Wybór murłaty krok po kroku – wymiary, mocowanie, ceny, izolacja

Po co komu łata na murze?

Murłata – przeznaczenie i wymiary

Każdy element dachu ma ważną rolę do spełnienia, a jakość jego wykonania i rodzaj materiału decydują o trwałości budynki i bezpieczeństwie jego mieszkańców. Gdyby ktoś pokusił się o ranking części składowych dachu według kryterium ważności, murłata z pewnością znalazłaby się w czołówce listy.

Murłata, czyli dawna namurnica (nie nadmurnica), jest drewnianą belką ułożoną poziomo na murze budynku. Ściśle biorąc, murłata jest mocowana do wieńca, czyli betonowej belki łączącej strop i ściany, i usztywniającej cały budynek. Namurnica (jak niektórzy mówią: nadmurnica) służy bezpośrednio do mocowania krokwi. Czasem, głównie w budynkach niemieszkalnych, krokwie są mocowane do wieńca, jednak najczęściej prowadzi się montaż drewna krokwi z drewnem murłaty.

To murłaty przenoszą na ściany ciężar pokrycia dachowego, więźby dachowej, która sama w sobie nie jest lekka, a na dodatek naporu coraz silniejszych wiatrów. Chodzi przy tym nie tyle o pionową składową siły działającej na belkę murłaty, ale o poziomą, która może spowodować rozjechanie krokwi. Aby widok „latających dachów” był jak najrzadszy, połączenie krokwi z murłatą oraz mocowanie murłaty do muru ściany musi być poprawnie wykonane, z wcześniejszym doborem wymiarów włącznie. Jeśli planujesz zlecenie budowy dachu, wypełnij ten krótki formularz i sprawdź oferty najlepszych wykonawców z okolicy.

Mocowanie murłaty do muru

Gdyby nie poziome składowe sił działających na murłatę, ta belka spoczywałaby na murze bez żadnego zabezpieczenia. Skoro jednak rozkład sił jest złożony, to i odpowiednie mocowanie jest niezbędne. Najprościej ujmując, montaż i łączenie murłaty ze ścianą kolankową powinno być zgodne z projektem. Szczegóły projektowe natomiast wynikają z danych dotyczących grubości i wysokości tej ściany oraz kąta nachylenia dachu.

Wspomniana ściana kolankowa jest niczym innym jak ścianą nośną wzniesioną na wieńcu stropowym budynku. Zwiększa przestrzeń poddasza, a jednocześnie stanowi podparcie dla konstrukcji dachowej za pośrednictwem murłat.

Aby umożliwić mocowanie, w ścianach kolankowych betonuje się wcześniej kotwy do murłaty z gwintowanymi końcówkami. Odstęp między kotwami wynosi około 1,5 m, mniej więcej tyle co odległości między krokwiami, przy czym nie powinny one wypadać w osi krokwi. Ściana pod murłatę powinna być dokładnie wypoziomowana, a kotwy rozmieszczone w linii prostej i w pionie. Dobrze jest zwrócić na to uwagę, ponieważ wszelkie niedokładności pozostawione przez murarzy będzie musiała korygować ekipa dekarzy.

Kotwy do murłaty, przypominające konstrukcją szpilkę, mają różne wymiary. Osadzenie kotwy powinno być takie, aby pewien jej odcinek wystawał ponad murłatę, pozwalając na ułożenie podkładki i dokręcenie nakrętki. Dostępne wymiary wahają się od M12x250 do M16x500.

Przed położeniem belki na ścianie, konieczna jest izolacja murłaty przeciwwilgociowa z użyciem papy podkładowej. Drewno jest bardzo wrażliwe na wilgoć i musi być zabezpieczone przed podciąganiem jej z murów.

Dostępne długości belek są zwykle mniejsze niż długości ścian kolankowych i z tego względu namurnice muszą być łączone na złącza zakładkowe wzmacniane klamrami ciesielskimi albo gwoździami.

Wymiary i łączenie murłaty z krokwiami

Dlaczego murłata ma kwadratowy przekrój?

O wymiarach przekroju poszczególnych elementów konstrukcji dachowej decydują wyliczenia statyczno-wytrzymałościowe. Czasem wyliczone wymiary są zwiększane celowo, jak na przykład krokwi, aby zmieścić obok niej izolację. W przypadku murłaty wybierana jest zwykle kantówka sosnowa albo świerkowa o wymiarach 10x10 cm. 12x12 cm albo 16x16 cm. Przykładowe ceny:

• murłata 10x10 cm – cena 8,61 zł/mb,
• murłata 12x12 cm – cena 12,40 zł/mb,
• murłata 14x14 cm – cena 16,88 zł/mb,
• murłata 16x16 cm – cena 22,04 zł/mb.

Do głównych argumentów, które uzasadniają stosowanie murłaty można zaliczyć:

• łatwiej jest wypoziomować idealnie belkę na ścianie niż wykonać z równą precyzją betonowy wieniec;
• połączenie drewna z betonem (gdyby wieniec został dokładnie wykonany) jest trudniejsze i bardziej pracochłonne niż drewna z drewnem;
• łatwiej i prędzej jest zamontować namurnicę i łączyć z nią krokwie, niż każdą krokiew mocować do wieńca. 

Biorąc pod uwagę nowoczesne metody osadzania krokwi na murłacie, które nie muszą się opierać na wbijanych gwoździach krokwiakach, kwadratowy przekrój murłaty wynika bardziej z tradycji niż z wyliczeń wytrzymałościowych. Murłata, przykładowo 8x16 cm, byłaby łatwiejsza do montażu i bardziej stabilna na ścianie, niż kwadratowa.

Sposoby łączenia krokwi z murłatą

Połączenie krokwi z murłatą należy do najważniejszych połączeń w konstrukcji dachu. Musi przenieść największe obciążenia i zapewnić bezpieczeństwo całego dachu. Połączenie krokwi z murłatami wykonuje się na kilka sposobów:

• Zacios – jedna z podstawowych obróbek. Połączenie z zaciosem wymaga zastosowania gwoździ albo wkrętów.
• Zamek kurpiowski – wymaga wycięcia na murłacie i na krokwi. Krokiew jest klinowana w gnieździe w murłacie. Może się obyć bez dodatkowych łączników. Wadą jest ręczne wykonanie.
• Zamek galicyjski – uproszczona forma zamka kurpiowskiego. Nie wymaga łączników.
• Złącza ciesielskie – złącza kątowe albo złącza płatwiowo-krokwiowe.