupić za 159 zł.
klucz dynamometryczny łamany – posiada specjalny zawias, który po osiągnięciu założonego momentu załamuje się, co sygnalizuje zakończenie dokręcania. Po wyjęciu klucza, wraca do pierwotnej postaci.
klucz dynamometryczny wyzwalany – uzyskanie ustawionego momentu obrotowego wyzwala blokadę i łączy się z charakterystycznym dźwiękiem, potwierdzający zakończenie dokręcania. W sklepie cena kluczy Honiton albo Yorel waha się od 144 zł do 428 zł. A może zainteresuje cię także ten artykuł o kluczach nasadowych?

Elektroniczne klucze dynamometryczne

Elektroniczne (nie elektryczne) klucze dynamometryczne mają zastosowanie przede wszystkim w profesjonalnych zakładach mechanicznych, gdzie wymagana jest duża precyzja montażu. Elektronicznie sterowane urządzenie daje optyczny albo akustyczny sygnał, że nastawiona wartość została osiągnięta. Działanie siły musi być przez użytkownika wyłączone, aby zwiększony moment obrotowy nie doprowadził do uszkodzenia połączenia gwintowego.

W porównaniu z mechanicznymi narzędziami, klucze elektroniczne wykazują wyższą dokładność pomiaru. Równocześnie użycie ich jest znacznie wygodniejsze, ponieważ wartości graniczne dla najróżniejszych przypadków śrub można zaprogramować i według potrzeby je przywoływać. Można też zapisać w pamięci urządzenia poszczególne pomiary, skopiować na PC i ewentualnie wydrukować. Klucze elektroniczne są więc idealnym narzędziem, kiedy konieczne jest prowadzenie dokumentacji.

Klucz dynamometryczny oraz cena za błednie określany klucz manometryczny i jego rodzaje oraz zastosowanie — Klucze dynamometryczne – zastosowanie, rodzaje, ceny, opinie, porady

Odmianę elektronicznych kluczy dynamometrycznych stanowią narzędzia, które obok momentu obrotowego dokonują dodatkowo pomiaru kąta obrotu. Wyniki są bardzo precyzyjne. Ten typ kluczy również sygnalizuje optycznie albo akustycznie uzyskanie pożądanej wartości momentu siły. Możliwe jest także programowanie oraz wykorzystanie danych do analiz i dokumentacji.

Mechatroniczne klucze dynamometryczne

W tym zaawansowanym typie klucza dynamometrycznego moment obrotowy jest mierzony zarówno mechanicznie, jak i elektronicznie. Po osiągnięciu odpowiedniego kąta obrotu i momentu, klucz mechatroniczny powiadamia obsługę wyraźnym kliknięciem. Dane mogą być bezprzewodowo przesłane na komputer i dalej przetwarzane.

Materiały sponsorowane

Najpopularniejsze zestawy kluczy

Szukasz porządnego zestawu kluczy w atrakcyjnej cenie? Dobrze trafiłeś! Sprawdź najczęściej wybierane zestawy narzędziowe przez naszych czytelników.

Wybór odpowiedniego klucza dynamometrycznego, zakup i użytkowanie

Zakup klucza dynamometrycznego dla amatora i profesjonalisty

Na rynku istnieje szeroki wybór najróżniejszych kluczy z pomiarem momentu obrotowego od najprostszych, poręcznych narzędzi do profesjonalnych urządzeń o wysokiej precyzji pomiaru. Do częstego użycia i pracy z wrażliwymi materiałami należy się zaopatrzyć w narzędzia wysokiej jakości. Dla zakresu prac wykonywanych przez mechanika-amatora wystarczą mechaniczne – sprzęgłowe, klikowe, łamane albo wyzwalane.

Ich cena nie jest zbyt wygórowana, zależy od rodzaju klucza i parametrów. Można jednak przyjąć, że niezłej jakości klucz kosztuje ok. 100-300 zł. Wersja warsztatowa, do bardziej profesjonalnego użycia, to cena rzędu 400-1500 zł. Można wprawdzie czasem kupić klucz z dynamometrem za kilkadziesiąt złotych, jednak ani szczególnej jakości, ani precyzji nie należy się raczej spodziewać.

Najczęstsze okazje do amatorskiego zastosowania klucza dynamometrycznego, to naprawa takiego sprzętu, jak:

rower – śruby są niewielkie, duży moment może je zniszczyć; wystarczy klucz łamany.
samochód – elementy są zróżnicowane, innego klucza wymaga montaż silnika, innego – wymiana kół. Przyda się klucz sprzęgłowy, a dobrym zakupem będzie też klucz elektroniczny.
motocykl – zapotrzebowanie na klucze podobne, jak w przypadku samochodu.

Korzystanie z kluczy dynamometrycznych - zapewnienie wysokiej jakości dokręcania

Bez względu na rodzaj połączenia gwintowego, jakość dokręcenia śruby albo nakrętki zależy od tego, jak dokładnie został ustawiony moment obrotowy. Na dokładność uzyskania wartości momentu, a tym samym jakość połączenia śruba-nakrętka, wpływa zarówno funkcjonalność klucza, jak i doświadczenie użytkownika.

Klucze dynamometryczne, których użytkownik sam musi przerwać działanie siły na śrubę, wymagają od użytkownika pewnego doświadczenia. Zwłaszcza w przypadku bardziej wrażliwych połączeń, konieczne jest dokładne ustawienie i kontrolowanie momentu obrotowego.

Ważny jest wybór właściwego rodzaju klucza. Klucze mechaniczne, z mechanizmem sprężynowym, są mniej dokładne od elektronicznych i mechatronicznych. Im bardziej precyzyjne ustawienie parametrów, tym lepszy wynik końcowy połączenia gwintowego.

Klucz dynamometryczny w każdym warsztacie

Klucz umożliwiający precyzyjne ustawienie momentu obrotowego jest niezbędnym narzędziem w każdym dzisiejszym warsztacie. Dokręcenie śruby albo nakrętki z odpowiednią siłą zapobiega problemom z nimi w przyszłości. Pewne prace montażowe, jak przykręcenie głowicy silnika, śrub korbowodu, łożyska głównego, a nawet zamocowanie kół do motocykla z jednakowym naprężeniem felg, jest niemożliwe bez odpowiedniego klucza dynamometrycznego.

Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?

Oceń

Dla 84,0% czytelników artykuł okazał się być pomocny

Obserwuj nas w Google News