Ogrzewanie domu pompą ciepła 2023 - koszty roczne, zalety, wady, opinie

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Ewa PietrykaDrukujUdostępnij

Pompa ciepła – Rodzaje urządzeń, wady, zalety i opinie

Ogrzewanie domu pompą ciepła, ale którą?

W ofertach sprzedaży znajdziemy trzy główne typy pomp ciepła. To właśnie od tego wyboru zależeć będzie wydajność instalacji, możliwości wykorzystania, jak również sumaryczna cena inwestycji. Dlatego każde z rozwiązań należy omówić osobno.

Gruntowa pompa ciepła – wykorzystuje ciepło z gruntu i zapewnia największą sprawność działania. Instalację najlepiej zaplanować już na etapie budowy domu, co może przełożyć się na ograniczenie kosztów inwestycji. Ogrzewanie gruntową pompą ciepła można wykorzystać na potrzeby całego budynku, a także do przygotowania ciepłej wody użytkowej. Co bardzo istotne, gruntowa pompa ciepła z powodzeniem może stać się jedynym źródłem ogrzewania budynku i nie ma potrzeby montażu instalacji wspomagającej. Osoby, które decydują się na ogrzewanie gruntową pompą ciepła, mogą zdecydować się na wymiennik pionowy lub poziomy. Wybór jest w dużej mierze zdeterminowany wielkością i specyfiką działki.

Wodna pompa ciepła – nie jest tak popularna jak pompy gruntowe. Z pewnością może być to powiązane z wysokimi cenami zakupu i montażu instalacji. Pompa wodna wyróżnia się wysoką sprawnością i może być z powodzeniem wykorzystana jako jedyne źródło ogrzewania budynku. Większość pomp wodnych posiada zewnętrzne zasilanie energią elektryczną. Jednak w ofertach sprzedaży znajdą się także urządzenia z zasilaniem gazowym bądź olejowym. Wybór będzie wpływał na koszty eksploatacji urządzenia.

Powietrzna pompa ciepła – to ostatnie rozwiązanie, które charakteryzuje się najniższymi cenami zakupu, stosunkowo łatwym montażem oraz coraz większą popularnością. Ogrzewanie powietrzną pompą ciepła jest możliwe, jednak trzeba także wykonać dodatkowe źródło ogrzewania. Będzie ono przydatne w momencie najsilniejszego zapotrzebowania na energię grzewczą budynku. Warto także zauważyć, że ogrzewanie powietrzną pompą ciepła okazuje się nieco mniej wydajne w porównaniu z pompami gruntowymi i wodnymi. Mimo tego urządzenia posiadają liczne zalety, które wpływają na ich popularność.

Ogrzewanie domu pompą ciepła. Wady, zalety, pozytywne i negatywne opinie

Pompy ciepła są urządzeniami, które zbierają pozytywne opinie. Często doceniane zalety to niemal bezobsługowa praca systemów, a także brak emisji szkodliwych zanieczyszczeń. Ogrzewanie powietrzną pompą ciepła lub pompami gruntowymi jest zatem rozwiązaniem ekologicznym. Niewątpliwe zalety to także niskie koszty roczne. Pompa ciepła może być wielokrotnie bardziej wydajna niż kotły gazowe lub tym bardziej zasypowe. Część energii pozyskuje się ze źródeł odnawialnych, co pozwala zminimalizować koszty ogrzewania. Dla przykładu sprawność nowoczesnych, kondensacyjnych kotłów gazowych może wynosić około 99 – 105%. W przypadku ogrzewania piecami elektrycznymi zyskujemy około 99,9% sprawności, a w kotłach zasypowych około 40-70% (w zależności od specyfiki obsługi). Tymczasem ogrzewanie gruntową pompą ciepła może osiągać sprawność rzędu 400%. Przy ogrzewaniu powietrzną pompą ciepła możemy uzyskać sprawność na poziomie 300%. Upraszczając, oznacza to, że z każdej 1 kWh energii możemy uzyskać 3 kWh energii grzewczej. Im wyższa sprawność kotła grzewczego, tym niższe koszty roczne ogrzewania.

Pompa ciepła zyskuje opinie jednego z najbardziej ekologicznych, a przy tym ekonomicznych sposobów ogrzewania pomieszczeń. Są to ważne zalety, które nabierają szczególnego znaczenia przy rosnących cenach prądu i gazu. Niestety pompa ciepła posiada także pewne mankamenty, a przez to i negatywne opinie. Największą niedogodnością jest wysoka cena inwestycji (zwłaszcza w pompy wodne i gruntowe). W przypadku pomp wodnych oraz gruntowych musimy liczyć się także z pewnymi utrudnieniami montażowymi. Pompa z wymiennikiem poziomym może być zamontowana jedynie na odpowiednio przestronnej działce. Z kolei pompy z wymiennikiem pionowym wymagają montażu sond, które wwierca się na znaczną głębokość (przeważnie około 100 metrów). Najprostsze w montażu okazują się pompy powietrzne. Jest to rozwiązanie, które posiada liczne zalety i może być z powodzeniem montowane w istniejących już budynkach. Negatywne opinie dotyczą mniejszej sprawności oraz faktu, że ogrzewanie powietrzną pompą ciepła (typ powietrze-powietrze) może wymagać zastosowania dodatkowego źródła ogrzewania.

Negatywne opinie o pompach ciepła pozostają w mniejszości. Większość użytkowników docenia odczuwalne zalety tego rozwiązania. Warto zauważyć, że zaplanowane wcześniej ogrzewanie domu pompą ciepła, nie wymaga budowy komina dymowego. To z kolei może przełożyć się na niższe koszty budowy budynku. Ogrzewanie domu pompą ciepła nie wymaga też żadnego dodatkowego miejsca na składowanie opału. Co więcej, pompy gruntowe działają z pełną wydajnością nawet w niesprzyjających warunkach pogodowych, a bardzo niskie temperatury nie mają negatywnego wpływu na komfort grzewczy w ogrzewanych pomieszczeniach. Systemy grzewcze mogą też wydajnie współpracować z niskotemperaturowym ogrzewaniem podłogowym, co jest często docenianą zaletą. Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także ten artykuł na temat sposobu działania pompy ciepła.

Koszty ogrzewania pompą ciepła

Koszty ogrzewania pompą ciepła – założenia kalkulacyjne

Możemy przyjąć bardzo uproszczone założenie, że im lepsza jakość pompy, tym wyższa sprawność SPF. Z kolei im wyższa sprawność SPF, tym niższe koszty ogrzewania. W naszych kalkulacjach przyjmiemy dwa typy pomp ciepła. Kalkulowane domy będą ogrzewane gruntową pompą ciepła, a także pompą powietrzną. Zakładamy, że średnia sprawność dla gruntowej pompy ciepła wynosi 4 SPF, z kolei sprawność pompy powietrznej to 3 SPF.

Nasze pompy ciepła będą pracowały w budynkach o powierzchni użytkowej 100, 120, 150 i 200 m2. Będzie to w pełni ogrzewana przestrzeń. Do kosztorysu wykorzystamy także trzy modele zapotrzebowania na energię grzewczą. Zakładamy, że budynki będą posiadały bardzo dobrą izolację (zapotrzebowanie energetyczne 70 kW/m²/rok), izolację średniego standardu (zapotrzebowanie energetyczne 130 kW/m²/rok) oraz nieco słabszą izolację ze średniorocznym zużyciem na poziomie 150 kW/m²/rok. Posiadając powyższe dane, możemy obliczyć łączne zapotrzebowanie na energię grzewczą dla czterech modelowych budynków. Kalkulacje prezentuje poniższa tabela.

W dalszych kalkulacjach wystarczy nam ustalić cenę prądu, który będzie służył do zasilania pompy ciepła. W styczniu 2023 roku rząd zamroził ceny prądu dla gospodarstw domowych, Jednocześnie wprowadzono trzy progi obejmujące roczne zużycie do 2 000 kWh, 2 600 kWh oraz 3 000 kWh. Maksymalna stawka za energię czynną dla gospodarstw domowych przekraczających limit zużycia wynosi 0,8524 zł brutto (nieobejmująca opłat abonamentowych. Właśnie taką wartość weźmiemy pod uwagę w dalszych obliczeniach.

Ogrzewanie gruntową pompą ciepła. Szacujemy koszty roczne

Średnia sprawność pompy gruntowej wynosi 4 SPF. Oznacza to, że do wyprodukowania 4 kW energii zużyjemy tylko 1 kW prądu. Pozostała energia zostanie pobrana ze środowiska. Dzięki takiej wydajności, możemy liczyć na obniżone koszty ogrzewania pompą ciepła. Koszty roczne będą wynikiem działania, w którym dzielimy całkowite, roczne zapotrzebowanie budynku na energię grzewczą przez wartość SPF. W następnej kolejności mnożymy uzyskany wynik przez koszty energii elektrycznej (w naszym przypadku 0,8524 zł brutto).

• Dom 100 m² – budynek o dobrej izolacji termicznej okazuje się bardzo tani do ogrzania. W niewielkim, dobrze ocieplonym domu o zapotrzebowaniu energetycznym 70 kW/m²/rok, możemy liczyć, że koszty ogrzewania pompą ciepła nie przekroczą kwoty 1 500 zł. W przypadku gorzej zaizolowanego budynku (zużycie energetyczne na poziomie 130 kW/m²/rok) ogrzewanie domu pompą ciepła wygeneruje wydatki rzędu 2 770 zł. Średnioroczne koszty ogrzewania gruntową pompą ciepła w budynku o zapotrzebowaniu energetycznym 150 kW/m²/rok może kosztować niespełna 3 200 zł.
• Dom 120 m² – w budynku stosujemy trzy warianty zapotrzebowania na energię grzewczą. Pierwszym z nich jest zapotrzebowanie 70 kW/m²/rok. Średni koszt ogrzewania pompą ciepła wyniesie w tym przypadku niespełna 1 800 zł. W przypadku słabszej izolacji przegród zewnętrznych, musimy liczyć się z większymi wydatkami. Średni koszt ogrzania budynku gruntową pompą ciepła wyniesie 3 320 zł (zapotrzebowanie 130 kW/m²/rok) lub niecałe 4 800 zł przy zapotrzebowaniu 150 kW/m²/rok.
• Dom 150 m² – trzeci kalkulowany budynek posiada większą powierzchnię, co zwiększa koszty ogrzewania. Przy dobrej izolacji i niskim zapotrzebowaniu energetycznym, możemy liczyć, że cena ogrzewania pompą ciepła nie przekroczy kwoty 2 240 zł. Sytuacja zmienia się wraz ze zwiększeniem zapotrzebowania energetycznego. I tak, przy zapotrzebowaniu energetycznym na poziomie 130 kW/m²/rok, musimy liczyć się, że koszt ogrzewania przekroczy kwotę 4 150 zł. Z kolei koszty ogrzewania pompą ciepła przy zapotrzebowaniu 150 kW/m²/rok wzrosną do poziomu około 4 800 zł.
• Dom 200 m² – Centralne ogrzewanie pompą ciepła w dobrze zaizolowanym budynku (zapotrzebowanie energetyczne na poziomie 70 kW/m²/rok) może kosztować jedynie 2 980 zł. Koszty roczne ogrzewania gruntową pompą ciepła wzrosną przy zwiększonym zapotrzebowaniu energetycznym budynku. W przypadku drugiej kalkulacji mamy już do czynienia z kwotą niecałych 5 550 zł. Z kolei zapotrzebowanie energetyczne rzędu 150 kW/m²/rok może wygenerować koszty roczne w granicach 6 400 zł. Poniżej prezentujemy uśrednione koszty ogrzewania pompą ciepła w formie tabelarycznej.

Koszt ogrzewania powietrzną pompą ciepła

W kolejnej kalkulacji oszacujemy średni koszt ogrzewania domu za pomocą pompy typu powietrze woda. Zakładamy, że sprawność urządzenia wynosi 3 SPF. W wyliczeniach uwzględniliśmy koszt energii elektrycznej na poziomie 0,8524 zł brutto, a także przyjęliśmy, że centralne ogrzewanie nie będzie posiadało dodatkowego źródła grzewczego. Średnioroczne koszty ogrzewania pompą ciepła prezentują się następująco.

Z wyliczeń wynika, że minimalne koszty ogrzewania budynku powietrzną pompą ciepła wyniosły 1 990 zł (dom 100 m², zapotrzebowanie energetyczne budynku 70 kW/m²/rok). Przy większym metrażu i gorszym stopniu izolacji przegród zewnętrznych, wzrasta średni koszt ogrzewania pomieszczeń. I tak, ogrzewanie powietrzną pompą ciepła domu o powierzchni 200 m² i zapotrzebowaniu energetycznym 150 kW/m²/rok może już kosztować 8 500 zł. Nie uwzględniamy tutaj negatywnego wpływu niesprzyjających warunków pogodowych, które mogłyby zmniejszyć sprawność urządzeń grzewczych.

Co ciekawe, koszty ogrzewania pompą ciepła można dodatkowo ograniczyć. Istnieje kilka praktycznych rozwiązań, mogących przynieść odczuwalne oszczędności. Jednym z nich okazują się panele słoneczne. Drugie rozwiązanie to wybór taryfy G12, która obejmuje zwiększoną cenę kWh w godzinach szczytu i preferencyjną w godzinach pozaszczytowych. Przy odpowiednim ustawieniu pompy ciepła, taryfa G12 lub G12W może przyczynić się do dodatkowego ograniczenia rachunków za ogrzewanie całego budynku.