Czy trzeba mieć przy sobie prawo jazdy? Wyjaśniamy przepisy kodeksu drogowego

Dokumenty potrzebne w razie kontroli drogowej

Zmiany w przepisach ruchu drogowego

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym doczekała się szeregu nowelizacji. Zarówno policja, jak i każdy kierowca – użytkownik drogi publicznej, odczuli istotne i pozytywne zmiany w tej dziedzinie. Z dniem 5 grudnia 2021 roku weszła w życie szczególnie ważna zmiana, która znosi obowiązek posiadania przy sobie dokumentu stwierdzającego uprawnienie do prowadzenia pojazdu. Zmieniony artykuł 38 ustawy Prawo o ruchu drogowym ma obecnie brzmienie:

1. Kierujący pojazdem jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu wymagane dla danego rodzaju pojazdu lub kierującego:

dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem inny niż wydane w kraju prawo jazdy albo pozwolenie na kierowanie tramwajem, jeżeli kierujący nie posiada wydanego w kraju prawa jazdy albo pozwolenia na kierowanie tramwajem.

Wprowadzanie tak zwanego pakietu deregulacyjnego miało na celu stopniowe zmniejszanie liczby dokumentów, które powinien ze sobą wozić każdy kierowca siadający do samochodu. Pierwsze zmiany wprowadzone cztery lata temu znosiły od 1 października 2018 roku obowiązek posiadania przy sobie podczas jazdy dowodu rejestracyjnego pojazdu oraz papierowego potwierdzenia opłacenia polisy OC. Zarówno dane samochodu, jak i aktualność ubezpieczenia OC, policjant może sprawdzić zdalnie w Centralnej Ewidencji Kierowców i Pojazdów.

CEPiK jest bazą danych, która gromadzi kompleksowe informacje o kierowcach i pojazdach. Korzystając z tej wiedzy, da się szybko zweryfikować wszystkie informacje o pojeździe: markę, rok produkcji, datę pierwszej rejestracji, kradzieży, utraty dowodu rejestracyjnego, a także umowie o ubezpieczeniu OC.

Kolejnym etapem deregulacyjnym są zmiany, które znoszą obowiązek posiadania przy sobie prawa jazdy. To oznacza, że kierowca, który zostawił w domu dowód rejestracyjny, prawo jazdy i policę OC, nie musi wracać po dokumenty, obawiając się mandatu w czasie kontroli drogowej.

Prawo jazdy trzeba mieć – niekoniecznie przy sobie

Podczas kontroli drogowej za brak praw jazdy i innych dokumentów kierowca nie zapłaci już mandatu. Podanie danych osobowych albo okazanie elektronicznego dowodu osobistego (mTożsamość) pozwoli policjantowi na zweryfikowanie zarówno uprawnień do kierowania pojazdem, jak i warunki dopuszczenia samochodu do ruchu oraz polisę OC. W świetle znowelizowanych przepisów ruchu drogowego nie ma znaczenia obywatelstwo kierowcy, a jedynie fakt, że dokument został wydany w Polsce.

Obywatel polski, który uprawnienia do kierowania pojazdem uzyskał w innym kraju, musi w Polsce mieć dokument przy sobie i okazywać w czasie kontroli. Jednocześnie obywatel innego kraju, posiadający wydane w Polsce prawo jazdy, korzysta z dobrodziejstw nowelizacji przepisów. Wynika to wyłącznie z ograniczenia zasobów bazy danych CEPiK do terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ewentualne zatrzymanie prawa jazdy, podobnie jak dowodu rejestracyjnego pojazdu, następuje w formie elektronicznego wpisu dokonanego przez policjanta. Wszelkie informacje na ten temat znajdują się w bazie danych. Kontrolujący policjant, znając tożsamość kierowcy, sam znajdzie potrzebne informacje.

Brak obowiązku okazywania dokumentów, a nie rezygnacja z ich posiadania

W bazie danych systemu CEPiK może być błąd

Możliwość schowania do szuflady prawa jazdy i dowodu rejestracyjnego jest wielkim ułatwieniem dla kierowców, zwłaszcza skłonnych do zapominania. Tyle tylko, że czasem, zwłaszcza na początku funkcjonowania ego systemu, mogą zdarzać się pewne błędy. Dane znajdujące się w bazie CEPiK mogą nie być zaktualizowane według danych bazy powiatowej, uchodzącej za źródłową.

Brak możliwości sprawdzenia informacji kierowcy może skutkować na przykład zatrzymaniem prawa jazdy. Wszystkie dane i ewentualne zmiany powinny być przekazane do centralnej bazy danych niezwłocznie, maksymalnie w ciągu trzech dni roboczych. Jeśli jednak uchylony zostanie zakaz prowadzenia pojazdów albo ukończony kurs w celu redukcji punktów karnych, a informacja nie zostanie jeszcze przekazana co centrali, policjant będzie działał według dostępnych danych.

W takim wypadku kierowca przekonany o swojej racji może nie przyjąć mandatu. Zdarzenie zostanie wyjaśnione w postępowaniu sądowym i kierujący pojazdem może zostać oczyszczony z zarzutów. Dla pewności należy sprawdzić swoje dane i złożyć wniosek o ich sprostowanie. Przede wszystkim trzeba pamiętać, że brak obowiązku okazywania dokumentów nie oznacza konieczności ich posiadania. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także ten artykuł z cenami kursu na prawo jazdy kategorii B i E.

Nie wszędzie jest zasięg internetu

Kontrola drogowa po wprowadzeniu zmian w kodeksie ruchu drogowego przyjmuje nieco inną formę. Zamiast analizy okazanych dokumentów, policjantowi wystarczą dane osobowe osoby kierującej pojazdem. Na tej podstawie za pomocą urządzenia dostępnego w radiowozie można sprawdzić w bazie danych uprawnienia kierowcy oraz informacje o samochodzie. Z państwowej bazy danych dostępne jest też zdjęcie kontrolowanej osoby.

Gdyby w miejscu zatrzymania samochodu do kontroli nie było akurat zasięgu i możliwości połączenia z centralą, policjant może przez radio podyktować dyżurnemu dane kierowcy. W przypadku błędu w bazie danych policjant może widzieć informacje nieprawdziwe. Ruszając w trasę jedynie z elektronicznymi dokumentami, dobrze jest przed rozpoczęciem podróży sprawdzić, czy dane w ewidencji są zgodne z rzeczywistością.

Jeśli chodzi o zatrzymanie prawa jazdy na przykład za znaczne przekroczenie szybkości w terenie zabudowanym albo dowodu rejestracyjnego niesprawnego pojazdu, operacja również jest wykonywana wirtualnie. Policjant dokonuje odpowiedniego wpisu do centralnej ewidencji kierowców i wystawia odpowiednie potwierdzenie. Prawo jazdy nieczytelne albo zniszczone nie jest powodem do zatrzymania. Nie ma potrzeby dochodzić też, gdzie jest nr druku prawa jazdy i jaką ma wartość.