Pompa ciepła monoblok czy split? Różnice, zalety, wady, opinie

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Ludwika WykurzDrukujUdostępnij

Pompa ciepła monoblok i split – zasada działania

Podstawowe informacje o budowie

Powietrzna pompa ciepła jest sprzedawana może być kupiona jako pojedynczy agregat lub dwa urządzenia, łączone za pomocą rur. Przyjrzyjmy się na początku jakie są podstawowe różnice w budowie i działaniu obu rodzajów pomp i na czym polega trzeci rodzaj – pompa multisplit.

• Pompa ciepła monoblok – określenie „monoblok” oznacza po prostu urządzenie upakowane w jednym module. Umieszcza się je na zewnątrz budynku. Po wewnętrznej stronie montujemy tylko jednostkę sterującą i połączenie rur z instalacją grzewczą i CWU. W ramach zintegrowanego urządzenia kupujemy zaizolowaną, stosunkowo cichą instalację, której montaż nie wymaga specjalistycznych uprawnień. Niestety nawet mając instrukcję montażu można popełnić błędy (dalej powiemy jak się ich wystrzegać). To proste, stosunkowo niedrogie rozwiązanie do ogrzewania budynków.
• Pompa ciepła split - „split” z angielskiego znaczy rozdzielenie. Ta pompa składa się z jednostki zewnętrznej i wewnętrznej. W agregacie zewnętrznym nadal znajdują się najważniejsze części pompy t.j. parownik, wentylator, kompresor i zawór dławiący. Część jednak jest umiejscowiona wewnątrz budynku. Po wewnętrznej stronie znajdują się pompa obiegowa dla układu wodnego, grzałka przepływowa i skraplacz (zwany też wymiennikiem płytowym). Jednostka zewnętrzna musi zostać połączona z wewnętrzną za pomocą rur instalacji chłodniczej. Jest to zadanie wymagające specjalistycznej wiedzy i uprawnień, głównie ze względu na uszczelnienie przepływu gazu chłodniczego.
• Multisplit – jest to zmodyfikowana wersja systemu split. Dodatkowo łączy ogrzewanie powietrze-powietrze i powietrze-woda, które mogą działać niezależnie od siebie. Dzięki temu daje większe możliwości w regulacji zasilania urządzeń grzewczych i klimatyzacji.

Opinie na temat wszystkich rodzajów powietrznych pomp ciepła są zróżnicowane. Postaramy się przedstawić zalety i wady każdej z nich. Na podstawie tych informacji każdy będzie mógł wyrobić sobie własne zdanie.

Powietrzna pompa ciepła – różne warianty

Konstrukcja monoblok i split to nie wszystko co powinniśmy wiedzieć o różnicach w konstrukcji różnych modeli omawianych pomp. Powietrzna pompa ciepła może zasilać instalację wodną (powietrze woda), może podgrzewać zarówno instalację grzewczą jak i CWU, może też działać na zasadzie grzejąco-chłodzącej klimatyzacji (powietrze powietrze). Od tego jaki rodzaj pompy ciepła wybierzemy może zależeć jej konstrukcja, wielkość, wydajność oraz cena.

• Powietrzna pompa ciepła typu powietrze powietrze – pobiera ciepłe powietrze z zewnątrz, podgrzewa je w sprężarce i przekazuje do urządzeń nawiewających. Może też działać odwrotnie – chłodząc nagrzane powietrze w upalne dni. Ten rodzaj powietrznej pompy ciepła jest też nazywany klimatyzatorem grzezwczym. Jest to tanie urządzenie, zwykle o niedużej mocy, sterowane zdalnie lub centralnie (np. w budynkach biurowych). Pompy powietrze-powietrze mogą ogrzewać również wodę, ale trzeba dokupić specjalny moduł, który to umożliwi. Raczej nie są najlepszym sposobem na ogrzewanie CWU.
• Powietrzna pompa ciepła typu powietrze woda – pompy te przenoszą ciepło z powietrza i przekazują je do wody w instalacji grzewczej lub do wody użytkowej. To zwykle w przypadku tych urządzeń stajemy przed dylematem czy zainwestować w system split, monoblok czy może multisplit.

Warto jeszcze dodać, że na rynku dostępne są pompy jedno- i trójfazowe. Dotyczy to napięcia prądu, do jakiego będziemy podłączać pompę. Jednofazowa ma standardowe napięcie 230 V, jest tańsza, ale ma mniejszą wydolność. Za trójfazową zapłacimy więcej, jednak jest to bardziej stabilny układ, który umożliwia zastosowanie urządzenia o większej mocy (napięcie nawet do 400 V) i pozwala na regulację mocy.

Dodajmy, że powietrzna pompa ciepła jest lepsza do zasilania niskotemperaturowej instalacji grzewczej, inaczej niż gruntowa, która radzi sobie również z wytwarzaniem wyższych temperatur. Wszystko to należy brać pod uwagę podejmując decyzję o zakupie konkretnej pompy.

Przydatne skróty przy porównaniach pomp

W żargonie specjalistów od pomp ciepła istnieje wiele nazw i skrótów, które niekoniecznie są zrozumiałe dla przeciętnego człowieka. Jednak dotyczą one czasem kluczowych parametrów, mających wpływ na działanie pomp. Jeżeli zastanawiasz się co to jest COP, SCOP i dlaczego zakładanie pomp split wymaga uprawnień F-gazowych – oto podstawowe wyjaśnienia:

COP – współczynnik wydajności grzewczej – określa ile prądu zużyje pompa do oddania ciepła, według wzoru COP=ciepło oddane/energia elektryczna. Przeciętna pompa ma współczynnik 3,8-4. Współczynnik 3 oznacza dość słabą pompę, a odpowiednio wyższe wartości świadczą o bardzo dużej wydajności.

SCOP – sezonowy współczynnik wydajności – określa wydajność z danym czasie np. ile prądu zużyje pompa w ciągu roku.

klasa energetyczna – to wszystkim znany współczynnik, dołączany do każdego sprzętu AGD, ale co właściwie oznacza? Odnosi się do rocznego zużycia prądu w odniesieniu do rynkowych standardów. Dla zwykłego użytkownika jest informacją czy dane urządzenie zużywa mniej czy więcej prądu od innych podobnych urządzeń. W przypadku pomp ciepła zużycie energii elektrycznej jest dość niewielkie, więc nie wychodzą one poza klasy A. Najczęściej jest to przynajmniej A+++, chociaż pompa powietrzna może być mniej energooszczędna niż gruntowa.

czynnik chłodniczy –  jest to substancja przenosząca temperaturę w każdym urządzeniu, które wyrównuje temperatury między dwoma środowiskami, działającym na zasadzie sprężania i skraplania. Czynnik w pompach działa podobnie jak np. w chłodnicy w samochodzie. Czynniki chłodnicze używane w pompach powietrznych to fluorowane gazy cieplarniane (F-gazy – stąd uprawnienia F-gazowe), coraz częściej wypierane przez propan i inne tzw. czynniki naturalne. Najczęściej stosuje się R32.

moc grzewcza – wyrażana w Wattach (W), maksymalna wartość ciepła oddawanego przez urządzenie do instalacji grzewczej.

moc elektryczna – również wyrażana w Wattach (W) praca wykonywana przez energię elektryczną w danym czasie, według wzoru P=W/t, gdzie W – praca prądu, t – czas wykonania pracy. Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o pompach ciepła.

Pompa ciepła monoblok czy split?

Mając już rozeznanie w rodzajach pomp ciepła możemy przyjrzeć się dokładniej ich wadom i zaletom oraz opiniom użytkowników. Do porównania wybraliśmy po dwie pompy różnych marek oraz pompę gruntową z poziomym wymiennikiem jako punkt odniesienia. Wszystkie są przeznaczone zarówno do ogrzewania CWU jak i CO. Moc grzewcza każdej wynosi ok. 8 kW. Pojawiające się poniżej marki zostały wybrane losowo. Netsu to marka pomp z pierwszej 10-tki na listach popularności. Haier jest natomiast często wybierana ze względu na przystępną cenę. Oczywiście na rynku jest dostępnych wiele inny marek i modeli pomp ciepła (Samsung, Buderus, Kaisai, LG itd.).

W porównaniu do pomp powietrznych zaletą pomp gruntowych jest bardziej zrównoważona praca i lepsze radzenie sobie z ogrzewaniem wysokotemperaturowym. Są też zdecydowanie cichsze. Poza tym jak widać nie ma dużej różnicy w podstawowych parametrach. Dobra, niezbyt droga pompa ciepła monoblok i split działa mniej więcej tak samo, biorąc pod uwagę modele tych samych firm o podobnej mocy. Czy warto w takim razie wybierać jedną zamiast drugiej? To zależy od tego jakie urządzenie jest nam potrzebne.

Cena i montaż

Jeżeli chodzi o montaż, to wygrywa pompa ciepła monoblok. Instalacja sprowadza się do połączenia zewnętrznego agregatu z urządzeniami grzewczymi w budynku. Jeżeli w czasie montowania zastosujemy się do instrukcji i zaleceń dotyczących zabezpieczenia urządzenia, to wszystko powinno działać prawidłowo.

Do montażu pompy split tak czy inaczej trzeba będzie zatrudnić specjalistę.

Cena bywa niższa w przypadku urządzeń split, chociaż nie zawsze jest to reguła. Biorąc pod uwagę łączny koszt zakupu i montażu, nie ma aż tak dużej różnicy. W przypadku pompy ciepła split producent przerzuca część ceny związanej z uszczelnieniem, odprowadzeniem nadmiaru powietrza i oczywiście prawidłowym połączeniem elementów jednostki zewnętrznej i wewnętrznej na inwestora. Pompa ciepła monoblok jest zintegrowana w jednej skrzynce, dobrze uszczelniona, a hałas odpowiednio stłumiony. To wszystko może być zawarte w wyższej cenie urządzenia, w porównaniu z ceną pompy split o podobnej mocy i wydajności.

Wydajność pracy

Załóżmy, że pompa została podłączona prawidłowo. Jak można porównać pracę systemów split i monoblok?

Oczywiście pompy ciepła powietrze woda mogą mieć bardzo różną moc, współczynnik COP, jakość poszczególnych elementów. Czy zauważymy jednak różnice, biorąc pod uwagę dwa urządzenia o podobnych parametrach?

Pompa ciepła split na pewno jest mniej narażona na duże różnice temperatur. Wymiana ciepła następuje w budynku, z zewnątrz doprowadzany jest tylko gaz chłodniczy, pobierający temperaturę z powietrza. Jednostka zewnętrzna jest mniejsza, więc łatwiej wybrać dla niej miejsce w pobliżu domu. Mniejsze są też straty energii, jeżeli pompa została prawidłowo zamontowana i zachowuje szczelność.

Wadą pomp split jest konieczność serwisowania. Niektórzy narzekają na hałas, ale nie jest on dużo większy od hałasu pomp monoblok. Trzeba po prostu umieścić urządzenie w miejscu, gdzie nie będzie przeszkadzało.

Użytkownicy pompy ciepła monoblok na pewno docenią możliwość umieszczenia całości poza budynkiem. Jest to rozwiązanie dla domów o niewielkiej powierzchni i wszystkich, które nie posiadają osobnego miejsca dla dodatkowego agregatu. Łatwość montażu i brak konieczności kontroli urządzenia zaoszczędzą nasze nerwy, czas i pieniądze. Poważną wadą jest możliwość zaburzonego funkcjonowania przy bardzo niskich temperaturach. W pompie monoblok czynnik chłodniczy może niestety zamarzać, ale jest wiele sposobów na to, by do tego nie dopuścić. Główną przyczyną jest brak zaworów antyzamrożeniowych, zaworu zwrotnego, uniemożliwiający dostanie się wody z domu do jednostki zewnętrznej. Warto też zabezpieczyć się na wypadek braku zasilania prądem. W tym celu najlepiej zamontować rury połączeniowe tak, żeby spadek był skierowany ku jednostce zewnętrznej. Dzięki temu woda odpłynie z instalacji zaworami antyzamrożeniowymi, korzystając z siły grawitacji.

Opinie ekspertów i użytkowników

Powietrzne pompy ciepła działają z różną mocą. Ich trwałość i stabilność pracy zależy od marki i sposobu użytkowania, nie od tego czy zostaną zamontowane w wersji monoblok czy split. Mimo to ludzie używający pomp i eksperci mają swoje opinie. Postanowiliśmy je tutaj przytoczyć – być może pomogą podjąć decyzję w sprawie zakupu odpowiedniego urządzenia.

Zdaje się, że największym problemem dla użytkowników jest skomplikowana instalacja. Kocioł na gaz lub piec węglowy są proste i zrozumiałe. Ciepło wytwarzane przez paliwo, po prostu przechodzi do instalacji grzewczej. W przypadku pomp trzeba brać pod uwagę etapy zwiększania i odprowadzania energii cieplnej. Jednak na forach tematycznych coraz częściej pojawiają się eksperci lub osoby z dłuższym doświadczeniem użytkowania pomp. Dzięki temu początkujący inwestorzy mogą szukać porady.

Biorąc pod uwagę wszystkie czynniki eksperci najczęściej stawiają na pompy monoblok. Teoretycznie jest to ta sama konstrukcja, tylko inaczej ułożona, a oszczędza użytkownikom dużo pracy. Dla niektórych użytkowników może być jednak uciążliwe zabezpieczanie jej na wypadek mrozów i braków w dostawach prądu.

Jeżeli planujemy zakup konkretnego modelu, to najlepiej włączyć się do dyskusji na forum. Przepisy, technologie i koszty zmieniają się z roku na rok. Mimo wszystko pompy powietrzne będą prawdopodobnie niedługo popularnym źródłem ciepła w Polsce, dlatego warto poznać te technologie i w razie czego z nich skorzystać.