Zgłoszenie darowizny krok po kroku – poradnik praktyczny

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Marek LontowskiDrukujUdostępnij

Kiedy powstaje obowiązek zgłoszenia darowizny

Umowa darowizny – forma umowy

Kodeks cywilny wskazuje, że oświadczenie darczyńcy o przekazaniu obdarowanemu darowizny powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Przy czym darowizna bez zachowania tej formy jednak się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Powyższe stanowi, że akt darowizny nie musi mieć formalnej formy, wystarczy, że darowizna zostanie po prostu wykonana.

Jednakże w przypadku, gdy dla ważności umowy z uwagi na jej przedmiot zastrzeżono formę szczególną, zasada przewidziana powyżej nie znajduje zastosowania – zarówno oświadczenie darczyńcy, jak i obdarowanego muszą być złożone w tej formie, a czynność podjęta bez jej zachowania jest nieważna bezwzględnie i nie podlega konwalidacji (czyli czynność nie zyskuje mocy prawnej). Chodzi m.in. o wypadki przeniesienia własności nieruchomości.

Grupy podatkowe

W podatku od spadków i darowizn obowiązek oraz wysokość zapłaty podatku jest uzależniony od tzw. grup podatkowych:

Do grupy I zalicza się - małżonka, dzieci, rodziców, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów

Do grupy II zalicza się - dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, dzieci i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych

Do grupy III zalicza się - innych nabywców.

Podział na trzy zasadnicze grupy podatkowe odgrywa istotną rolę, ponieważ zaliczenie określonego nabywcy do jednej z trzech grup podatkowych ma znaczenie dla wysokości podatku oraz kwoty zwolnień od podatku.

Podatek od spadków i darowizn a kwota wolna od podatku

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn, zmieniły się skale podatkowe oraz kwoty wolne od podatku dla każdej z grup podatkowych. Rozporządzenie weszło w życie 30 czerwca 2023 roku, jednak 1 lipca 2023 roku weszła też w życie Ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, nazwana także pakietem Slim VAT 3. Ten „pakiet” zmienia nie tylko podatek od towarów i usług, lecz także podatek od spadków i darowizn. Dzięki temu znacznie zostały podwyższone kwoty wolne od podatku w każdej z grup podatkowych.

Następnie kwoty te wzrosły. Co ciekawe, wynikające z rozporządzenia limity obowiązywały tylko jeden dzień, czyli 30.06.2023. Od 1.07.2023 roku były inne:

Kwota dotyczy tylko jednego zbywcy. Przewidziane powyżej kwoty stanowią maksymalną wartości darowizn, które są zwolnione od podatku. Kwota limitu darowizny odnosi się do okresów pięcioletnich, czyli jest liczona suma wszystkich darowizn w ciągu pięciu lat od powstania pierwszego obowiązku podatkowego. Jeśli w ciągu pięciu lat kwota darowizn od jednej osoby nie przekroczyła kwoty limitu, w takim wypadku nie trzeba zgłaszać darowizny do US, natomiast w przypadku, gdy umowa darowizny pieniędzy przekroczyła powyższe limity należy ten fakt zgłosić do US. Co ważne, kwota ta oznacza kwotę czystą, czyli taką, od której odliczono wszystkie podatki czy zadłużenia wynikające z przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Sprawdź także ten artykuł na temat podatku od nieruchomości.

Sposób zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego

Jak właściwie zgłosić darowiznę do US?

Jeśli dostajesz darowiznę od najbliższej rodziny, czyli osób znajdujących się w pierwszej grupie podatkowej i chcesz skorzystać ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, musisz zgłosić darowiznę do Urzędu Skarbowego. Nie trzeba tego robić, jeśli jest to darowizna niższa niż kwoty wolnej od podatku. Jeśli jednak wszystkie środki otrzymane od jednej osoby w ciągu 5 lat (liczona jest także materialna wartość rzeczy i prezentów) przekracza tę kwotę – 36 120 zł, to konieczne jest zgłoszenie darowizny do US.

Aby dokonać zgłoszenia, potrzebny jest formularz SD-Z2, który trzeba pobrać ze strony Portalu Podatkowego (podatki.gov.pl) lub wziąć w urzędzie. Formularz należy wypełnić danymi nabywcy i darczyńcy, a także informacjami o przedmiocie darowizny. Do dokumentów trzeba dołączyć potwierdzenie przekazania darowizny, na przykład przelewu albo umowy o darowiznę, jeśli przedmiotem jest samochód, kolekcja płyt czy tym podobne rzeczy. Jeśli chodzi o mieszkania czy inne nieruchomości, konieczna jest umowa zawarta u notariusza.

Formularz można zanieść osobiście i złożyć do okienka, wrzucić do skrzynki stojącej w Urzędzie Skarbowym, wysłać pocztą lub wypełnić przez portal podatkowy. Na zgłoszenie darowizny masz 6 miesięcy od momentu powstania obowiązku podatkowego, czyli od przekazania środków lub podpisania umowy. Formularze składa się do urzędu odpowiedniego dla miejsca położenia nieruchomości lub miejsca zamieszkania obdarowanego w dniu, kiedy ta darowizna miała miejsce.

Konsekwencje braku zgłoszenia darowizny do US

Zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego ma kluczowe znaczenie dla uniknięcia nieprzyjemnych konsekwencji. W przypadku, gdy nie zgłosimy darowizny i nie zapłacimy podatku od darowizn, to darowizna podlega opodatkowaniu karnemu, ponieważ fiskus potraktuje to jako oszustwo. Zazwyczaj podatek wynosi od 3 do 20%, w zależności od nadwyżki ponad limit wolny od podatku. Trzeba liczyć się z odpowiedzialnością karną skarbową. Niezgłoszenie darowizny może wyjść na jaw w czasie przypadkowej kontroli Urzędu Skarbowego.

Konieczne kroki przy otrzymaniu darowizny

W świetle powyższego dla każdego aktu darowizny należy wziąć pod uwagę wysokość otrzymanej kwoty, skonfrontować ją z łączną wysokością darowizny z ostatnich 5 lat, a następnie w przypadku powstania obowiązku złożyć deklarację darowizny do właściwego Urzędu.

Zwłaszcza w przypadku, gdy na podstawie umowy darowizny pieniędzy otrzymamy znaczną kwotę od rodziców, należy koniecznie pamiętać o zgłoszeniu tego faktu do US poprzez deklarację darowizny na podstawie formularza SD-Z2, w celu uniknięcia podatku od darowizny od rodziców.