Jak ustawić histerezę kotła? Wyjaśniamy krok po kroku
Co zrobić, żeby ogrzewanie dawało komfort w pomieszczeniach i nie kosztowało za drogo? Odpowiednia regulacja to podstawa ekonomicznego ogrzewania. Dowiedz się co to jest histereza i jak ją ustawić zgodnie z potrzebami mieszkańców.
Z tego artykułu dowiesz się:
Histereza – grzej tak jak potrzebujesz
Co oznacza histereza?
Histereza to określenie dotyczące różnych zjawisk fizycznych. Dla naszych potrzeb mówimy tylko co oznacza histereza w ciepłownictwie.
Jest to parametr pieca określający różnice między temperaturą dopuszczalną (oczekiwaną) a aktualną. Może on dotyczyć temperatury cieszy grzewczej, wody użytkowej lub powietrza w pomieszczeniu. W przypadku ustawień na sterowniku ogrzewania chodzi zwykle o temperaturę jaka będzie panowała w ogrzewanej części domu.
W praktyce od histerezy uzależnione jest włączanie i wyłączanie urządzenia grzewczego. Żeby prosto wyjaśnić mechanizm możemy przyjrzeć się zasadzie grzania wody w czajniku. Czajnik elektryczny wyłącza się gdy temperatura osiągnie sto stopni Celsjusza. Urządzenia przystosowane do inteligentnego ogrzewania domu mają wbudowany również mechanizm włączania, kiedy temperatura spadnie poniżej wyznaczonej normy. Gdyby czajnik zawsze wyłączał się przy 100 stopniach i zawsze włączał kiedy temperatura spadnie minimalnie poniżej, to bardzo szybko uległby awarii, a my płacilibyśmy dużo za prąd. Co jeżeli zamiast czajnika mamy piec na pellet albo kocioł na ekogroszek?
Mówiąc najprościej – jeżeli chcemy żeby temperatura w pokoju osiągnęła najwyżej 20 stopni i żeby nie przekraczała 18 stopni w dół, to urządzenie powinno się włączać zawsze poniżej 18 i wyłączać powyżej 20 stopni.
Możemy teraz łatwiej zrozumieć co oznacza histereza. Dla potrzeb domowego ogrzewania jest to różnica między temperaturą zadaną na urządzeniu jako oczekiwana a temperaturą faktyczną w pomieszczeniu w danym momencie.
Krzywa histerezy a system ogrzewania
Różne systemy ogrzewania mają różną bezwładność cieplną, co odzwierciedla krzywa histerezy. Na przykład kocioł na ekogroszek, połączony z kaloryferami będzie szybko ogrzewał pomieszczenie. Jeżeli dom nie jest dobrze ocieplony, to temperatura będzie też szybko spadać. W takiej sytuacji różnica temperatur może być znaczna. Krzywa histerezy będzie przypominać zygzak, z ostrymi spadkami w dół. Mieszkańcy mogą ustawić niewielką wartość histerezy, ale wtedy urządzenie będzie się włączać zbyt często. Zalecana może być większa odległość między temperaturą najwyższą a dopuszczalną najniższą.
W przypadku np. pompy ciepła i ogrzewania podłogowego po włączeniu ogrzewania temperatura podnosi się powoli, ale też ciepło wytraca się wolniej. Dlatego nawet czas spadku 0,5 stopnia trwa dłużej. Pompa może załączać się rzadziej a różnice nie będą takie duże. Oprócz systemu ogrzewania na tempo podnoszenia i spadku temperatury wpływa więc rodzaj zastosowanych materiałów.
Żadne urządzenie nie powinno być ciągle włączane i wyłączane, dlatego zaleca się materiały, które spowolnią proces utraty ciepła. Resztę można wyregulować ustawiając odpowiednią histerezę.
Na krzywej histerezy widać zatem jaka może być różnica między temperaturą zadaną, a temperaturami aktualnymi w danym momencie.
Jak ustawić histerezę?
Histereza kotła, pieca lub innego urządzenia może być kontrolowana za pomocą prostego panelu. Jak ustawić histerezę na piecu? Jaka histereza jest najlepsza i czy istnieją różnice w zależności od urządzenia?
Ogrzewanie domu zawsze trzeba dostosować do potrzeb i możliwości danego budynku. Trzeba tylko mieć w pamięci, że zmuszanie urządzeń do częstego nadrabiania dużych strat temperatury przekłada się na koszt ogrzewania. Nieekonomiczne jest też nieustanne dogrzewanie przy minimalnych różnicach temperatur.
Przyjrzyjmy się teraz co oznacza histereza w praktyce:
Zakres możliwych wartości histerezy kotła mieści się między 0,1 stopnia a 2 stopniami Celsjusza. Jak ustawić histerezę na piecu, żeby się ciągle nie włączał?
Powiedzmy, że chcemy mieć w pokoju 20 stopni i taką temperaturę ustawiamy na sterowniku. Jeżeli ustawimy histerezę na 2 stopnie, to piec włączy się dopiero po spadku temperatury do 18 stopni. Jeżeli mamy podłogówkę zalaną betonem, to ogrzanie domu z powrotem do 20 stopni będzie trochę trwało. Może być nam chłodno. Jeżeli zmniejszymy krzywą histerezy do jednej dziesiątej stopnia, to piec na pellet lub kocioł na ekogroszek będzie się załączał zbyt często. Nadpłacimy za ogrzewanie i być może szybciej zniszczymy urządzenie grzewcze. Histereza 0,5 stopnia to dobry wybór na początek przy instalacjach wolno akumulujących ciepło i powoli je oddających. Jeżeli instalacja nagrzewa się szybko, możemy ją ustawić na 1 stopień.
Dobrze jest poobserwować jak działa ogrzewanie w naszym domu i jak sprawdzą się takie ustawienia. Jeżeli zauważymy, że kocioł załącza się zbyt często, to znaczy, że histereza kotła powinna zostać zwiększona. Jeżeli zbyt długo czeka na ochłodzenie należy ją natomiast obniżyć do mniejszej wartości na sterowniku.
Zaletą możliwości ustawień histerezy jest to, że odległość między temperaturą najwyższą i najniższą jest niezależna od wysokości ustawionej temperatury pożądanej. Na przykład jeżeli mamy inny tryb ogrzewania ustawiony na dzień i na noc, to histereza nadal będzie taka sama.
Co jeszcze warto wiedzieć ustawiając histerezę?
Energia w domu
Sama wiedza jak ustawić histerezę na piecu nie wystarczy, żeby dobrze zrozumieć jej działanie. Powinniśmy się orientować, jak to się ma do stopnia energetycznej charakterystyki domu. Na przykład domy energooszczędne mają dobrą izolację od temperatur na zewnątrz i wykorzystują na różne sposoby termodynamikę, żeby długo trzymać ciepło. Dzięki temu histereza może być ograniczona nawet do 0,2 stopnia. W dobrze izolowanym domu nie będzie to oznaczało ciągłego włączania urządzenia.
Zwykłe nowoczesne domy też muszą mieć dobrą izolację, ale materiały, z których są zrobione niekoniecznie długo zatrzymują ciepło. W takiej sytuacji od razu trzeba założyć, że histereza powinna być wyższa tzn. wynosić co najmniej 0,5 stopnia.
Temperatura w nocy powinna być niższa. Jest to nie tylko zdrowsze dla mieszkańców, ale pozwala uzyskać dodatkowe oszczędności. Trzeba jednak pamiętać, że nagrzanie mieszkania z powrotem do poziomu dziennego zabiera dodatkową energię. Nie powinno się ustawiać zbyt dużej różnicy temperatur między dniem i nocą. 1-2 stopnie będzie w zupełności wystarczające.
Podsumowanie
Przypomnijmy najważniejsze informacje:
- Histereza jest różnicą między temperaturą zadaną (oczekiwaną) a faktyczną w danym momencie.
- Ustawienie histerezy na piecu informuje urządzenie o ile stopni może spaść temperatura zanim trzeba włączyć ogrzewanie i przy jakiej temperaturze maksymalnej należy je wyłączyć.
- Histereza musi być wyważona między zdolnością do szybkiego ogrzewania a częstotliwością załączania urządzenia grzewczego.
- Zbyt częste włączanie się ogrzewania jest nieekonomiczne i powoduje szybsze niszczenie urządzenia grzewczego.
- Zbyt duża rozpiętość histerezy powoduje wychładzanie, dyskomfort w pomieszczeniach i zmusza sprzęt grzewczy do dłuższej pracy.
- Prawidłowe ustawienie histerezy pozwala oszczędzić na rachunkach za ogrzewanie i zachować sprawność urządzeń grzewczych.
Z powyższych powodów umiejętność prawidłowego ustawiania histerezy jest nie tylko przydatną wiedzą, ale pomaga ekonomicznie zarządzać ciepłem w domu.
Źródła:
- Histereza – co to jest i jak prawidłowo ją ustawić? https://pompyciepla.pl/blog/histereza-co-to-jest-i-jak-prawidlowo-ja-ustawic, dostęp 13.02.2024
- Marek Mika, Histereza w sterownikach C.O., co to jest i jaką szerokość pętli histerezy ustawić w ogrzewaniu swojego domu? https://www.sprawdzonewpraktyce.pl/2020/11/histereza-w-sterownikach-c-o-co-to-jest-i-jaka-szerokosc-petli-histerezy-ustawic-w-ogrzewaniu-swojego-domu/, dostęp 13.02.2024
- Co to jest histereza? Jaką wartość ustawić?, https://www.hewalex.pl/wiedza/porady/pompy/histereza-czym-jest-jaka-wartosc-ustawic/, dostęp 13.02.2024