Renta z tytułu niezdolności do pracy, czyli renta chorobowa

Niezdolność do pracy i rodzaje renty chorobowej

Niezdolność do pracy oznacza, że osoba na skutek naruszenia sprawności organizmu częściowo lub całkowicie utraciła zdolność do wykonywania pracy. Ta zdolność nie zaistnieje również po zmianie kwalifikacji pracownika. Rozróżnia się niezdolność do pracy całkowitą, kiedy osoba nie jest w stanie wykonywać dowolnej pracy oraz częściową, jeśli utrata zdolności pracy dotyczy tylko dotychczasowych kwalifikacji pracownika. Rentę chorobową, podobnie jak na przykład zasiłek pogrzebowy, wypłaca ZUS.

Renta z tytułu niezdolności do pracy może być określona jako:

  • okresowa – dla pracownika istnieją rokowania odzyskania zdolności do pracy i renta chorobowa przysługuje tylko przez okres wskazany w decyzji. Po tym okresie chory może złożyć do ZUS wniosek o przedłużenie prawa do renty. Decyzja zależy od wyników ustaleń komisji lekarskiej lub lekarza orzecznika ZUS. Osoba zainteresowana powinna otrzymać informację o terminie ustania renty okresowej i warunkach jej przedłużenia na trzy miesiące przed terminem wstrzymania.
  • stała – nie ma rokowań na odzyskanie możliwości pracy zarobkowej, niezdolność do pracy została uznana za trwałą,
  • szkoleniowa – osoba spełnia warunki, aby przejść na rentę chorobową, ale z lekarskiego orzeczenia wynika, że celowa jest zmiana kwalifikacji zawodowych i praca w innym zawodzie. Może ją dostać osoba, która spełnia warunki celowości przekwalifikowania zawodowego. Renta szkoleniowa jest przyznawana na okres sześciu miesięcy, z ewentualnym przedłużaniem do maksymalnie trzech lat. O skrócenie, jak i o wydłużenie renty szkoleniowej wnioskuje starosta.

Nie tylko szkodliwe warunki pracy albo jakieś przewlekłe schorzenia mogą doprowadzić do niezdolności do pracy. Poważny uszczerbek na zdrowiu i doprowadzenie do choroby może spowodować również uporczywe nękanie pracownika w miejscu pracy. Definicja mobbingu określa tak świadome, uporczywe nękanie psychiczne pracownika. Skutkiem jest zła kondycja zdrowotna, obniżona samoocena i stany lękowe.

Warunki nabycia prawa do renty chorobowej

Renta z tytułu niezdolności do pracy może być wypłacana po spełnieniu pewnych warunków przez osobę ubezpieczoną:

  • pracownik ma orzeczoną niezdolność do pracy stałą lub okresową,
  • posiada wymagany, odpowiedni do wieku, okres składkowy i nieskładkowy,
  • orzeczona niezdolność do wykonywania pracy powstała w okresie określonym przepisami, m.in. w okresie ubezpieczenia, pobierania zasiłku dla bezrobotnych albo zatrudnienia i nie później niż w ciągu 18 miesięcy od zakończenia wspomnianych okresów.

Jeżeli osoba została uznana za całkowicie niezdolną do pracy, a jednocześnie spełnia warunek okresu składkowego i nieskładkowego, i posiada odpowiedni staż (co najmniej 20-letni dla kobiety i 25-letni dla mężczyzny), wymóg powstania niezdolności do pracy w czasie określonym ustawą nie jest wobec niej obowiązujący.

Warunki otrzymania i wysokość renty chorobowej

Staż uprawniający do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy

Okres składkowy i nieskładkowy, którym musi się wykazać ubiegająca się o rentę chorobową osoba, jest uzależniony od wieku tej osoby, w jakim ta niezdolność powstała. Staż ubezpieczeniowy powinien wynosić:

  • niezdolność do pracy przed ukończeniem 20 lat – 1 rok,
  • niezdolność do pracy między 20-22 lat – 2 lata,
  • niezdolność do pracy między 22-25 lat – 3 lata,
  • niezdolność do pracy między 25-30 lat – 4 lata,
  • niezdolność do pracy po ukończeniu 30 lat – 5 lat.

W ostatnim wypadku okres wymaganych od ubezpieczonego 5 lat musi przypadać na ostatnie dziesięciolecie przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Wymagane okresy nie są stosowane do pracownika, który stracił zdolność do pracy na skutek wypadku w drodze z pracy lub do pracy. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o prawie i przepisach.

Wysokość świadczenia z tytułu niezdolności do pracy

Renta chorobowa zależy od długości wykazanych okresów składkowych i nieskładkowych oraz wysokości wymiaru podstawy renty. Na rentę z tytułu niezdolności do pracy składa się część jednakowa dla wszystkich ubezpieczonych (socjalna) oraz część indywidualnie obliczana na podstawie wysokości zarobków i długości stażu pracy.

  • Całkowita niezdolność do pracy – część socjalna składa się z 24% kwoty bazowej oraz indywidualnie wyliczanego dodatku. Kwota bazowa od 1 marca 2021 r. wynosi 4512,41 zł.
  • Częściowa niezdolność do pracy – wysokość renty wynosi 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
  • Renta szkoleniowa – wynosi 75% podstawy wymiaru i nie zależy od stażu ubezpieczeniowego. Nie może być niższa niż najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Gdyby faktycznie obliczona renta chorobowa okazała się niższa od najniższego świadczenia, wówczas podwyższa się ją do tej kwoty. Najniższe gwarantowane kwoty rent wynoszą od 1 marca 2021 roku:

  • renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i renta rodzinna - 1250,88 zł,
  • renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy - 938,16 zł,
  • renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa - 1501,06 zł,
  • renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową - 1125,79 zł
Starszy pan liczy drobne pieniądze, szkodliwe warunki pracy a renta chorobowa, całkowita a okresowa niezdolność do pracy
Kto ocenia niezdolność do pracy i w jakich przypadkach przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy

Zawieszenie prawa do renty chorobowej albo jej zmniejszenie

Przyznana renta z tytułu niezdolności do pracy może w pewnych warunkach zostać zawieszona albo zmniejszona. Jest to uzależnione od wysokości przychodu osiąganego przez rencistę. Jeżeli przychód osiągany przez niego przekroczy 70% przeciętnego wynagrodzenia, ale nie będzie wyższy niż 130% przeciętnego wynagrodzenia, renta z tytułu niezdolności do pracy zostanie zmniejszona o kwotę przekroczenia, jednak nie więcej niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia (ustalaną przy kolejnych waloryzacjach), czyli od 1 marca 2021 r.:

  • 646,67 zł – renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
  • 485,04 zł – renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy,
  • 549,71 zł – renta rodzinna dla jednej osoby.

Zawieszone zostają renty osób, które osiągnęły przychód przekraczający 130% przeciętnego wynagrodzenia. Kwoty równe 130% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, to:

  • 7095,40 zł od 1 marca 2021 r.
  • 7386,10 zł od 1 czerwca 2021 r.
  • 7155,90 zł od 1 września 2021 r.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje w pewnych sytuacjach również po ustaniu ubezpieczenia chorobowego. Do takich przypadków należy powstanie niezdolności do pracy podczas zatrudnienia i trwanie po rozwiązaniu umowy o pracę albo pojawienie się niezdolności do pracy po ustaniu stosunku pracy. Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia ZUS wypłaca, jeśli choroba trwała co najmniej 30 dni i powstała nie później niż 14 dni po ustaniu ubezpieczenia zdrowotnego. W przypadku choroby zakaźnej, rozwijającej się dłużej niż dwa tygodnie, jej powstanie przedłuża się do trzech miesięcy. Musi być zachowany warunek ciągłości zwolnienia lekarskiego.

Mimo choroby chory może nie dostać zasiłku z ZUS, jeśli zachodzą przewidziane przepisami okoliczności, m.in. podjęcie działalności zarobkowej, uprawnienie do zasiłku dla bezrobotnych albo podleganie ubezpieczeniu w KRUS. Wypłata zasiłku chorobowego trwa co najwyżej 182 dni, a w przypadku gruźlicy albo okresu ciąży – do 270 dni. Po tym okresie chory może przejść na świadczenie rehabilitacyjne.

ikona podziel się Przekaż dalej