Co to jest BHP?

BHP to zbiór odgórnie określonych zasad dotyczących wykonywania pracy, które mają na celu zapewnić pracownikom odpowiednie warunki pracy, bezpieczeństwo i higienę. Przepisy na temat BHP określone zostały w X dziale Kodeksu pracy. Na ich podstawie pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne miejsce pracy dla pracownika. Dodatkowo pracownik również ma obowiązki i prawa w zakresie dbania o bezpieczeństwo i higienę swojego miejsca pracy. Odpowiedzialność leży po obu stronach.

Pracodawca zgodnie z definicją BHP zobowiązany jest do organizacji pracy w warunkach higienicznych i bezpiecznych. Powinien również dopilnować tego, aby przestrzegane były zasady BHP przez pracowników. Pracodawca na mocy przepisów musi także bezsprzecznie reagować, jeśli dane miejsce pracy staje się niebezpieczne, zwłaszcza w przypadku zmieniających się warunków zewnętrznych.  W sytuacji, kiedy zagrożone jest zdrowie lub życie pracowników, pracodawca ma obowiązek udzielić pierwszej pomocy czy zorganizować ewakuacje i postępować według ustalonych procedur. Ubezpieczenia grupowe pracowników to dobre rozwiązanie na zapewnienie pomocy finansowej w razie nieszczęśliwego wypadku.

Wypadek przy pracy – definicja

Kiedy następuje wypadek przy pracy?

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1773, z późn. zm.) wypadek przy pracy to sytuacja, kiedy dochodzi do nagłego zdarzenia wywołanego przyczyną zewnętrzną, które spowodowało u pracownika uszkodzenia ciała lub zgon.

Aby zdarzenie mogło zostać zakwalifikowane jako wypadek przy pracy, musi być spełnione jedno z kryteriów:

  • Wypadek przy pracy miał miejsce podczas wykonywania zwykłych czynności lub poleceń przełożonego (lub w związku z wykonywaniem tychże czynności)
  • Wypadek przy pracy miał związek z wykonywaniem czynności na rzecz pracodawcy
  • Nieszczęśliwy wypadek miał miejsce w drodze między zakładem pracy a miejscem wykonywania czynności zawodowych

Sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o prawie i przepisach.

Wypadek przy pracy a przepisy

Nieszczęśliwy wypadek przy pracy musi spełniać cztery zasadnicze warunki, aby mógł być za takowy uznany. Pierwszym z nich jest fakt, iż był to wypadek nagły. Czas trwania sytuacji narażającej zdrowie lub życie pracownika nie przekracza tzw. jednej dniówki roboczej. Choć wypadek był nagły, to niebezpieczna sytuacja mogła trwać nawet kilka godzin i co ważne, konsekwencje tego wypadku nie muszą pojawić się w trakcie lub bezpośrednio po wypadku.

Kolejnym warunkiem wypadku przy pracy jest występowanie przyczyny zewnętrznej. Jaka jest definicja przyczyny zewnętrznej? Otóż przepisy określają takową przyczynę jako czynnik, który występuje poza człowiekiem, ale doprowadza do jego urazu. Zatem czy wypadkiem przy pracy można przykładowo nazwać sytuację, kiedy dochodzi do zgonu pracownika na skutek zawału serca? Nie. Czynnik zewnętrzny powodujący wypadek związany jest np. z warunkami atmosferycznymi, działaniem szkodliwych substancji czy problemem z pracą sprzętu i maszyn.

Trzecim warunkiem koniecznym do spełnienia, aby kwalifikować zdarzenie jako wypadek przy pracy, jest wystąpienie urazu. W tym przypadku za dużo nie trzeba dodatkowo wyjaśniać. Uraz to uszkodzenie ciała doprowadzające do trwałego uszczerbku na zdrowiu lub w najgorszym przypadku do zgonu. Ostatni warunek to tzw. związek z pracą, czyli zdarzenie musi mieć związek z pełnieniem obowiązków zawodowych, by móc określić je jako wypadek przy pracy.

Konsekwencje wypadku przy pracy

Wypadek śmiertelny a uszkodzenie ciała

Wypadek przy pracy pociąga za sobą różne konsekwencje. Najgorszym z nich jest zgon, który charakterystyczny jest dla wypadku śmiertelnego. Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1773, z późn. zm.) zgon nie musi nastąpić bezpośrednio po wypadku. Jeśli na skutek zdarzenia dojdzie do śmierci pracownika w ciągu 6 miesięcy od wypadku, to będzie to kwalifikowane jako wypadek śmiertelny przy pracy.

Inna sytuacja jest wtedy, kiedy dochodzi do wypadku, ale efektem jego jest wyłącznie trwałe uszkodzenie ciała. Definicja ciężkiego wypadku przy pracy zgodnie z art. 3 ust. 5 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1773, z późn. zm.) mówi o tym, że w wyniku wypadku doszło do utraty funkcji organizmu jak słuch, wzrok, mowa, zdolności rozrodcze czy pojawiła się trwała choroba, która uniemożliwia lub ogranicza dalszą zdolność do pracy.

Wypadek przy pracy dwóch lub więcej osób

Nieszczęśliwy wypadek przy pracy może się zdarzyć zarówno jednemu pracownikowi, jak i kilku lub więcej.  Zgodnie z art. 3 ust. 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1773, z późn. zm.) mowa będzie wtedy o tzw. zbiorowym wypadku. Niemniej jednak procedury postępowania w takim przypadku są takie same jak przy wypadku jednego pracownika.

Do wypadku zbiorowego może dojść w przypadku dużej awarii w zakładzie pracy, której konsekwencją będzie pożar całego budynku czy zawalenie się stropu. Przykładem może być także zatrucie się substancjami chemicznymi większej grupy pracowników. Jak widać, przestrzeganie zasad BHP jest bardzo ważne po to, aby chronić wszystkich pracowników.

Kiedy pracownik ulegnie wypadkowi – co dalej?

Pierwsza pomoc i inne konieczne procedury

Przepisy jasno określają procedury, jakie powinny zostać podjęte po wystąpieniu wypadku na terenie zakładu pracy. Jedną z głównych czynności jest pierwsza pomoc i opieka medyczna dla poszkodowanego w wypadku przy pracy. Ważne jest także, aby zabezpieczyć miejsce wypadku. Aby nieszczęśliwy wypadek przy pracy został uznany za takowy i można się było starać o odszkodowanie, konieczne jest sporządzenie tzw. karty wypadku według ściśle określonych zasad.

Istotne jest zatem, aby dokładnie oglądnąć miejsce wypadku tak, aby móc ocenić stan techniczny sprzętu, zabezpieczeń czy innych kluczowych okoliczności zdarzenia. O ile stan zdrowia na to pozwala, należy przyjąć wyjaśnienia ze strony pracownika. W celu odtworzenia biegu zdarzeń potrzebne będą także zeznania świadków wypadku czy zebranie dowodów rzeczowych.

Obowiązki pracodawcy po wypadku pracownika

Pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku do celów wyjaśnienia okoliczności zdarzenia. Na terenie zakładu pracy, a dokładniej mówiąc, na miejscu wypadku nie powinny znajdować się osoby do tego nieupoważnione. W sytuacji, kiedy doszło do wypadku śmiertelnego lub ciężkiego uszkodzenia ciała, konieczne jest niezwłoczne powiadomienie prokuratora i inspektora pracy.

Dodatkowo pracodawca musi powołać tzw. zespół powypadkowy, który zajmie się oceną sytuacji i zbadaniem okoliczności zdarzenia. W skład takiego zespołu powinien wchodzić pracownik, który zajmuje się działem BHP w zakładzie pracy lub został do tego przeszkolony czy powołany. Ewentualnie może to być również zewnętrzny specjalista BHP, jeśli dany zakład pracy nie ma wymogu posiadania własnego specjalisty.

Wypadek przy pracy a odszkodowanie

Zwolnienie lekarskie po wypadku przy pracy - przepisy

Czasowe ograniczenie zdolności do pracy na skutek wypadku przy pracy wiąże się z koniecznością zwolnienia lekarskiego. Jeśli definicja wypadku przy pracy jest zgodna z okolicznościami zdarzenia, to pracownikowi przysługuje zwolnienie lekarskie i zasiłek w wysokości 100% podstawy. Trzeba pamiętać, że w przypadku zwolnienia lekarskiego spowodowanego chorobą czy urazem niezwiązanym z wypadkiem przy pracy, to wysokość zasiłku wynosi wyłącznie 80% podstawy.

Sytuacja staje się bardziej skomplikowany, jeśli pracownik był nieubezpieczony. Praca „na czarno” to nie tylko konsekwencje prawne dla pracodawcy, ale także dla pracownika. W przypadku pracy bez umowy i opłacania składek nie przysługuje opieka medyczna, zasiłek chorobowy czy odszkodowania wypadkowe.

Kiedy przysługuje jednorazowe odszkodowanie?

Po wypadku przy pracy ze skutkiem śmiertelnym lub ciężkim uszkodzeniem ciała pracownikowi (osobie upoważnionej) przysługuje tzw. jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dlatego też konieczne jest spisanie karty wypadku i złożenie wszystkich potrzebnych dokumentów, aby zdarzenie zostało zakwalifikowane jako wypadek przy pracy. Dobrym rozwiązaniem są także ubezpieczenia grupowe pracowników dostępne w prywatnych ubezpieczalniach.

Wysokość jednorazowego odszkodowania zależy od tzw. procentu uszkodzenia ciała. Im większy procent, tym większa wysokość odszkodowania. Przepisy określają także kwotę odszkodowania w przypadku zgonu pracownika, która zostanie przekazana osobie do tego upoważnionej (np. rodzina). Jak już zostało wcześniej wspomniane, nieubezpieczony pracownik nie może liczyć na odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia wypadkowego w ZUS.

ikona podziel się Przekaż dalej