Okres ochronny przed emeryturą - zasady, przywileje, informacje
Wiele osób po ukończeniu 50 roku życia martwi się, że nie da rady utrzymać pracy aż do momentu przejścia na emeryturę. Sytuacja osób w wieku przedemerytalnym na rynku pracy jest bardzo trudna. Jednak osoby, które mają już naprawdę blisko do zakończenia pracy nie muszą się martwić. Kodeks pracy przewiduje coś takie, jak okres ochronny przed emeryturą. Jak to funkcjonuje i na czym dokładnie polega? Podpowiadamy!
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Okres ochronny przed emeryturą – kogo dotyczy?
Ochrona przedemerytalna
Prawo pracy chroni pracowników, którym już niewiele brakuje do emerytury. Jest to bardzo ważne, ponieważ w wieku przedemerytalnym trudno jest znaleźć pracę i zwolnienie dla wielu osób było by tragedią. Ochrona przedemerytalna jest wprowadzona przez art. 39 kodeksu pracy.
Ochrona przedemerytalna pracowników polega na tym, że w okresie 4 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego obowiązuje zakaz rozwiązywania umowy o pracę z wypowiedzeniem. Osoba ta powinna pracować tak długo, jak długo nie nabędzie praw emerytalnych.
Okres ochrony przedemerytalnej obowiązuje głównie w przypadku osób zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę na czas nieokreślony. Dla osób, które pracują na czas określony te przepisy nie znajdują zastosowania. Istnieje tylko jeden wyjątek – gdy umowa o pracę kończy się już w momencie uzyskania praw do przejścia na emeryturę. W takim przypadku pracodawcę obowiązuje okres 4 lat przed przejściem na emeryturę, w którym nie można zwolnić pracownika za wypowiedzeniem.
Wiek ochrony przed emeryturą
Wiele osób zastanawia się, jaki jest wiek ochrony przed emeryturą. Na to pytanie nie jest łatwo odpowiedzieć. Świadczenia emerytalne są przyznawane w różnych zawodach w różnym czasie. Jednak według przepisów prawa okres chroniony trwa określoną liczbę lat przed „wiekiem emerytalnym” (osiągnięciem wieku emerytalnego). Oznacza to, że jest to wiek, w którym pracownik może odejść na emeryturę, a nie na tak zwaną wcześniejszą emeryturę. Czyli wiek ochrony przed emeryturą dla kobiet to 56 lat, a dla mężczyzn – 61.
Jednak w niektórych przypadkach ta wcześniejsza emerytura będzie uznawana za „normalny wiek emerytalny”. Dzieje się tak, jeśli w świetle prawa pracownik może przejść na emeryturę wcześniej, niż przewiduje to ogóle prawo pracy. Dotyczy to osób, które ciągle lub przez jakiś czas pracowały w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, czyli na przykład w niebezpieczeństwie. Niektóre grupy zawodowe, jak kolejarze, górnicy czy żołnierze także wcześniej mają „normalny wiek emerytalny”. Dla nich wiek ochrony przed emeryturą jest więc niższy.
Kiedy okres ochronny przed emeryturą nie obowiązuje?
Okres ochronny przed emeryturą nie zawsze chroni
Osoby, które obejmuje okres ochrony przed emeryturą mogą odetchnąć z ulgą. W ciągu tych 4 lat, ile wynosi okres chroniony, nie zostaną zwolnione z wypowiedzeniem. Niestety nie oznacza to całkowitej ochrony. Jest kilka przypadków, kiedy pracownik może zostać zwolniony.
Jednym z nich jest rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. W przypadku pracownika, który dopuścił się jakiegoś zaniedbania, nie stawił się do pracy bez wytłumaczenia lub złamał przepisy (na przykład te o zachowaniu trzeźwości w pracy), zwolnienie może nastąpić dyscyplinarnie, bez względu na okres chroniony. Obowiązuje go statut firmy i wszelkie wykroczenia mogą zostać ukarane rozwiązaniem umowy ze skutkiem natychmiastowym.
Istnieje jeszcze kilka możliwości, by zwolnić pracownika bez względu na wiek ochrony przed emeryturą. Tak samo może istnieje ryzyko, że pracownik zostanie zwolniony z powodu długiego okresu niezdolności do pracy. Prawo pracy nie wyklucza także możliwości złożenia uzasadnionego wypowiedzenia tuż przed tym, jak zacznie się okres chroniony. Nawet jeśli okres wypowiedzenia obejmie okres ochronny przed emeryturą, można to zrobić. Oczywiście pracownik w takim przypadku nie musi przyjmować rozwiązania umowy za zgodą stron. Zająć się tym może Państwowa Inspekcja Pracy lub sąd pracy. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o świadczeniach i zasiłkach.
Wiek ochrony przed emeryturą a zwolnienia grupowe
Istnieje jeszcze jeden wyjątek, kiedy pracodawca może wręczyć pracownikowi wypowiedzeniem przed jego przejściem na emeryturę. Są to zwolnienia grupowe. Oznacza to, że pracodawca zatrudniający co najmniej 20 osób w ciągu 30 dni zwolni większą liczbę osób przewidzianą w kodeksie pracy. Powodem zwolnienia mogą być tylko problemy po stronie pracodawcy, jak zmiana organizacji pracy, likwidacja części zakładu czy trudna sytuacja finansowa.
W takim przypadku pracownik, którego obowiązuje okres chroniony, który wynosi 4 lata, może zostać zwolniony. Może także mieć zmienione warunki pracy i płacy, czyli obniżone wynagrodzenie. Jednak w takim wypadku pracownik powinien otrzymać dodatek wyrównawczy, który chociaż w części zrekompensuje mu utracone dochody.
Okres ochronny przed emeryturą – inne informacje
Zwolnienie w czasie, kiedy jesteś chroniony
Chociaż okres ochrony przedemerytalnej wynosi aż 4 lata i w tym czasie pracownik nie powinien zostać zwolniony, istnieją wyjątki. Dlatego może się zdarzyć, że stracisz pracę. Co wtedy?
Oczywiście możesz szukać także innej pracy. W niektórych przypadkach obowiązuje jednak pomostówka, czyli emerytura pomostowa. Ustawa o emeryturach pomostowych weszła w życie w grudniu 2008 roku. To wcześniejsza emerytura, którą można nabyć, jeśli pracodawca rozwiązał z tobą umowę zanim nabyłeś prawa emerytalne. Obowiązuje jednak tylko w przypadku niektórych osób.
Komu przysługuje emerytura pomostowa? Oczywiście tym, którzy stracili umowę o pracę na czas nieokreślony, a także tych, którzy urodzili się po 1948 roku, mają skończone 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni) i wykonywali pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przez 15 lat. W okres pracy nie wlicza się urlopu macierzyńskiego, wychowawczego oraz służby wojskowej, ani urlop okolicznościowy czy dla poratowania zdrowia.
Jeśli jednak nie przysługuje ci pomostówka, możesz ubiegać się o świadczenie przedemerytalne. Jest to świadczenie, które przysługują osobom, których wiek wynosi wiek emerytalny bez czterech lat i które są zarejestrowane jako bezrobotne od co najmniej 6 miesięcy (180 dni). Do tego trzeba jednak spełniać warunki emerytalne dotyczące wieku, stażu pracy, wykształcenia czy warunków pracy. Każdy wniosek jest rozpatrywany przez ZUS indywidualnie. Jednak warto spróbować. Świadczenie jest niewielkie, ale zawsze będą to dodatkowe środki, które pozwolą przeczekać do emerytury.
Zwolnienie pracownika, który ma prawa emerytalne
Ochrona przedemerytalna kończy się w momencie, kiedy pracownik nabywa prawa emerytalne, co oznacza, że osiągnął odpowiedni wiek. W tym wypadku zaczyna się okres, gdy pracownik może dobrowolnie przejść na emeryturę lub może zostać po prostu zwolniony i na nią przejść. Okres ten zaczyna się w dniu, w którym rozpoczyna się możliwość przejścia na normalną emeryturę.
Jeśli pracownik wzbrania się przed przejściem na emeryturę, pracodawca może go zwolnić. Ochrona przedemerytalna już nie obowiązuje, więc można przeprowadzić zwolnienie, ale wszystko musi być zgodne z zasadami, które określa prawo pracy. Zwolnienie może nastąpić za porozumieniem stron lub za wypowiedzeniem. W tym drugim przypadku decyzja musi zostać dobrze uzasadniona. Jednak Państwowa Inspekcja Pracy dopuszcza sytuację, w której rozwiązanie stosunku pracy następuje ze względu na wiek pracownika. Uzasadnieniem może być to, że ze względu na wiek emerytalny, pracownik nie jest już w stanie wykonywać pracy tak szybko, jak powinien. Ochrona przedemerytalna wynosi tylko cztery lata i w momencie kiedy przestanie obowiązywać, można zwolnić pracownika od razu. Należy zachować tylko czas wypowiedzenia. Oczywiście pracownikowi, który rozwiąże umowę z porozumieniem stron i przejdzie na emeryturę należy się odprawa emerytalna.