Cennik usług budowlanych 2024 - aktualne ceny
Minione lata przyniosły odczuwalne podwyżki w kosztach budowy. Zmiany objęły nie tylko ceny materiałów budowlanych, ale również robociznę. Jak kształtuje się cennik prac budowlanych w 2024 roku? Ile trzeba zapłacić za prace malarskie, tynkarskie bądź wykończeniowe? Sprawdzamy średnie stawki na początku roku 2024.
Przejdź do cennika:
Wznoszenie konstrukcji budynku
Roboty budowlane rozpoczynają się wraz ze wzniesieniem konstrukcji budynku. Pamiętajmy, że firmy budowlane posiadają dość zróżnicowane cenniki, a ostateczna cena usługi będzie zależna od jej zakresu, stopnia skomplikowania oraz lokalizacji. W poniższej tabeli prezentujemy uśrednione stawki za roboty budowlane związane z konstrukcją budynku. Wszystkie koszty mają wyłącznie charakter poglądowy i są stawkami netto.
| Usługa | Średnia cena od | Średnia cena do | Dodatkowe informacje |
|---|---|---|---|
| Budowa ławy fundamentowej | 110,00 zł/m2 | 170,00 zł/m2 | Normalny stopień skomplikowania prac, ławy na stabilnym gruncie. Cena nie uwzględnia kosztów materiałow. |
| Budowa ścian fundamentowych | 85,00 zł/m2 | 100,00 zł/m2 | Ściany fundamentowe z bloczków betonowych na zaprawie cementowej. Robocizna bez kosztów materiałów |
| Izolacja ścian piwnicy | 750,00 zł/m2 | 950,00 zł/m2 | Pionowe izolacje ścian piwnicy styropianem. Cena bez kosztów materiału |
| Murowanie ścian nośnych | 80,00 zł/m2 | 140,00 zł/m2 | Budowa ścian nośnych z bloczków Ytong Energo. Robocizna bez kosztów materiałów |
| Murowanie ścian działowych | 60,00 zł/m2 | 100,00 zł/m2 | Budowa ścian działowych z bloczków Ytong Energo. Robocizna bez kosztów materiałów |
| Budowa stropu drewnianego | 58,00 zł/m2 | 100,00 zł/m2 | Normalny stopień skomplikowania prac, koszt samej usługi bez materiału |
| Budowa stropu Teriva | 80,00 zł/m2 | 130,00 zł/m2 | Normalny stopień skomplikowania prac, strop z prefabrykatów Teriva, bez kosztów materiału |
| Komin dymowy | 4 500,00 zł/szt. | 5 000,00 zł/szt. | Przybliżony koszt budowy komina w budynku parterowym. Łączna cena robocizny i materiałów, bez kosztów wykończenia komina ponad dachem |
| Kominy wentylacyjne i szachty kominowe | 2 100 zł/szt. | 3 000 zł/szt. | Przybliżony koszt budowy komina wentylacyjnego z sześcioma szachtami. Budowa realizowana w budynku parterowym. Cena robocizny z materiałem |
| Więźba dachowa | 53,00 zł/m2 | 90,00 zł/m2 | Koszt montażu więźby dachowej, normalny stopień skomplikowania prac. Cena robocizny |
| Ułożenie poszycia dachowego - membrana dachowa | 15,00 zł/m2 | 25,00 zł/m2 | Usługa montażu poszycia dachowego z membrany. Normalny stopień skomplikowania prac. Cena robocizny |
| Ułożenie poszycia dachowego - papa na deskowaniu | 30,00 zł/m2 | 55,00 zł/m2 | Usługa montażu poszycia dachowego z papy na deskowaniu. Normalny stopień skomplikowania prac. Cena robocizny |
| Pokrycie zewnętrzne dachu blachodachówką | 70,00 zł/m2 | 120,00 zł/m2 | Usługa bez kosztów materiału. Normalny stopień skomplikowania prac |
| Pokrycie zewnętrzne dachu dachówką ceramiczną | 80,00 zł/m2 | 130,00 zł/m2 | Usługa bez kosztów materiału. Normalny stopień skomplikowania prac |
Kwoty zawarte w niniejszej tabeli stanowią wartości orientacyjne netto.
Źródło: Ogłoszenia lokalne, https://adrem.org.pl/cennik/, https://www.eurobudowa.pl/, https://building-companion.pl/
Aktualizacja: 18.12.2023
Porównaj oferty firm w Twojej okolicy
Tynki i posadzki
Po wykonaniu konstrukcji budynku możemy rozpocząć kolejne roboty budowlane. We wnętrzach należy wykonać posadzki i kompleksowe prace tynkarskie. Firmy budowlane mogą dokonywać wyceny ze względu na zakres prac do wykonania i stopień ich skomplikowania. Poniżej znajduje się ogólna wycena podstawowych prac tynkarskich oraz posadzkarskich.
| Usługa | Średnia cena od | Średnia cena do | Dodatkowe informacje |
|---|---|---|---|
| Naniesienie tynku gipsowego | 35,00 zł/m2 | 45,00 zł/m2 | Tynkowanie ścian i sufitów w nowym budynku. Normalny stopień skomplikowania prac |
| Naniesienie tynku cementowo-wapiennego | 25,00 zł/m2 | 40,00 zł/m2 | Tynkowanie ścian i sufitów w nowym budynku. Normalny stopień skomplikowania prac |
| Gipsowanie ścian | 40,00 zł/m2 | 65,00 zł/m2 | Gipsowanie ścian i sufitów w nowym budynku. Normalny stopień skomplikowania prac |
| Gruntowanie ścian i sufitów | 8,00 zł/m2 | 11,00 zł/m2 | Gruntowanie ścian i sufitów przed dalszymi pracami wykończeniowymi. |
| Wykonanie posadzki na gruncie | 25,00 zł/m2 | 50,00 zł/m2 | Posadzka na gruncie wykonana przez doświadczonego fachowca |
| Gruntowanie posadzki | 10,00 zł/m2 | 12,00 zł/m2 | Normalny stopień skomplikowania usługi |
| Wylewka betonowa ze zbrojeniem | 60,00 zł/m2 | 80,00 zł/m2 | Wykonanie wylewki ze zbrojeniem. Normalny stopień skomplikowania usługi. |
| Wylewka samopoziomująca | 35,00 zł/m2 | 55,00 zł/m2 | Wykonanie wylewki samopoziomującej w budynku. Normalny stopień skomplikowania usługi, Cena bez kosztów materiałów |
Ceny zawarte w zestawieniu mają charakter poglądowy i nie zawierają wartości podatku VAT.
Źródło: Ogłoszenia lokalne, https://adrem.org.pl/cennik/, https://www.eurobudowa.pl/, https://building-companion.pl/
Aktualizacja: 18.12.2023
Porównaj oferty firm w Twojej okolicy
Usługi glazurnicze
Prace remontowo budowlane to także szeroko pojęte usługi glazurnicze. Wycena pracy glazurnika może być zależna od formatu płytek oraz stopnia skomplikowania usługi. Koszty ułożenia płytek podłogowych i ściennych rosną wraz z niestandardowym formatem płytek lub dużą czasochłonnością realizacji. Sprawdzamy, ile kosztują podstawowe roboty budowlane w kategorii glazurniczej.
| Usługa | Średnia cena od | Średnia cena do | Dodatkowe informacje |
|---|---|---|---|
| Układanie płytek na podłodze | 90,00 zł/m2 | 130,00 zł/m2 | Płytki o standardowym formacie |
| Układanie płytek na podłodze | 100,00 zł/m2 | 180,00 zł/m2 | Płytki o niestandardowym formacie lub wyższy stopień skomplikowania usługi |
| Układanie płytek na ścianie | 90,00 zł/m2 | 140,00 zł/m2 | Płytki o standardowym formacie |
| Układanie płytek na ścianie | 100,00 zł/m2 | 180,00 zł/m2 | Płytki o niestandardowym formacie lub wyższy stopień skomplikowania usługi |
| Układanie mozaiki | 250,00 zł/m2 | 300,00 zł/m2 | Normalny stopień skomplikowania prac, doświadczony glazurnik |
| Montaż cokołów z płytki | 30,00 zł/m2 | 40,00 zł/m2 | Normalny stopień skomplikowania prac, doświadczony glazurnik |
| Układanie kamienia na ścianach | 150,00 zł/m2 | 200,00 zł/m2 | Normalny stopień skomplikowania prac, doświadczony glazurnik |
Źródło: Ogłoszenia lokalne, https://adrem.org.pl/cennik/, https://www.eurobudowa.pl/, https://building-companion.pl/
Aktualizacja: 18.12.2023
Porównaj oferty firm w Twojej okolicy
Usługi hydrauliczne
Cennik usług budowlanych zawiera podstawowe prace hydrauliczne. Wycena usługi jest w dużym stopniu zależna od lokalizacji budynku, doświadczenia instalatora oraz stopnia skomplikowania prac. Zawarty poniżej cennik budowlany prezentuje wartości uśrednione bez podatku VAT. Ostateczna cena prac hydraulicznych może się nieznacznie różnić.
| Usługa | Cena od | Cena do | Dodatkowe informacje |
|---|---|---|---|
| Wykonanie punktu hydraulicznego | 500,00 zł/punkt | 900,00 zł/punkt | Usługa kompleksowa z materiałem |
| Montaż zaworów | 40,00 zł/szt | 70,00 zł/szt | Koszt usługi bez materiałów |
| Montaż baterii wannowej | 150,00 zł/szt | 250,00 zł/szt | Koszt usługi bez materiałów |
| Montaż wanny | 400,00 zł/szt | 550,00 zł/szt | Koszt usługi bez materiałów |
| Demontaż wanny | 150,00 zł/szt | 200,00 zł/szt | Koszt usługi bez materiałów |
| Montaż grzejnika | 250,00 zł/szt | 350,00 zł/szt | Koszt usługi bez materiałów |
| Montaż umywalki | 200,00 zł/szt | 350,00 zł/szt | Koszt usługi bez materiałów |
| Montaż WC | 150,00 zł/szt | 250,00 zł/szt | WC ze zbiornikiem zewnętrznym |
| Montaż kabiny prysznicowej | 350,00 zł/szt | 500,00 zł/szt | Koszt usługi bez materiałów |
| Montaż WC podwieszanego z zabudowanym stelażem | 400,00 zł/szt | 600,00 zł/szt | Koszt usługi bez materiałów |
| Montaż bidetu | 300,00 zł/szt | 350,00 zł/szt | Koszt usługi bez materiałów |
| Ogrzewanie podłogowe | 200,00 zł/m2 | 300,00 zł/m2 | Kompleksowa usługa wraz z materiałami |
Źródło: Ogłoszenia lokalne, https://adrem.org.pl/cennik/, https://www.eurobudowa.pl/, https://building-companion.pl/
Aktualizacja: 18.12.2023
Porównaj oferty firm w Twojej okolicy
Instalacja elektryczna
Wykończenia budynków użytkowych wymagają wykonania przyłączy i punktów instalacji elektrycznej. Jakie są koszty tego etapu inwestycji? Sprawdzamy cennik prac budowlanych 2024 w zakresie instalacji elektrycznych.
| Usługa | Średnia cena od | Średnia cena do | Dodatkowe informacje |
|---|---|---|---|
| Wykonanie punktu elektrycznego | 130,00 zł/szt | 260,00 zł/szt | Normalny stopień skomplikowania prac, cena robocizny z materiałem |
| Montaż gniazd i włączników | 20,00 zł/szt | 50,00 zł/szt | Normalny stopień skomplikowania prac, cena robocizny bez materiału |
| Montaż rozdzielni elektrycznej | 350,00 zł/szt | 450,00 zł/szt | Normalny stopień skomplikowania prac, cena robocizny bez materiału |
| Montaż punktu oświetleniowego | 80,00 zł/szt | 130,00 zł/szt | Normalny stopień skomplikowania prac, cena robocizny bez materiału |
| Montaż gniazda antenowego | 40,00 zł/szt | 55,00 zł/szt | Normalny stopień skomplikowania prac, cena robocizny bez materiału |
| Podłączeniem kuchenki elektrycznej | 170,00 zł/szt | 250,00 zł/szt | Normalny stopień skomplikowania prac, cena robocizny bez materiału |
| Montaż skrzynki z bezpiecznikami | 450,00 zł/szt | 700,00 zł/szt | Normalny stopień skomplikowania prac, cena robocizny bez materiału |
| Montaż instalacji alarmowej | 120,00 zł/szt | 200,00 zł/szt | Normalny stopień skomplikowania prac, cena robocizny bez materiału |
Źródło: Ogłoszenia lokalne, https://adrem.org.pl/cennik/, https://www.eurobudowa.pl/, https://building-companion.pl/
Aktualizacja: 18.12.2023
Porównaj oferty firm w Twojej okolicy
Malowanie ścian i wykończenie podłóg
Firmy budowlane mogą zaoferować kompleksowe usługi wykończeniowo remontowe. W zakresie podstawowych usług znajdują się prace malarskie oraz wykończenie podłóg. Sprawdzamy cennik budowlany w 2024 roku.
| Usługa | Średnia cena od | Średnia cena do | Dodatkowe informacje |
|---|---|---|---|
| Malowanie ścian i sufitów | 19,00 zł/m2 | 33,00 zł/m2 | Trzykrotne malowanie wraz z gruntowaniem. Cena usługi bez materiału |
| Malowanie ścian i sufitów | 15,00 zł/m2 | 25,00 zł/m2 | Dwukrotne malowanie białą farbą wraz z gruntowaniem |
| Gruntowanie powierzchni | 8,00 zł/m2 | 11,00 zł/m2 | Gruntowanie ścian bez usługi malowania |
| Przygotowanie ścian do malowania | 8,00 zł/m2 | 12,00 zł/m2 | Usunięcie uszkodzeń, naprawienie ubytków. Normalny stopień skomplikowania prac |
| Zrywanie tapet | 10,00 zł/m2 | 15,00 zł/m2 | Tapety winylowe, normalny stopień skompikowania prac |
| Malowanie drzwi | 250,00 zł/m2 | 400,00 zł/m2 | Malowanie dwustronne, bez materiału |
| Malowanie grzejników | 20,00 zł/żeberko | 30,00 zł/żeberko | Przygotowanie do malowania, malowanie. Cena bez materiału |
| Montaż wykładziny PCV | 40,00 zł/m2 | 60,00 zł/m2 | Montaż wykładziny na wyrównanym podłożu. Normalny stopień skomplikowania prac, cena bez materiału |
| Montaż paneli podłogowych | 60,00 zł/m2 | 75,00 zł/m2 | Normalny stopień skomplikowania prac, usługa bez materiału |
| Układanie parkietu | 70,00 zł/m2 | 150,00 zł/m2 | Układanie parkietu przez doświadczonego parkieciarza. Normalny stopień skomplikowania prac, cena bez materiału |
| Układanie płytek na podłodze | 90,00 zł/m2 | 130,00 zł/m2 | Płytki o standardowym formacie |
| Układanie płytek na podłodze | 100,00 zł/m2 | 180,00 zł/m2 | Płytki o niestandardowym formacie lub wyższy stopień skomplikowania usługi |
Źródło: Ogłoszenia lokalne, https://adrem.org.pl/cennik/, https://www.eurobudowa.pl/, https://building-companion.pl/
Aktualizacja: 18.12.2023
Porównaj oferty firm w Twojej okolicy
Elewacje, termoizolacja i stolarka zewnętrzna
Montaż stolarki okiennej, termoizolacja przegród zewnętrznych budynku oraz wykończenie elewacji to ważne etapy budowy. Sprawdzamy, ile kosztują najczęściej wykonywane roboty budowlane. Koszty zawarte w niniejszej tabeli są wartościami orientacyjnymi i nie zawierają podatku VAT.
| Usługa | Średnia cena od | Średnia cena do | Dodatkowe informacje |
|---|---|---|---|
| Montaż okien | 130,00 zł/m2 | 230,00 zł/m2 | Usługa montażu i obróbki, bez materiału |
| Montaż parapetów zewnętrznych | 100,00 zł/mb | 180,00 zł/mb | Cena bez materiału, normalny stopień skomplikowania prac |
| Montaż parapetów wewnętrznych | 60,00 zł/mb | 120,00 zł/mb | Cena bez materiału, normalny stopień skomplikowania prac |
| Wykończenie elewacji zewnętrznej styropianem | 80,00 zł/m2 | 120,00 zł/m2 | Cena bez materiału |
| Wykończenie elewacji zewnętrznej styropianem | 200,00 zł/m2 | 250,00 zł/m2 | Cena z materiałem |
| Wykończenie elewacji zewnętrznej wełną mineralną | 90,00 zł/m2 | 130,00 zł/m2 | Cena bez materiału |
| Wykończenie elewacji zewnętrznej wełną mineralną | 260,00 zł/m2 | 350,00 zł/m2 | Cena z materiałem |
| Montaż drzwi zewnętrznych w starej ościeżnicy | 400,00 zł/szt | 600,00 zł/szt | Cena bez materiału |
| Montaż drzwi zewnętrznych antywłamaniowych | 500,00 zł/szt | 900,00 zł/szt | Cena bez materiału |
Źródło: Ogłoszenia lokalne, https://adrem.org.pl/cennik/, https://www.eurobudowa.pl/, https://building-companion.pl/
Aktualizacja: 19.12.2023
Porównaj oferty firm w Twojej okolicy
Prace remontowo budowlane 2024 – jakie czynniki mogą wpływać na koszty robocizny?
Firmy budowlane świadczące usługi w różnych standardach
Cennik prac budowlanych jest bardzo zróżnicowany, a wycena dokonana przez fachowców może się od siebie różnić nawet o kilkadziesiąt procent. Jedną z przyczyn takiego stanu jest różny standard wykonywania prac. Cennik budowlany możemy umownie podzielić na prace wykonane w standardzie ekonomicznym, pośrednim oraz wysokim. Na ogół im bardziej doświadczone i renomowane są firmy budowlane, tym wyższe koszty świadczenia usługi.
Roboty budowlane w standardzie ekonomicznym to na ogół atrakcyjna cena, ale i świadczenie usługi bez podpisania umowy. Najniższe koszty to także niekiedy początkujący wykonawcy, którzy nie posiadają jeszcze portfolio. W standardzie pośrednim znajdziemy bardziej doświadczone firmy budowlane i wykonawców pracujących na własny rachunek.
Na drugim końcu znajdują się firmy budowlane, które świadczą roboty budowlane w standardzie wysokim. Oznacza to najwyższe koszty przedsięwzięcia, ale w wielu przypadkach także najwyższy standard usług (choć nie zawsze wysoka wycena robót oznacza najwyższą jakość ich wykonania). Firmy budowlane z najwyższej półki cenowej często oferują kompleksowe wykończenia i usługi budowlane. Prace remontowo budowlane zostają wykonane przez doświadczonych fachowców, a współpraca na ogół odbywa się na podstawie umowy. Jest to istotny atut, dający klientowi możliwość dochodzenia swoich roszczeń w przypadku pojawienia się niedoróbek bądź błędów wykonawczych.
Cennik prac budowlanych, a rejon inwestycji
Nie istnieje jednolity cennik budowlany, który obowiązywałby we wszystkich rejonach naszego kraju. Jednym z ważniejszych czynników, mających wpływ na koszty budowy, wykończenia lub remontu jest lokalizacja inwestycji. Różnice w cenach fachowców działających w różnych regionach naszego kraju okazują się dość znaczące.
Najwyższy cennik prac budowlanych na ogół odnotowuje się w centrach dużych miast (głównie w Warszawie). Cena wykończenia, remontu lub budowy w mniejszej miejscowości może być nawet o kilkanaście procent niższa (porównując same koszty robocizny).
Nieco wyższy cennik usług budowlanych na ogół odnotowuje się w większych miastach zachodniej części naszego kraju. Cennik budowlany obowiązujący we wschodnich województwach na ogół okazuje się atrakcyjniejszy (nie licząc niektórych dużych miast). Najniższe koszty budowy możemy odnaleźć w województwie podkarpackim i lubelskim.
Prace remontowo budowlane – wycena w oparciu o wielkość zlecenia i stopień skomplikowania
Warto zauważyć, że cennik usług budowlanych może różnić się w zależności od specyfiki inwestycji. Prace remontowo budowlane wycenia się indywidualnie w oparciu o wymagania klienta, wielkość zlecenia oraz stopień skomplikowania usługi.
Dla przykładu, koszty układania płytek w dużej łazience mogą okazać się atrakcyjniejsze w przeliczeniu na m2 niż cena m2 układania płytek w niewielkim pomieszczeniu. Cena glazurnika może być także ustalona w oparciu o stopień skomplikowania prac oraz wielkość zlecenia (np. zlecenie układania płytek w kilku pomieszczeniach). Podobnie wycenia się prace malarskie i inne usługi budowlane, remontowe oraz wykończeniowe.
Przy dużej inwestycji, inwestor ma większe możliwości negocjacji ceny. Bardziej skomplikowane prace remontowo budowlane, realizowane w niewielkiej inwestycji mogą generować wyższe koszty za m2 bądź metr bieżący konkretnej usługi. Dlatego chcąc poznać dokładny cennik usług budowlanych, warto ustalić zakres zlecenia i skontaktować się z przynajmniej kilkoma wykonawcami, którzy realizują usługi w danej lokalizacji.
Cennik usług budowlanych – etapy prac związanych z budową budynków mieszkalnych
Roboty budowlane na etapie wznoszenia konstrukcji budynku
Wzniesienie konstrukcji budynku to jeden z najistotniejszych i dość kosztownych etapów inwestycji budowlanej. Cennik prac budowlanych można tutaj podzielić na poszczególne etapy. Pierwszym z nich będzie budowa fundamentów. Do wyboru zazwyczaj mamy tradycyjne ławy fundamentowe oraz płytę fundamentową. Cennik budowlany będzie w dużej mierze uzależniony od wybranej technologii oraz warunków gruntowych.
Dalsze roboty budowlane obejmują wzniesienie ścian nośnych i ścian działowych. Jest to ważny etap inwestycji, a wszystkie niedoróbki popełnione na tym etapie będą trudne do naprawy. Dlatego warto wybrać doświadczone firmy budowlane, które zapewniają optymalną jakość świadczonych usług murarskich.
Cennik prac budowlanych obejmuje również wzniesienie schodów budynkach piętrowych oraz stropy. W przypadku stropów możemy skorzystać z wielu opcji budowlanych. Dobrym przykładem są popularne stropy Teriva, a także nieco tańsze stropy drewniane.
Zwieńczeniem konstrukcji budynku jest więźba dachowa wraz z poszyciem i pokryciem. Wycena prac dekarskich ponownie zostanie uzależniona od specyfiki inwestycji. Im bardziej skomplikowana konstrukcja dachu (np. liczne lukarny i dach wielospadowy), tym na ogół wyższa stawka dekarza. Wycena może się także różnić w oparciu o wybrane materiały wykończeniowe. Dla przykładu, cena montażu poszycia z papy na deskowaniu będzie droższa w porównaniu do kosztów montażu membrany. Ta sama zależność dotyczy montażu dachówki ceramicznej bądź znacznie lżejszej i łatwiejszej w montażu blachodachówki.
Roboty budowlane związane z budową konstrukcji budynku mogą doprowadzić nieruchomość do stanu surowego zamkniętego. W tym przypadku nieruchomość posiada już okna i drzwi zewnętrzne. Po zakończeniu tego etapu prac można przejść do wykończenia i ocieplenia elewacji, a także do wykończenia pomieszczeń.
Prace remontowo budowlane – wykończenia pomieszczeń
Przyjmujemy, że nasz budynek znajduje się już w stanie surowym zamkniętym. Kolejne koszty poniesiemy na rzecz wykończenia poszczególnych pomieszczeń. W budynku musi znaleźć się instalacja elektryczna i hydrauliczna. Wraz z instalacją hydrauliczną należy również ponieść koszty montażu systemu ogrzewania i tak zwanego białego montażu.
Ważnym elementem inwestycji będą także wykończenia poszczególnych pomieszczeń. Najwyższe koszty na ogół generuje wykończenie łazienek i kuchni, jednak ostateczna wycena z pewnością będzie zależna od wielkości wnętrz, wybranego standardu i rozwiązań wykończeniowych.
Cennik prac budowlanych zawiera również usługi tynkarskie, posadzki, usługi malarskie i szeroko pojęte wykończenie pomieszczeń. Niektóre roboty budowlane możemy wykonać samodzielnie, inne warto powierzyć doświadczonym fachowcom. Jednym z ciekawych rozwiązań jest realizacja inwestycji systemem zleconym. W tym przypadku firmy budowlane zajmują się kompleksowo budową i wykończeniem (według ustaleń zawartych w umowie). Inwestor może odebrać budynek w stanie surowym zamkniętym, a nawet w stanie pod klucz. Jest to duża oszczędność czasu, jednak na ogół oznacza wyższe, sumaryczne koszty inwestycji (w porównaniu z systemem gospodarczym, w którym inwestor sam wykonuje część prac i samodzielnie wyszukuje fachowców do kolejnych etapów inwestycji).