Śruby imbusowe – rodzaje, ceny, wymiary, porady praktyczne
Imbus albo śruba imbusowa to jaskrawy przykład szkodliwego wpływu laików technicznych na poprawność językową. Akronim utworzony od niemieckich słów „Innensechskantschraube Bauer und Schaurte“, czyli „inbus”, stał się nazwą marki specjalnego rodzaju śrub i kluczy. Niemieckie Innensechskantschraube znaczy „śruba sześciokątna wewnętrzna”, a reszta jest zwyczajnie nazwą firmy. Zniekształcenie formy inbus na imbus wynika prawdopodobnie z faktu, że w języku polskim występują wyrazy z imb- (imbir, imbryk), natomiast brak jest połączenia głosek inb- albo są słabo przyswojone typu in blanco.
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Specjalne śruby wkręcane specjalnym kluczem
Skąd się wzięły śruby imbusowe?
Inspiracją do wynalezienia śrub z gniazdem sześciokątnym było poszukiwanie bezpiecznych połączeń w maszynach bez wystających elementów. Ubrania obsługujących je robotników łatwo mogły się zaczepić o wystające łby śrub mocujących, co groziło wypadkiem. Takie ryzyko eliminuje całkowite zagłębienie śruby w nawierconym gnieździe.
W 1910 roku William G. Allen opatentował w USA metodę wyrobu śrub z gniazdem sześciokątnym (ale nie sam wyrób), stąd amerykańska nazwa klucza imbusowego „Alen Key”. Niemiecka firma Bauer & Schaurte opatentowała ten rodzaj śrub w 1936 roku i wprowadziła je na rynek. Śruba imbusowa (albo śruba ampulowa) została dopracowana przez ówczesnego głównego inżyniera firmy Waltera Beduwé.
W tym opracowaniu śruba z łbem walcowym uzyskała wewnątrz ukryte sześciokątne gniazdo do wkręcania i wykręcania specjalnym kluczem. W porównaniu z klasyczną śrubą z łbem sześciokątnym, śruba imbusowa (śruba ampulowa) potrzebuje znacznie mniej miejsca. Sprawdź także ten artykuł o kluczach imbusowych i ich rodzajach.
Właściwości i obszary zastosowania śrub z gniazdem sześciokątnym
Śruby imbusowe (a właściwie: śruby inbusowe) doskonale sprawdzają się w wielu dziedzinach do połączeń gwintowych. Mają wiele zalet:
- Śruba z łbem walcowym nadaje się szczególnie do połączeń, gdzie z powodów konstrukcyjnych bardzo utrudniony jest dostęp do łba śruby. W wypadku śruby inbusowej wystarczy, że możliwe jest dojście do śruby od góry, przykładowo przez otwór o średnicy większej od średnicy sześciokątnego klucza.
- Śrubę z łbem inbusowym można zastosować w miejscu, gdzie zmieści się tylko średnica gwintu, czyli śruba bez łba.
- Klucz z kulistą główką umożliwia dokręcenie śruby imbusowej także wtedy, gdy oś narzędzia nie pokrywa się z osią śruby.
- Śruby imbusowe o różnej średnicy gwintu mogą mieć jednakowe gniazda sześciokątne, co oznacza, że jednym kluczem da się dokręcać różne śruby – niemożliwe w przypadku kluczy płaskich albo nasadowych. Popularne są wymiary metryczne M4, M5, M8, M12.
- Jeśli potrzebna jest oszczędność miejsca, można wkręt imbusowy ze stożkowym łbem całkowicie ukryć w nawierconym gnieździe.
- Śruby inbusowe są chętnie stosowane w przemyśle rowerowym, aby maksymalnie zmniejszyć wielkość przydatnych w podróży kluczy i narzędzi.
- Do samodzielnie montowanych mebli producenci załączają śruby i tanie klucze imbusowe, które wystarczą do poskręcania elementów. Cylindryczne łby śrub inbusowych odznaczają się estetycznym wyglądem i mogą pełnić funkcję ozdobną. Poza tym okrągłe kształty utrudniają zaczepianie się ubrań i tkanin.
Pewną wadą śrub imbusowych stosowanych na zewnątrz jest gromadzenie się wody i zanieczyszczeń w pustej przestrzeni sześciokątnego gniazda. Poza tym łeb śruby imbusowej jest z reguły wyższy od łba sześciokątnego zwykłej śruby, chociaż o mniejszej średnicy. Poza tym, mimo licznych zalet, śruby imbusowe nie są absolutnie uniwersalne; trudno zastosować wkręt imbusowy do każdego materiału, na przykład do styropianu. Śruba imbusowa z łbem sześciokątnym jest często spotykanym rodzajem śruby.
Rodzaje i wymiary śrub imbusowych
Rodzaje śrub z gniazdem sześciokątnym
Często się zdarza, że narzędzia są jedyną pozostałością po utalentowanych mieszkańcach jakiegoś regionu. Dzięki temu, że rzemieślnicy z epoki kamiennej łupali masowo pięściaki z krzemienia innych skał, możemy dzisiaj podziwiać zdolności manualne naszych przodków. Kiedy archeolodzy przyszłej epoki będą badać dziedzictwo naszych czasów, ten artefakt będzie dla nich kluczowym – nomen omen – odkryciem: INBUS. Właśnie z taką pisownią, jako że językoznawcy zdołają zapewne w ciągu paru wieków zaprowadzić ład w języku polskim.
Katalog śrub imbusowych może obejmować ich podział według różnych kryteriów. Ze względu na materiał, śruby imbusowe dostępne są w następującej ofercie:
- stal węglowa;
- stal nierdzewna A2;
- stal kwasoodporna A4;
- poliamid.
Śruby imbusowe mogą być z gwintem pełnym i niepełnym; z łbem walcowym, stożkowym, podkładkowym i płaskim.
Znormalizowane wymiary śrub z gniazdem sześciokątnym
Śruby inbusowe z gwintem metrycznym produkowane są zgodnie z obowiązującymi normami DIN 912, PN-EN ISO 4762.Każdy katalog sklepowy zawiera podstawowe wymiary śrub:
- średnica nominalna gwintu śruby (gwint metryczny trójkątny np.: M4, M5, M6, M7, M8, M10, M12 itd.);
- długość gwintu;
- średnica łba śruby;
- wysokość łba śruby;
- wymiar klucza (długość boku sześciokąta wewnętrznego).
Śruby imbusowe wymagają odpowiednich kluczy, które mają zwykle kształt litery „L” o przekroju sześciokątnym. Wielkość otworu, czyli wymiar klucza, jest również znormalizowana i wynosi przykładowo:
- 1,5 mm dla M2;
- 3 mm dla M4;
- 4 mm dla M5;
- 6 mm dla M8;
- 10 mm dla M12.
Śruba z gniazdem sześciokątnym – genialny wynalazek firmy z Neuss
Fabryka śrub i nakrętek Bauer & Schaurte z Neuss zrobiła sobie w wigilię 1934 roku świąteczny prezent, zgłaszając do rejestru handlowego INBUS – śrubę z gniazdem sześciokątnym i psujący do niej klucz, znane dzisiaj każdemu. Inżynierowie z Dolnej Nadrenii doskonale wyczuli potencjał „Innensechskantschrauben” – śruby, która w przeciwieństwie do zwykłych z sześciokątnym łbem potrzebuje bardzo mało miejsca.
Dzisiaj trudno sobie wyobrazić świat bez śrub inbusowych. Szczególnie popularne są do łączenia części w rowerach i meblach. Technika wyrobu śrub i kluczy inbusowych jest tajemnicą sukcesu firmy. Nie są one poddawane konwencjonalnej obróbce skrawaniem, ale są formowane na zimno. Kupując śruby albo klucze, warto pamiętać stare hasło firmy Bauer & Schaurte: „nie wszystkie śruby z gniazdem sześciokątnym są śrubami INBUS”. Śruba imbusowa z łbem sześciokątnym jest często spotykanym rodzajem śruby.