Rynny dachowe - wybór, instalacja i konserwacja

Jak dobrać właściwe rynny do dachu?

Dobierając rynny i rury spustowe, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę powierzchnię dachu, a także wielkość rynien/rur spustowych, materiał wykonania orynnowania oraz kształt przekroju.

Powierzchnia dachu i wielkość rynien/rur spustowych

Sama wielkość dachu nie wystarczy, aby wybrać odpowiednie rynny - niezbędne jest obliczenie tzw. efektywnej powierzchni dachu, odpowiadającej powierzchni, która wymaga odwodnienia. Efektywną powierzchnię dachu (w skrócie EPD) oblicza się ze wzoru:

EPD = (H/2 + W) x L

H oznacza tutaj wysokość dachu, W - odległość w pionie między kalenicą a narożnikiem, a L długość dachu. Każda z tych wartości powinna być podana w metrach. Dla ułatwienia sobie obliczeń można skorzystać z dostępnych w internecie kalkulatorów EPD. Przed zakupem rynien i spustów warto skonsultować swoje obliczenia ze specjalistą.

Jeśli EPD dachu jest mniejsza lub równa 50 m2 (dachy małe), rynny powinny mieć średnicę 100 mm, a średnica każdej rury spustowej powinna wynosić 80 mm. Przy dachach wielkości 50-100 m2 (dachy średnie) potrzebne już będą rynny o wymiarach 125 mm oraz rury 90 mm. Natomiast przy EPD powyżej 100 m2 (dachy duże) należy zamontować rynny, których średnica wynosi 150-190 mm oraz rury spustowe z przedziału 110-120 mm.

Rodzaje rynien dachowych

Rynny i rury spustowe dzieli się przede wszystkim ze względu na materiał, z którego powstają. Na tej podstawie wyróżnia się następujące typy rynien:

Rynny plastikowe

Rynny plastikowe wytwarzane są z PVC, co zapewnia im niewielką wagę i szeroki wybór kolorów - mogą mieć dowolny z palety RAL. Rynny PVC występują w różnych rozmiarach, choć najczęściej wybierane są średnice 100 lub 125 mm. Ten materiał sprawia też, że ich powierzchnia odznacza się gładkością, co znacznie ułatwia czyszczenie całego systemu. Niewątpliwą zaletą rynien z PVC jest też niska cena. Należy jednak pamiętać, że plastik ma ograniczoną odporność na uderzenia i obciążenia, zwłaszcza przy niskich temperaturach, które zwiększają jego kruchość.

Jeśli szukasz wysokiej jakości plastikowych rynien i innych elementów systemu rynnowego, sprawdź ofertę firmy Gamrat.

Rynny aluminiowe

Rynny z blachy aluminiowej cechuje wysoka odporność na korozję, stosunkowo niewielka waga (to najlżejsze rynny metalowe) i niska chropowatość powierzchni, zwłaszcza w porównaniu ze stalą. Do wyboru są rynny segmentowe lub rynny aluminiowe ciągnione. Te drugie mogą być bardzo długie i pozwalają na montaż bez łączeń. Muszą jednak być dodatkowo zabezpieczane przed działaniem zasad i kwasów, zarówno od zewnątrz, jak i wewnątrz. Rynny z aluminium mają trwałość ok. 80 lat i mogą być malowane na najróżniejsze kolory.

Rynny stalowe

Rynny tego typu powstają najczęściej ze stali ocynkowanej, co zapewnia im wysoką odporność na warunki atmosferyczne i świetne właściwości ochronne - ryzyko rozszczelnienia i pękania pod wpływem wahań temperatury jest minimalne. Powleczenie cynkiem chroni też system rynnowy przed korozją - dobrej jakości rynny stalowe mogą wytrzymać nawet 100 lat, pod warunkiem że będą regularnie i właściwie konserwowane.
Trzeba jednak mieć świadomość, że nie jest to rozwiązanie pozbawione wad. Pierwszymi, widocznymi od razu, minusami są dość wysoka cena i mocno ograniczona kolorystyka - można je kupić wyłącznie w naturalnych barwach. Za wadę można również uznać czasochłonny montaż rynien stalowych - wykorzystuje się do tego metodę lutowania. Wymaga ona dużych umiejętności, ale przy poprawnym wykonaniu zapewnia znakomitą szczelność.

Rynny miedziane

Systemy rynnowe z miedzi są w Polsce dość mało popularne, głównie ze względu na stosunkowo wysoką cenę. Jest ona jednak w pełni uzasadniona - miedź charakteryzuje się nie tylko wysoką estetyką, ale też świetną trwałością. Jej szacunkowa żywotność wynosi do 300 lat. Systemy rynnowe z miedzi są odporne na uszkodzenia mechaniczne, czynniki zewnętrzne i mają bardzo niski współczynnik rozszerzalności cieplnej - w naszym klimacie praktycznie nie ma ryzyka rozszczelnienia połączeń pod wpływem wahań temperatury.

Miedziany system rynnowy jest u nas spotykany głównie w luksusowym budownictwie. Rynny miedziane sprzedawane są jedynie w naturalnych kolorach. Należy mieć świadomość, że nie powinno się ich montować na dachach z blachy stalowej lub aluminiowej - na stykach elementów może wtedy dochodzić do elektrokorozji.

System rynnowy a kształt przekroju

Nie bez znaczenia jest również kształt rynny - do wyboru są półokrągłe, kwadratowe, prostokątne, półeliptyczne, a nawet trapezowe. Wbrew pozorom nie jest to tylko kwestia estetyczna - kształt przekroju ma również wpływ na przepustowość systemu rynnowego.

Rynny półokrągłe cechują się wysoką przepustowością - woda spływa przez nie w szybkim tempie, a ryzyko powstawania zatorów jest minimalne. Są więc najodpowiedniejsze do dużych dachów, ale można je bez większego problemu dopasować również do tych o mniejszych wymiarach. Taki kształt rynny zapewnia też dużą odporność na obciążenia mechaniczne i pasuje do praktycznie każdego budynku.

Przy małych dachach sprawdzą się rynny kwadratowe/prostokątne i trapezowe - ich przepustowość jest ograniczona w porównaniu z innymi kształtami. Rynny i rury spustowe o takim przekroju komponują się idealnie z nowoczesną, minimalistyczną architekturą.

Rynny półeliptyczne łączą w sobie dużą przepustowość i niewielkie rozmiary. Dzięki temu nie tylko prezentują się bardzo estetycznie, ale też bez problemu poradzą sobie z odprowadzaniem wody ze średnich i dużych dachów.

Montaż rynien i rur spustowych

W tej części tekstu skupimy się na kwestiach związanych z montażem kompletnego systemu rynnowego - zaczynając od wysokości, na jakiej powinny znaleźć się rynny, przez najważniejsze zasady układania rynien i rur spustowych, po wskazówki dotyczące mocowania poszczególnych elementów systemu do budynku.

Na jakiej wysokości montuje się rynny?

Odpowiednia wysokość montażu rynien to podstawa ich prawidłowego działania - założone zbyt wysoko nie będą efektywnie zbierać wody z dachu, a gdy znajdą się zbyt nisko, będzie się ona rozchlapywać. Ważna jest również odległość od połaci dachowej - gdy znajdą się zbyt blisko krawędzi dachu, będą narażone na nadmierne obciążenie śniegiem (można temu zapobiec, montując bariery przeciwśniegowe na dachu), a umiejscowione zbyt daleko umożliwią ściekanie wody po elewacji.

Gdzie zatem powinny znaleźć się rynny? Optymalne działanie całego systemu odprowadzającego wodę uzyskamy, gdy rynny znajdą się ok. 1-2 cm pod linią będącą przedłużeniem płaszczyzny dachu i będą wystawać poza zakończenie połaci dachu na odległość przynajmniej ½ szerokości rynny. Warto więc zawczasu zmierzyć rozmiar rynny i zaplanować jej umiejscowienie.

O czym pamiętać podczas montażu systemu rynnowego?

Zdecydowanie najczęściej rynny i rury spustowe są oferowane w krótkich odcinkach, które można ze sobą swobodnie łączyć i docinać w razie potrzeby. Przy rynnach takie odcinki mają między 2 a 4 m, a przy rurach 1-4 m.

W pierwszej kolejności należy zadbać o odpowiedni spadek w kierunku odpływu. Optymalne warunki odprowadzania wody można uzyskać przy spadku rzędu 3-5 mm na każdy 1 mb. Przykładowo, na odcinkach długości 10 metrów różnica między najwyższym punktem rynny a miejscem montażu rury spustowej powinna wynosić od 3 do 5 cm.

Skoro już wspomnieliśmy o rurach spustowych, oto kilka zasad dotyczących ich rozmieszczenia:

• Pojedyncza rura spustowa powinna odprowadzać wodę z odcinków rynien nie dłuższych niż 12 m;
• Przy rynnach o długości 10-24 m, na obu ich końcach należy założyć rury spustowe ze złączkami dylatacyjnymi;
• Lepsze odwodnienie zapewnia rura spustowa zamontowana na środku okapu.

Montaż systemu rynnowego - najważniejsze kwestie

Oto kilka zasad prawidłowego montażu systemu orynnowania:

• Sposób zamontowania haków rynnowych powinien być dostosowany do budowy dachu. Ich rozstaw powinien być dobrany w taki sposób, aby pozwalał na zachowanie właściwego spadku. Pierwszym założonym hakiem powinien być ten najwyższy, a kolejne mocowanie rynny należy zakładać co 60 cm. Linię spadku można bardzo łatwo wyznaczyć, rozciągając żyłkę lub sznurek między skrajnymi punktami montażu haków.
• Przed rozpoczęciem pracy należy zapoznać się z instrukcją producenta - znajdziemy w niej wszystkie wskazówki potrzebne do właściwego montażu systemu.
• Poszczególne części rynien powinny być łączone na zakładkę, a punkty łączenia nie mogą przypadać w miejscu zamontowania haków. W rynnach PVC stosuje się specjalne zatrzaski łączące, a przy metalowych - łączniki klamrowe. W przypadku rynien plastikowych trzeba też pamiętać o zostawieniu miejsca na zmiany długości elementów pod wpływem temperatury.
• Rury spustowe montuje się do elewacji za pomocą haków i obejm. Długość haków powinna być dobrana do grubości izolacji ściany budynku - źle dobrane i słabo przykręcone haki mogą wypadać. Odległość między obejmami nie powinna przekraczać 1,8 m.
• Każda rura spustowa powinna być zakończona tzw. butem, czyli wpustem z rewizją i osadnikiem, który pozwala na odprowadzenie deszczówki poza obręb budynku. Woda może trafiać do kanalizacji, studzienek rozsączających lub innych zbiorników.
• Na koniec należy przeprowadzić test szczelności połączeń systemu rynnowego. Aby to zrobić, należy zatkać wszystkie odpływy i napełnić rynny wodą do ok. ¾ pojemności. Jeśli z któregoś połączenia będzie wyciekać woda, konieczne będą poprawki montażowe.

Jak konserwować rynny dachowe?

Konserwacja rynien polega na ich regularnym czyszczeniu, a w przypadku systemów metalowych także zabezpieczaniu przed korozją. Rynny powinno się czyścić przynajmniej dwa razy w roku - jesienią i wiosną. Na ogół wystarczy przepłukanie ich wodą i ewentualne wymiecenie zanieczyszczeń miękką szczotką.

Podsumowanie

Systemy rynnowe to nieodzowny element budynku. Aby prawidłowo spełniały swoje zadanie należy zadbać o ich prawidłowy dobór, montaż i konserwację. Dzięki temu można cieszyć się sprawnym odwadnianiem dachu przez wiele lat i wyeliminować ryzyko namakania ścian i fundamentów budynku.