Pochówek osoby niewierzącej – co, gdy nie ma cmentarza komunalnego?

Pogrzeb katolicki a pogrzeb świecki

Tradycyjny pogrzeb organizowany w obrządku katolickim na ogół rozpoczyna się od wystawienia trumny z ciałem do kaplicy. Następnie trumna zostaje przeniesiona do kościoła, w którym odbywa się msza święta. Kolejny etap ceremonii w obrządku katolickim następuje na cmentarzu. Na miejscu pochówku odbywają się kolejne, prowadzone przez księdza modlitwy, a trumna z ciałem zostaje umieszczona w grobowcu.

Pogrzeb świecki zostaje zorganizowany w zupełnie odmiennej formie. Pierwszym etapem jest zgromadzenie żałobników w domu pogrzebowym, w którym znajduje się trumna z ciałem. Ceremonia nie odbywa się w kościele ani nie zostaje przeprowadzona z udziałem osób duchownych. Zamiast księdza żałobnicy wysłuchują Mistrza Ceremonii, który może przedstawić biografię zmarłego, uczcić go minutą ciszy i poprowadzić przemarsz na cmentarz.

Mistrz Ceremonii wygłasza także mowę pogrzebową, a cała oprawa pogrzebu może być dostosowana do oczekiwań organizatora. W przypadku pochówku katolickiego, zadanie rodziny ogranicza się głównie do wyboru terminu pogrzebu. Z kolei przy pochówku świeckim można też zdecydować o całej oprawie uroczystości, wybrać czas jej trwania, oprawę muzyczną i przedstawić Mistrzowi Ceremonii indywidualne wskazówki. Pogrzeb katolicki przeważnie trwa około 1,5 godziny. Brak mszy świętej podczas pogrzebu świeckiego prowadzi do skrócenia uroczystości. Większość pochówków świeckich odbywa się w 30 – 60 minut.

Kto może zorganizować pogrzeb świecki zmarłego?

Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych określa grono osób, które mogą pochować zmarłego. Prawo nie rozróżnia tu podziału na pogrzeby katolickie i pogrzeby świeckie. Według artykułu 10 ustawy, prawo pochowania zwłok ludzkich ma najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej. Zalicza się do niej:

• Małżonek, małżonka,
• Krewni zstępni,
• Krewni wstępni,
• Krewni boczni do czwartego stopnia pokrewieństwa,
• Powinowaci w linii prostej do pierwszego stopnia.

Jeśli zmarły nie posiadał rodziny lub nie poczuwa się ona do organizacji pochówku, pogrzeb będzie zorganizowany przez gminę właściwą ze względu na miejsce zgonu. Co istotne, gmina zostaje zobowiązana do organizacji pochówku zgodnie z wyznaniem zmarłego. Istnieje zatem możliwość organizacji pogrzebu świeckiego, jeśli zmarły wyraził za życia taką wolę. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także ten artykuł z aktualnymi cennikami pogrzebów w Polsce.

Gdzie dokonuje się pochówku niewierzących zmarłych?

Pochówek świecki różni się od katolickiego pod względem swojej formy. Jednak zarówno osoba wierząca, jak i niewierząca mogą być pochowane na tym samym cmentarzu. W Polsce funkcjonują dwa typy cmentarzy, czyli świeckie i wyznaniowe. Pochówek świecki na ogół odbywa się na cmentarzach komunalnych, które są zarządzane przez władze gminy. Wyjątek stanowi pochówek w miejscowościach, w których nie ma cmentarzy komunalnych.

Artykuł 8.1 Ustawy z 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych narzuca na zarząd cmentarzy wyznaniowych umożliwienie pochówki osób niewierzących. Zarząd wyznaniowy nie może dopuścić się w tym względzie żadnej dyskryminacji osób zmarłych innego wyznania lub niewierzących. Treść zapisu ustawowego brzmi następująco:

„W miejscowościach, w których nie ma cmentarzy komunalnych, zarząd cmentarza wyznaniowego jest obowiązany umożliwić pochowanie na tym cmentarzu, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, osób zmarłych innego wyznania lub niewierzących”.

Zatem powszechnie obowiązujące prawo uniemożliwia zarządowi cmentarza wyznaniowego jakiekolwiek próby utrudniania pochówku. Dotyczy to zarówno miejsca pochówku (zmarły nie może być bez powodu, celowo chowany w miejscu na obrzeżach cmentarza), jak i samej ceremonii pogrzebowej (zarząd nie może zakazać ceremonii prowadzonej przez Mistrza Ceremonii). Co więcej, rodzina zmarłej osoby niewierzącej ma pełne prawo do pochowania jej w grobie rodzinnym.