Zrzeczenie się spadku - przepisy prawne, sposoby, porady

Zrzeczenie się spadku – kiedy warto odmówić przyjęcia majątku - odrzucenie spadku

Zrzeknięcie się spadku – jak to działa?

To może się wydawać zaskakujące: dlaczego by zrzekać się majątku po mamie czy ojcu albo po dziadkach, skoro najczęściej jest to ojcowizna i dom rodzinny? I czy nie wydaje się łutem szczęścia, kiedy okazuje się, że jakiś daleki krewny zostawił spadek, który możemy przejąć? Okazuje się jednak, że coraz częściej spadek oznacza nieduży zastrzyk gotówki, ale duży kłopot.

Czasami zdarzają się sytuacje, że majątek spadkodawcy jest mniejszy niż wartość jego zobowiązań! A według polskiego prawa, przejmując spadek, bierzesz go z całym dobrodziejstwem inwentarza – zarówno pieniądze czy nieruchomości, jak i kredyty i zobowiązania.

Odrzucenie spadku to czynność prawna. Jej przebieg został unormowany przez Kodek Cywilny. Aby zrzeczenie się spadku było zgodne z prawem, konieczne jest oświadczenie przed notariuszem lub przed sądem.

Odrzucenie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, czyli kiedy warto zrzec się spadku?

Większość osób decyduje się na zrzeczenie się spadku wtedy, kiedy majątek jest mocno zadłużony. Wraz ze spadkiem otrzymuje się także długi zmarłego. Niestety często zdarza się, że nieruchomości są objęte hipoteką. To bardzo duży problem, zwłaszcza dla najbliższych spadkobierców – scheda po matce lub ojcu to najczęściej dom rodzinny lub miejsca, do których ma się duży sentyment. A tutaj okazuje się, że majątek objęty jest długami.

Dlatego przed zdecydowaniem się na spadek warto sprawdzić, czy wartość odziedziczonego majątku nie jest niższa niż suma wszystkich długów. Na szczęście nie trzeba tego zrobić zawczasu – to znaczy nie musisz tego wiedzieć, zanim okaże się, że scheda przypada na ciebie. Wtedy trudno byłoby to sprawdzić – ochrona danych osobowych nie pozwoli na sprawdzenie poziomu zadłużenia, nawet jeśli chodzi o spadek po mamie lub babci. Dlatego spadkobierca ma aż 6 miesięcy na oświadczenie, że nie chce przyjąć spadku. To wystarczająco dużo czasu, by rozeznać się w sytuacji i podjąć decyzję. Warto pamiętać, że spadek to nie tylko nieruchomości, ale także na przykład spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, aktywa i pasywa, dzieła sztuki i przedmioty osobiste zmarłego.

Spadek po śmierci spadkobiercy – przechodzenie schedy na kolejnych spadkobierców

Jeśli jedna osoba zdecyduje się na odrzucenie spadku, scheda nie znika. Przechodzi na kolejne osoby i wtedy rezygnacja musi być wykonana przez każdą z nich. Jaka jest ta kolejność? Jest to regulowane przez prawo spadkowe. W pierwszej kolejności spadek przypada małżonkowi oraz dzieciom. Jeśli on nie żyje lub zrzeknie się majątku, przechodzi on na dzieci w całości. Jeśli te zdecydują się nie przyjąć spadku, scheda przypada wnukom lub prawnukom.

Inaczej sprawa wygląda, jeśli zmarła osoba nie miała dzieci. W takim przypadku scheda przechodzi na małżonka i rodziców spadkobiercy lub tylko na nich. Jeśli któryś z rodziców lub oboje nie żyją lub nie chcą przyjąć spadku, otrzymuje go rodzeństwo spadkobiercy.

Jeśli i rodzeństwo nie chce przyjąć spadku, przypada on ich dzieciom i wnukom, czyli bratankom i siostrzeńcom zmarłego. Następni w kolejce są dziadkowie spadkodawcy, a jeśli i oni decydują się na zrzeknięcie się schedy, majątek otrzymują ich dzieci i wnuki. Jeśli spadkobierca nie miał żadnych krewnych ze swojej strony, majątek mogą odziedziczyć jego pasierbowie. Dopiero kiedy wszyscy z rodziny zrzekną się spadku, przejmuje go gmina, w której zmarły spadkodawca mieszkał w chwili śmierci.

Bardzo często odnajdywanie kolejnych krewnych i uprawnionych spadkobierców bardzo długo trwa. Jeśli każdy zdecyduje zrzec się majątku, cały proces może potrwać kilka, a nawet kilkanaście lat! Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły na temat prawa i przepisów.

Odrzucenie spadku – najważniejsze terminy

Zrzeczenie się spadku – terminy

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, spadkobierca ma 6 miesięcy, aby zrzec się przejęcia schedy. Jest to jednak czas liczony nie od śmierci spadkodawcy, lecz od momentu otwarcia spadku, a w zasadzie od momentu, kiedy spadkobierca się o tym dowie. Dlatego to tak długo trwa – jeśli pierwszy w kolejce spadkobierca się zrzeknie przyjęcia majątku, może okazać się, że odnalezienie kolejnych spadkobierców jest długotrwałe.

Jeśli spadkobierca nie wiedział, że doszło do śmierci krewnego, nie obowiązuje go termin 6 miesięcy od śmierci czy otworzenia testamentu. Dopiero kiedy zostanie o tym powiadomiony, a także otrzymał informację o tym, że jest spadkobiercą, można liczyć ustawowe pół roku.

W praktyce bywa to jednak problematyczne. To znaczy, że czasami osoby z dalszej rodziny naprawdę nie wiedzą o śmierci spadkodawcy lub po prostu nie spodziewają się, że teraz znajdują się w kolejce do dziedziczenia, ale z punktu widzenia prawa trudno to udowodnić. Czasami konieczne jest rozpoczęcie sprawy sądowej. W sądzie trzeba udowodnić, że o zrzeczeniu się spadku lub po śmierci spadkobiercy, który jest wcześniejszy w kolejce, po prostu się nie wiedziało.

Przegapiona rezygnacja ze spadku

Czy trzeba przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza? Prawo spadkowe zmieniło się stosunkowo niedawno, bo w październiku 2015 roku. Do tego momentu należało złożyć wniosek o odrzucenie spadku. I jeśli się tego nie zrobiło, trzeba było przejąć całą schedę, niezależnie od tego, jak wysoka jest ilość długów.

Obecnie procedura wygląda inaczej – jeśli nie wystosowałeś oświadczenia, że przyjmujesz spadek, nawet po upływie oznaczonego terminu masz możliwość ze zrezygnowania z przyjęcia majątku ze względu na wysoki stopień zadłużenia.