Nie chcę być chowana w obrządku katolickim – co zrobić za życia?

Jak zapewnić sobie pogrzeb świecki? Podstawa prawna

Wedle powszechnie obwiązujących zapisów prawa, każdy może być pochowany zgodnie z wyznawanymi zasadami religijnymi lub przekonaniami w sprawach religii. Oznacza to, że osoba niewierząca może zapewnić sobie pochówek w obrządku świeckim. Gwarantuje to ustawa z dnia 17 maja 1959 roku o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. W artykule 2 ustęp 12 czytamy:

„Art. 2. Korzystając z wolności sumienia i wyznania obywatele mogą w szczególności…

12. otrzymać pochówek zgodny z wyznawanymi zasadami religijnymi lub z przekonaniami w sprawach religii”.

Co istotne, ostatnia wola dotycząca sposobu pochówku nie powinna być spisywana w testamencie, bowiem ten zazwyczaj zostaje otwarty dopiero po pogrzebie. Najprostszą drogą do zapewniania sobie pochówku świeckiego będzie zatem szczera rozmowa z rodziną i wskazanie wytycznych dotyczących formy pogrzebu. Można także sformułować swoje wytyczne w formie pisemnej, która po śmierci będzie skierowana do zakładu pogrzebowego.

Ustalenie sposobu pochówku z rodziną nie daje pełnej gwarancji tego, jak przeprowadzony zostanie pogrzeb. Rodzina może zmienić zdanie i zorganizować zmarłemu pogrzeb katolicki. Dlatego niektóre osoby niewierzące decydują się na apostazję, która gwarantuje pochówek świecki.

Apostazja, a pochówek w obrządku katolickim

Apostazja jest formą oficjalnego porzucenia wiary chrześcijańskiej. Mogą jej dokonać osoby, które ukończyły 18. rok życia. Apostazji dokonuje się na podstawie wniosku, który można pobrać na wielu stronach internetowych. Podpisany dokument zanosi się do swojej parafii. W akcie apostazji należy podać przyczynę odejścia z kościoła. Ksiądz nie ma prawa odmowy przyjęcia dokumentu.

Jeszcze do 2015 roku przedłożenie dokumentu apostazji wiązało się z koniecznością posiadania dwóch świadków, którzy pojawią się w parafii. Wymóg ten został zniesiony poprzez dekret Konferencji Episkopatu Polski w sprawie apostazji i powrotu do kościoła z 2015 roku.

Apostazja oznacza wykluczenie ze wspólnoty kościoła. Osoba porzucająca wiarę nie może przyjmować sakramentów świętych, nie weźmie ślubu kościelnego, ani nie będzie chowana w obrządku katolickim. W świadectwie chrztu umieszcza się specjalną adnotację o dokonaniu apostazji. Sam chrzest nie może zostać anulowany. Jest to sakrament, którego nie można wymazać. Oznacza to, że według prawa kanonicznego, apostata nadal pozostaje katolikiem. To z kolei umożliwia powrót do wspólnoty, który odbywa się poprzez zgodę właściwego biskupa.

Czy osoba niewierząca może zostać pochowana na cmentarzu katolickim?

Pogrzeb świecki nie oznacza, że zmarły będzie pochowany na cmentarzu oddalonym od miejscowości swojego zamieszkania. Władze administracyjne cmentarzy wyznaniowych mają obowiązek umożliwienia pochówku niewierzących, jeśli w danej miejscowości nie znajduje się cmentarz komunalny.

Powyższy nakaz wynika z artykułu 8 paragraf 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Zarządca cmentarza wyznaniowego nie może dopuścić się żadnych form dyskryminacji, a osoba niebędąca katolikiem ma prawo do spoczynku w grobowcu rodzinnym lub innym, wykupionym na potrzeby pochówku. We wspomnianym artykule czytamy:

„W miejscowościach, w których nie ma cmentarzy komunalnych, zarząd cmentarza wyznaniowego jest obowiązany umożliwić pochowanie na tym cmentarzu, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, osób zmarłych innego wyznania lub niewierzących”.

Z powyższego zapisu wynika, że zarząd cmentarza wyznaniowego nie może zakazać pochówku świeckiego, ani utrudnić prowadzenia pogrzebu przez Mistrza Ceremonii. Ksiądz może odmówić uczestnictwa w takim pochówku lub zakazać korzystania z cmentarnej kaplicy, jednak sam pochówek będzie odbywał się zgodnie z zapisami obowiązującego prawa.

Zadaniem organizatora pochówku (np. rodziny, znajomych) będzie przekazanie administracji cmentarza części karty zgonu. Jest to niezbędna formalność, która obowiązuje zarówno przy pochówkach katolickich, jak i świeckich. Obowiązek przedłożenia części karty zgonu wynika z artykułu 11 paragraf 3 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Część dokumentu zawiera najważniejsze dane zmarłego, a w tym imię i nazwisko, datę oraz miejsce zgonu, datę oraz miejsce urodzenia, imiona rodziców, adnotację o zarejestrowaniu bądź zgłoszeniu zgonu, dane o tym, czy zgon nastąpił w wyniku choroby zakaźnej. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także ten artykuł z aktualnymi cennikami pogrzebów w Polsce.