Wydziedziczenie - przepisy, zasady, sposoby, porady prawne
Wydziedziczenie jest uregulowane w zapisach prawa i może zostać ustanowione jedynie w określonych przypadkach. Sprawdź, co wiąże się z wydziedziczeniem dzieci lub rodziców. Jakie warunki muszą być spełnione i kiedy można wydziedziczyć członka rodziny? Czy wydziedziczony zachowuje prawo do zachowku?
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Czym właściwie jest wydziedziczenie w testamencie i jak wpływa na prawo do zachowku?
Dziedziczenie odbywa się poprzez nabycie spadku (wymagany wniosek o stwierdzenie nabycia spadku) lub poprzez testament. Istnieje także możliwość wydziedziczenia członka rodziny (ojca, dzieci, syna i innych osób, które dziedziczyłyby na mocy dziedziczenia ustawowego).
Spadkodawca może w pełni decydować o treści testamentu. Dokument można napisać tak, by uprawnić dzieci do dziedziczenia całości lub określonej części majątku. Prawo umożliwia także wydziedziczenie w testamencie. Kogo można wydziedziczyć? Prawo umożliwia wydziedziczenie syna, ojca, matki, dziecka, dzieci i innych stron, które dziedziczyłyby na zasadach ogólnych. Wydziedziczenie musi być zawarte w testamencie i wynikać z określonych powodów. Dokładne regulacje związane z wydziedziczeniem odnajdziemy w zapisach ustawy z 23 kwietnia 1964 roku Kodeks Cywilny.
Warto wiedzieć, że osoby objęte wydziedziczeniem tracą prawo do zachowku. Sam zachowek to forma rekompensaty dla członków rodziny, którzy dziedziczyliby w przypadku braku testamentu (przez wniosek o stwierdzenie nabycia spadku). Dziedziczenie ustawowe obejmuje najbliższa rodzina, czyli rodzice, małżonek oraz dzieci. Zachowek daje możliwość uzyskania połowy spadku, która zostałaby przyznana spadkobiercy w przypadku braku testamentu.
Spadkodawca może objąć spadkobiercę wydziedziczeniem w testamencie. Taki podział majątku całkowicie pomija osobę objętą wydziedziczeniem (np. ojca, syna, dzieci). Wydziedziczony nie będzie brał udziału w nabyciu spadku, a prawo do zachowku nie obowiązuje. W związku z zaistniałą sytuacją osoba pozostaje bez prawa do jakiegokolwiek dziedziczenia spadku po spadkodawcy.
Kiedy można wydziedziczyć członka rodziny w testamencie? Warunki
Kodeks Cywilny określa warunki, na podstawie których można wydziedziczyć ojca, syna, dzieci czy innych członków rodziny. Zawarte w testamencie wydziedziczenie unieważnia prawo do zachowku. Spadkodawca może pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców prawa do zachowku w kilku określonych sytuacjach. Reguluje je artykuł 1008 Kodeksu Cywilnego. Można wydziedziczyć osobę uprawnioną do zachowku, która:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
- dopuściła się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Wydziedziczony pozostaje bez prawa do zachowku. W testamencie można wydziedziczyć osobę, która mogłaby domagać się zachowku. W testamencie należy napisać przyczynę wydziedziczenia. Jest to obowiązek wynikający z artykułu 1009 Kodeksu Cywilnego. Co więcej, spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku (ojca, syna, dziecka, żony, dzieci), jeśli mu wybaczył. Traktuje o tym artykuł 1010 paragraf 1 Kodeksu Cywilnego.
Jak napisać testament z wydziedziczeniem?
Wydziedziczenie w testamencie wymaga odpowiedniej formy. Pamiętajmy, że można wydziedziczyć członka rodziny tylko w uzasadnionych przypadkach. Testament należy napisać w takiej formie, która nie będzie budziła wątpliwości. W dokumencie należy dokładnie napisać, kto jest osobą wydziedziczoną bez prawa do zachowku. Wydziedziczony powinien zostać wymieniony z imienia i nazwiska. W testamencie należy także podać konkretny powód wydziedziczenia, który wynika z artykułu 1008 Kodeksu Cywilnego.
W dalszej części testamentu warto uargumentować powód wydziedziczenia. Jednym z często podnoszonych powodów wydziedziczenia dzieci, syna czy ojca jest uporczywe postępowanie spadkobiercy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. W tej kategorii mieszczą się chociażby akty przemocy wobec rodziny, nałogi i niemoralne prowadzenie się, będące podstawą do objęcia danej osoby wydziedziczeniem.
Pamiętajmy także, że wydziedziczenie nie może odbyć się, jeśli spadkodawca wybaczył wydziedziczonym. Dlatego w dokumencie należy napisać, że przyczyna wydziedziczenia nie została wybaczona. Dokument można napisać i potwierdzić u notariusza, jednak nie jest to wymagane. Testament można także napisać odręcznie w zaciszu własnego domu, wskazać osoby objęte wydziedziczeniem, podpisać i opatrzyć datą. Taki dokument ma pełną moc prawną i może pozostawić ustawowego spadkodawcę bez prawa do zachowku i dziedziczenia.
Po śmierci spadkodawcy następuje podział majątku. Podczas ustalania wysokości ewentualnego zachowku uwzględnia się udział wszystkich spadkobierców, w tym również osoby, które zdecydowały się na zrzeczenie się spadku lub zostały wydziedziczone. Warto także zauważyć, że dzieci osoby wydziedziczonej są uprawnieni do zachowku, choćby przeżył on spadkodawcę. Zapewnia to artykuł 1011, który traktuje następująco:
„Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę”. Sprawdź także ten artykuł na temat zrzeczenia się spadku.
Podział majątku – zachowek, wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, zrzeczenie się spadku
Dziedziczenie posiada wiele form. Jedną z nich jest wspomniany zachowek, który należy się nieujętym w testamencie osobom z najbliższej rodziny (zachowek może dotyczyć dziecka, małżonka, rodziców). Roszczenie o zachowek może być dochodzone na drodze powództwa o zapłatę. Rozpoczęcie drogi sądowej wymaga uiszczenia stosownych opłat sądowych.
Podział majątku może odbywać się także w oparciu o dziedziczenie ustawowe. W tym przypadku niezbędny jest wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Dokument może być przedłożony przez dowolnego spadkobiercę i jakiekolwiek inne osoby, mające interes prawny w przeprowadzeniu postępowania. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku należy złożyć do sądu, na którego obszarze działania znajduje się ostatnie miejsce pobytu spadkodawcy.
Przyjęcie spadku dotyczy wszystkich dóbr, ale i zobowiązań spadkodawcy. Podział majątku może się zatem wiązać z pewnym ryzykiem dla spadkobierców. W rzeczywistości częstą praktyką jest odrzucenie spadku. Kodeks Cywilny umożliwia również zrzeczenie się spadku na drodze umowy z przyszłym spadkodawcą. W artykule 1048 czytamy:
„Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego”.
Zrzeczenie się spadku dotyczy także dziecka lub dzieci osoby zrzekającej się (chyba że umowa o zrzeczenie się spadku stanowi inaczej). Osoba, która zrzekła się dziedziczenia, zostanie całkowicie pominięta z dziedziczenia (dotyczy także jej dziecka) i potraktowana tak, jakby nie dożyła do otwarcia spadku. Nie należy jej się także zachowek.