Zawór zwrotny w instalacji C.O. – rodzaje, zastosowanie, ceny, porady

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Stanisław KozłowskiDrukujUdostępnij

Zawór zwrotny jako element armatury zabezpieczającej instalacje CO

Zadania zaworu zwrotnego w systemie grzewczym budynku

Zawór zwrotny stosowany w ogrzewaniu jest klasycznym zaworem, który reguluje przepływ wody. Jego specjalna budowa sprawia, że przepływ odbywa się tylko w jednym kierunku. Można powiedzieć, że jest to wodny zawór bezzwrotny. Woda nie może zmienić kierunku przepływu i cały czas zachowuje jednokierunkowy bieg.

Na rynku dostępne są zawory zwrotne nie tylko przeznaczone do medium grzewczego, jakim jest woda. Mogą one zabezpieczać system hydrauliczny z dowolną cieczą, jak również rurociąg przesyłowy do gazu. Blokada przepływu medium zamyka się i otwiera samoczynnie, co zapewnia jednokierunkowy przepływ w pożądanym kierunku. Zwykle sygnałem do działania zaworu zwrotnego jest określona różnica ciśnień, zwana ciśnieniem otwarcia.

Jeżeli zawór dozna jakiejś usterki, całe urządzenie kwalifikuje się natychmiast do wymiany. Ceny zaworów zwrotnych wahają się znacznie w zależności od typu i materiału, ale na przykład zawór zwrotny klapowy można kupić za ok. 27 zł, a zawór zwrotny grzybkowy (stopowy, mosiężny) za ok. 197 zł. Sprawdź także ten artykuł o kosztach instalacji CO.

Okoliczności działania zaworu zwrotnego w instalacji C.O.

Utrzymanie prawidłowego, zgodnego z założeniami projektowymi przepływu cieczy grzewczej jest gwarancją bezawaryjnego ogrzewania budynku. Podczas pracy instalacji CO mogą wystąpić zakłócenia ciśnienia hydraulicznego w różnych jej częściach. Przyczyny bywają różne, ale skutek jest zawsze ten sam: kierunek przepływu zmienia się i ciecz grzewcza zaczyna płynąć „pod prąd”.

Dla kotła centralnego ogrzewania oznacza to poważne problemy, prowadzące do jego uszkodzenia, a nawet uszkodzenia całego systemu. To z kolei pociąga za sobą wysokie koszty remontu. Z tego względu konieczne jest zainstalowanie odpowiedniego zaworu zwrotnego. W taki hydrauliczny zawór wyposaża się też hydrofor, montując go od strony studni na rurze prowadzącej do pompy.

Instalacja CO podłączona jest do pompy obiegowej i zadziałanie zaworu blokującego powrotny przepływ cieczy pozwala na ciągłość ogrzewania nawet w przypadku awarii pompy albo braku zasilania. Medium grzewcze przepływa wówczas w sposób grawitacyjny. Zapobiegając wstecznej cyrkulacji, chroni się piec przed przegrzaniem.

Różne typy zaworów zwrotnych w instalacji C.O.

Zawory zwrotne o różnym sposobie zamknięcia i działania

Najważniejszą częścią tego typu urządzenia jest ruchomy element nazywany zwieradłem. Na skutek różnicy ciśnień powstałej po obu jego stronach, otwiera albo zamyka przepływ cieczy. Ze względu na formę zwieradła można wyróżnić kilka typów zaworów:

• zawór zwrotny grzybkowy – posiada korpus z gniazdem przylgowym oraz grzybek, czyli element zamykający. Do wody gorącej, a taka przepływa w instalacji C.O., zawór zwrotny grzybkowy ma zwieradło wykonane z mosiądzu. Sam korpus zaworu może być wykonany ze stali węglowej, stopowej, z żeliwa albo mosiądzu. Zaletą tego typu zaworu jest prosta budowa, zmniejszająca ryzyko awarii, mała wrażliwość na jakość przepływającej cieczy oraz możliwość jego naprawy. A może zainteresuje cię także ten artykuł o montażu centralnego ogrzewania?
• zawór zwrotny kulowy – w tego typu urządzeniu elementem zamykającym jest metalowa kula wykonana ze stali, aluminium albo innego metalu. Dla przedłużenia żywotności jest pokryta gumą (nitrylem). Działanie urządzenia jest proste: dopóki ciecz płynie w założonym kierunku, unosi kulę, która całkowicie otwiera przepływ. Jeżeli natomiast kierunek strumienia się odwróci, kula natychmiast opada na gniazdo i zamyka rurę. Zawór kulowy odznacza się prostotą budowy, może mieć w instalacji układ poziomy albo pionowy. Może być stosowany zarówno do wody, jak i do gazu.
• zawór zwrotny membranowy – w tym typie zaworu zwieradłem jest membrana automatycznie zamykająca przepływ cieczy, kiedy zmienia się jego kierunek. Materiał zaworu i membrany dobiera się w zależności od rodzaju medium.
• zawór zwrotny klapowy – zawór klapowy wodny posiada element zamykający w postaci klapy zamontowanej mimośrodowo na dźwigni. Musi ona dokładnie przylegać do pierścienia w gnieździe korpusu. Podczas normalnego przepływu, klapa zostaje uniesiona i umożliwia swobodny jednokierunkowy ruch medium grzewczego. Najprostszy mechanizm nie musi być sprężynowy. Układ montażowy klapy jest poziomy albo pionowy. Zawór klapowy sprężynowy występuje w typie motylkowym. Ciśnienie otwarcia jest uwarunkowane zastosowaniem sprężyn o różnej sile.

Ze względu na sposób działania zawory zwrotne w instalacji wodnej, jak i używanej do gazu, można podzielić na dwie grupy:

• zawory zwrotne bez obciążenia – zamykanie przepływu następuje na skutek zmiany kierunku prądu i różnicy ciśnień.
• zawory zwrotne z obciążeniem – zamykanie zaworu powoduje mechanizm sprężynowy albo grawitacja. Sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o centralnym ogrzewaniu.

Zasady wyboru i montaż zaworów zwrotnych do instalacji C.O.

Wybór odpowiedniego zabezpieczenia jednokierunkowego przepływu cieczy w systemie grzewczym jest zadaniem bardzo odpowiedzialnym. Jeśli ktoś posiada w tej dziedzinie wiedzę raczej symboliczną, powinien koniecznie poszukać pomocy u specjalisty. Tylko w ten sposób można zyskać pewność, że nowa instalacja centralnego ogrzewania będzie działać bez zarzutu.

W systemach przemysłowych oraz w sektorze ciepłowniczym stosowane są zawory klapowe, płytkowe, motylkowe, a także kulowe kołnierzowe i grzybkowe kołnierzowe o dużych parametrach. W prywatnych mieszkaniach i domach ciśnienie i temperatura medium grzewczego są zdecydowanie niższe.

Zawór zwrotny jest zwykle zlokalizowany bezpośrednio za pompą, przed zaworem odcinającym. Czasem bywa umieszczany w miejscu powrotu wody. W zależności od typu i konstrukcji, zawór zwrotny ma położenie poziome albo pionowe.

Zawór zwrotny może być zamontowany za pomocą gwintu na korpusie i odcinkach rur. Zawory przeznaczone do wyższych zakresów ciśnienia mają przyłącze gwintowane zewnętrznie na wlocie i wewnętrznie na wylocie. Zawór zwrotny kołnierzowy łączony jest z dwoma odcinkami rury za pomocą tarcz umieszczonych na korpusie.

Na cenę zaworu zwrotnego ma wpływ jego typ, budowa i rodzaj materiału. W porównaniu z kosztami całej instalacji nie jest to duży wydatek, a biorąc pod uwagę znaczenie tego urządzenia, nadmierne oszczędzanie na pewno nie jest wskazane.

Podczas montażu zaworu zwrotnego w instalacji grzewczej należy zwrócić uwagę na kilka aspektów:

1. Zawór musi być zamontowany zgodnie z kierunkiem przepływu cieczy. Dla uniknięcia błędu, na korpusie zaworu umieszczona jest zwykle odpowiednio skierowana strzałka.
2. Uszczelnienia połączenia zaworu z rurą nie mogą ograniczać jego prześwitu. W przeciwnym razie hydrauliczny nacisk na zawór będzie większy od założonego.
3. Urządzenie musi być tak zamontowane, aby inne elementy instalacji nie wywierały dodatkowego nacisku na jego korpus.
4. Przed zaworem zwrotnym dobrze jest zainstalować siatkę do wyłapywania grubszych zanieczyszczeń. Zapobiega to przedostawaniu się twardych drobin do urządzenia, które mogą uszkodzić elementy uszczelniające.
5. Przed instalacją należy się jeszcze raz upewnić, czy zawór zwrotny został na pewno właściwie wybrany. A może zainteresuje cię także ten artykuł ze schematem instalacji CO?

Zawory zwrotne w instalacji CO - podsumowanie

Zadaniem zaworów zwrotnych w układzie centralnego ogrzewania jest zapewnienie bezawaryjnego jednokierunkowego przepływu medium grzewczego. Wywołane różnymi czynnikami zawrócenie ogrzanej i gorącej wody zostaje samoczynnie zablokowane. Prawidłowe działanie takiego modelu wymaga właściwego zaprojektowania instalacji.

Ważnym kryterium doboru zaworu zwrotnego są jego parametry. Obecność tego urządzenia w systemie nie może, z jednej strony, ograniczać swobodnego przepływu cieczy, a z drugiej musi zapewnić szybkie i pewne jego zamknięcie w razie potrzeby.