Jak zmieni się program Czyste Powietrze?
Polskę czekają bardzo duże wyzwania związane z termomodernizacją i dekarbonizacją budynków. Wpłyną one na kształt programu Czyste Powietrze. Znowelizowana dyrektywa budynkowa (Energy Performance of Buildings Directive - EPBD) została już opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. To oznacza, że państwa członkowskie UE (w tym Polska) powinny rozpoczynać tak zwaną transpozycję nowych unijnych przepisów, czyli ich wprowadzenie do krajowego prawa. Uchwalone niedawno regulacje będą miały wpływ na program Czyste Powietrze, który jest dobrze znany właścicielom wielu polskich domów. Eksperci portalu RynekPierwotny.pl postanowili wyjaśnić jak prawdopodobnie zmieni się wspomniany program. Zacznijmy jednak od aktualnych zmian.
Z tego artykułu dowiesz się:
Pewne zmiany w „Czystym Powietrzu” już obowiązują
Temat zmian w programie Czyste Powietrze jest ważny i bardzo aktualny, ponieważ pewne modyfikacje wcześniejszych zasad pomocy remontowej już obowiązują. Warto wiedzieć, że wersja programu obowiązująca od 22 kwietnia 2024 r. zmusza wnioskodawców do wyboru urządzeń grzewczych wpisanych na listę tak zwanych zielonych urządzeń oraz materiałów (ZUM). Mowa o takich urządzeniach jak pompy ciepła, kotły zgazowujące drewno oraz kotły na pellet. Nowy wymóg ma zapewnić, że tylko efektywne i jakościowe urządzenia będą dotowane z publicznych środków.
Co ważne, w odniesieniu do powyższego wymogu obowiązuje okres przejściowy. Zasady są następujące:
- jeśli wniosek o dotację został złożony do 21 kwietnia 2024 r. - możliwa będzie dotacja na urządzenia spoza listy ZUM
- jeżeli wniosek złożono od 22 kwietnia 2024 r. i dowód zakupu urządzenia został wystawiony do 13 czerwca 2024 r. – dofinansowanie na urządzenia spoza listy ZUM również jest możliwe
- w przypadku, gdy wnioskodawca złożył wniosek od 22 kwietnia 2024 r. i przedstawił dowód zakupu pompy ciepła lub kotła wystawiony od 14 czerwca 2024 r. - dotacja może objąć tylko urządzenia znajdujące się na liście ZUM
Warto wiedzieć, że w połowie czerwca 2024 r. zmieni się jeszcze inna zasada dotycząca programu Czyste Powietrze. Mianowicie, osoby wnioskujące o dofinansowanie od 14 czerwca br. będą miały jedną szansę na dotację w ramach najwyższego poziomu dofinansowania (część 3 programu) jeśli wcześniej (od 22 kwietnia 2024 r.) nie udzielono im dotacji z części 3 programu na inny budynek lub lokal mieszkalny.
Poza tym od 22 kwietnia br. obowiązują w programie pewne zmiany, które są bardziej techniczne. Otóż, zostało doprecyzowane, że warunkiem przekazania zaliczki na konto wykonawcy jest złożenie do wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej podpisanej przez beneficjenta programu dyspozycji wypłaty zaliczki, a także kopii faktury zaliczkowej. Ponadto nowe zasady określają termin złożenia wniosku o płatność rozliczeniową z wykonawcą jako najpóźniej 120 dni od daty wypłacenia zaliczki.
Rządowy program zyskał nowe źródło finansowania
Dobrą wiadomością dla przyszłych beneficjentów „Czystego Powietrza” jest na pewno nowe źródło finansowania o wartości 6,4 mld zł, które będzie wykorzystywane w latach 2024 - 2029. Wydatkowanie środków z unijnego programu FEnIKS ma zapewnić modernizację około 100 000 budynków oraz wymianę ponad 110 000 źródeł ciepła. Nowe źródło finansowania zostanie uruchomione po złożeniu pierwszych wniosków przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
W przyszłości będzie musiało zmienić się dużo więcej
Opisywane wyżej, nowe finansowanie programu Czyste Powietrze z całą pewnością nie pokryje wszystkich potrzeb związanych z termomodernizacją i dekarbonizacją budynków mieszkalnych. Przypomnijmy, że ten proces ma potrwać do 2050 roku. Projekt aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK) z końca lutego 2024 r. sugeruje jakich zmian można spodziewać się w przyszłości. Aktualizowany KPEiK wskazuje, że „w dalszej perspektywie regulacje UE dotyczące emisji zanieczyszczeń mogą wpływać negatywnie na możliwość instalowania nowych źródeł biomasowych”.
Ten cytat staje się ważniejszy, jeśli spojrzymy na rosnącą w ostatnim czasie popularność dotowanych kotłów na biomasę (zobacz poniższy wykres). Jednak w znacznie krótszej perspektywie czasowej można spodziewać się rezygnacji z dotowania w ramach „Czystego Powietrza” kotłów gazowych oraz olejowych. Znowelizowana Dyrektywa EPBD wskazuje, że od 1 stycznia 2025 r. państwa członkowskie nie powinny już dotować instalowania indywidualnych kotłów zasilanych paliwami kopalnymi (z wyjątkiem kotłów wybranych do inwestycji przed 2025 r.). W polskich warunkach ta zmiana może jednak nastąpić później.