Co to jest opłata mocowa?

Opłata mocowa wyraźnie podniosła wysokość rachunków za prąd w ostatnich latach, szczególnie dla przedsiębiorców. Ale właściwie co to jest?

Definicja opłaty mocowej

Od 1 stycznia 2021 roku przeciętny obywatel ma do opłacenia cztery podstawowe pozycje, wymienione na rachunku: opłatę za użytą energię, za dystrybucję, podatek oraz właśnie opłatę mocową.

Jest to właściwie podatek mocowy, a więc opłata „zabezpieczająca”, która nie przekłada się bezpośrednio na towar czy usługę. Z tego powodu wzbudza spore kontrowersje. URE (Urząd Regulacji Energetyki) podaje dwa podstawowe powody jej wprowadzenia:

  • Zapewnienie stabilnego opłacania producentów energii
  • Zapewnienie elastycznych rezerw energii 

Czy rzeczywiście jest to potrzebne, czy obywatele zostali zmuszeni, żeby dopłacać do przestarzałej infrastruktury energetycznej? A może – jak twierdzą niektórzy – do nieefektownej infrastruktury OZE? Zdania są i będą podzielone. Sprawiedliwe lub nie, zmiany są związane z tranzycją energetyczną i póki co możemy się skupić na minimalizacji ponoszonych kosztów.

Dlaczego płacimy więcej?

Ponieważ ciągle duża część prądu jest wytwarzana w elektrowniach węglowych, a jednocześnie kapitał odpływa w stronę OZE, to może powstać „dziura finansowa”. Energia z OZE nie ma jednak jeszcze wystarczająco dużego udziału w produkcji prądu. Opłata mocowa ma zapełnić dziurę i sprawić, że producenci będą gotowi do produkcji energii elektrycznej i dostarczenia jej do systemu w wypadku zwiększonego zapotrzebowania.

Biorąc pod uwagę od czego jest naliczana opłata mocowa bardziej adekwatną nazwą jest podatek mocowy. Nazywa się ją również dopłatą do rynku mocy, co dobrze odzwierciedla jej podstawową funkcję.

Kogo dotyczy opłata mocowa? Teoretycznie każdego podmiotu korzystającego z prądu z sieci. Jednak wysokość opłat zależy od ilości zużytej energii, przynależności do konkretnej grupy płatników oraz od tego ile prądu możemy wytworzyć we własnym zakresie.

Stawki opłaty mocowej

Wysokość opłaty mocowej zależy od tego ile prądu pobierzemy z sieci. To dobra wiadomość dla prosumentów, którzy mogą część energii wytworzyć we własnym zakresie. Opłatę można rozliczać ilościowo lub na zasadzie ryczałtu. Dokładny podział płatników podatku mocowego wygląda następująco:

  • odbiorcy rozliczani na zasadzie ryczałtu
  • odbiorcy rozliczani na podstawie każdej kilowatogodziny zużytej w określonych godzinach doby
  • odbiorcy rozliczani według stawki opłaty mocowej za każdą kilowatogodzinę, gdzie wysokość opłaty zależy od kwalifikacji do konkretnej grupy odbiorców, na podstawie tego jakie jest procentowo średnie zużycie energii.

W praktyce składniki potrzebne do obliczenia stawki opłaty mocowej to:

grupa odbiorców x ilość energii pobranej w godzinach szczytu x stawka podstawowa opłaty mocowej

Najpopularniejsze pompy ciepła i panele fotowoltaiczne - sprawdź promocje!


Bazowe stawki opłaty mocowej są ustalane osobno w każdym roku przez prezesa URE. Według informacji podanej na stronie Tauronu, w 2023 podstawowa opłata netto, na podstawie zużycia rzeczywistego wynosi 0,1024 zł/kWh. Ustalone przez prezesa URE stawki ryczałtowe wynoszą odpowiednio:

  1. roczne zużycie poniżej 500 kWh – 2,93 zł/mc brutto
  2. roczne zużycie w przedziale 500 kWh-1200 kWh – 7,04 zł/mc brutto
  3. roczne zużycie w przedziale 1200 kWh – 2800 kWh – 11,73 zł/mc brutto
  4. roczne zużycie powyżej 2800 kWh – 16,42 zł/mc brutto

W 2022 roku obowiązywał miesięczny okres kwalifikacji. W latach 2023 i 2024 będzie obowiązywać okres dekady (10 dni, liczone od pierwszego dnia miesiąca), a od 2025 okres dobowy. Te i inne zmiany w opłatach za energię elektryczną to rezultat wprowadzenia tzw. okresu przejściowego. Coraz więcej osób zakłada fotowoltaikę, przyjmując status prosumentów, UE naciska na tranzycję w kierunku OZE, a rząd próbuje ratować tradycyjne elektrownie, m.in.: żeby nie było kryzysu energetycznego. Wypadkowa tych wszystkich czynników sprawia, że kolejne zmiany mogą się wydawać nieco chaotyczne.

Stawki opłaty mocowej dla firm

Podatek mocowy dla firm spowodował dużo większe zmiany w opłatach niż w przypadku konsumentów i prosumentów indywidualnych. Wysokość opłaty mocowej dla przedsiębiorstw może stanowić nawet 20% całego rachunku. Jeżeli dodamy do tego w ogóle rosnące ceny prądu, to łatwo zrozumieć skąd wysokie rachunki za energię elektryczną. Najbardziej ucierpiały na tym przedsiębiorstwa produkcyjne, dla których pobór dużej mocy jest niezbędny do funkcjonowania. Duże podwyżki notowała w zeszłym roku m.in. branża wędliniarska i meblarska. W lepszej sytuacji są przedsiębiorstwa usługowe.

Jedna dobra wiadomość jest taka, że stawka dla firm, ogłoszona przez prezesa URE na rok 2023, jest nieznacznie niższa niż w roku poprzednim. W 2022 roku w ujęciu ilościowym wynosiła 1026 zł/kWh netto, a teraz 1024 zł/kWh netto. Nie jest to znacząca różnica, ale możemy odetchnąć z ulgą, że cena nie wzrosła.

Jak poza tym można złagodzić wzrost opłat?

Opłata mocowa jest naliczana w godzinach szczytowego zapotrzebowania, czyli między 7:00 a 21:59 w dni robocze. Część przedsiębiorstw może obniżyć opłatę reorganizując pracę tak, żeby więcej wykonywać jej poza tymi godzinami. Nie zawsze jest to jednak dobre rozwiązanie, czasami jest niemożliwe do wykonania. Dla firm, które miały do tej pory nocne zmiany istnieje niewielkie pole manewru. Lepszą opcją żeby zyskać częściowe lub całościowe zwolnienie z opłaty mocowej, jest fotowoltaika. Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o fotowoltaice.

Opłata mocowa a fotowoltaika

Wiemy już co to jest opłata mocowa, ale czy da się jej uniknąć? Jak nie płacić opłaty mocowej? Fotowoltaika pozwala zmniejszyć zapotrzebowanie na prąd z sieci. Założenie własnej mikroelektrowni to rozwiązanie uniwersalne dla firm i inwestorów indywidualnych.

Wysokość opłaty mocowej jest naliczana za energię elektryczną pobraną z sieci. Duża część godzin zwiększonego zapotrzebowania pokrywa się z porą dnia kiedy jest jasno. Jeżeli rozliczamy się w systemie ilościowym, to przez część dnia możemy korzystać bezpośrednio z energii pobranej ze słońca. Nie będzie to jeszcze całkowite zwolnienie z opłaty mocowej, ale pozwoli ominąć część godzin szczytowego zapotrzebowania na energię. To zaś pomoże znacząco obniżyć rachunki.

W systemie ryczałtowym, korzystając z fotowoltaiki można utrzymać się na poziomie niskich limitów (nawet poniżej 500 kWh). Przypadki przejścia na system off-grid są w Polsce rzadkie. Póki co technologia ogniw fotowoltaicznych nie pozwala przeskoczyć mniejszej dostępności energii słonecznej jesienią i zimą w naszej strefie. Jednak wielu prosumentów może temu zaradzić instalując dobry magazyn energii.

Uniezależnienie gospodarstw domowych i przedsiębiorstw od sieci pozwala w ogóle pozbyć się konieczności płacenia podatku mocowego. Dzięki magazynowi energii nie musimy przechodzić na system off-grid, żeby zyskać zwolnienie z opłaty mocowej. W niektórych przypadkach uda się nawet zarobić na odsprzedawaniu większej ilości prądu do sieci.

Net-billing a opłata mocowa

Razem z wprowadzeniem opłaty mocowej zmieniły się zasady rozliczania prosumentów. Do tej pory fotowoltaika była rozliczana na zasadzie opustów, czyli opłata dotyczyła różnicy między energią pobraną, a oddaną do elektrowni. Od 2021 roku wprowadzany jest system naliczania kosztowego. Prosument nie oddaje po prostu energii do sieci i nie pobiera jej, ale odsprzedaje i odkupuje. To podejście zmienia sposób naliczania różnicy. Dokładnie o tym co to jest system opustów i system kosztowy piszemy w innym artykule. Tutaj powiemy tylko krótko czy zmiana ma wpływ na opłatę mocową.

Oba systemy nakręcają się wzajemnie. Jeden i drugi skłaniają prosumentów do zwiększenia autokonsumpcji i większe uniezależnienie od sieci. Jednocześnie rząd wprowadził dopłaty do magazynów energii, które umożliwią to w praktyce. Nie jest to rozwiązanie idealne, ale ostatecznie może się okazać korzystne dla inwestora.

***

Opłata mocowa wzbudziła w ostatnich latach wiele kontrowersji. Na szczęście sposoby na jej obniżenie lub ominięcie są dostępne dla coraz większej liczby inwestorów, dzięki dopłatom do fotowoltaiki.

ikona podziel się Przekaż dalej