Zadatek a zaliczka – wyjaśnienie pojęcia z kodeksu cywilnego

Zarówno zaliczka, jak i zadatek, to niewielka kwota pieniędzy, które są wpłacane na poczet przyszłego zakupu. Z tego względu wiele osób nie rozróżnia tych pojęć. Warto jednak znać ich definicje, ponieważ różnica między nimi jest znacząca. Błąd może być naprawdę kosztowny – w jednym bowiem przypadku wpłacona kwota przepada.

Zadatek to termin uregulowany przez artykuł 394 Kodeksu cywilnego. Jest to świadczenie w postaci pieniężnej lub rzeczowej, które wręczane jest stronie przy zawieraniu umowy. Umowa obwarowana zadatkiem ma chronić obie strony transakcji. Jest to zapewnienie, że umowa właściwa dojdzie do skutku. Zwyczajowo jest to 10% kwoty całej transakcji, ale może być także większa lub mniejsza, ale nie wyższa niż 20%.

Zaliczka natomiast nie została uregulowana w Kodeksie cywilnym. Dlatego tutaj jej określenie może być różne i zależy od umów – tak zwanych umów przedwstępnych. Zaliczka jest także częścią opłaty za towar i usługę. Jest to rodzaj zabezpieczenia dla kupujących, ale znacznie mniej dla sprzedawców.Wysokość zaliczki nie jest regulowana prawnie, ale nie może to być całe 100% kwoty.

Zadatek i zaliczka, inaczej niż czynny żal czy podatek od spadku, nie muszą zostać od razu zgłoszone do urzędu skarbowego. Sprzedający musi zgłosić zysk z transakcji dopiero wtedy, kiedy ta dojdzie do skutku i uzyska całą kwotę.

Zadatek a zaliczka – podstawowa różnica

Zadatek a zaliczka – różnica

Najważniejsza różnica między tymi dwoma sposobami zabezpieczenia umów jest następująca: zadatek jest bezzwrotny, zaliczka natomiast zwraca się. Oznacza to, że kupujący, którzy mają umowę z zadatkiem, nie mogą odzyskać wpłaconych pieniędzy, jeśli się rozmyślą i postanowią nie dokonać transakcji. Zwrot zaliczki natomiast jest możliwy.

Czasami używa się takich sformułowań jak „bezzwrotna zaliczka” czy „zadatek zwrotny”. Są one jednak błędne. Używa się ich, ponieważ oba różnica zadatek a zaliczka jest nieostra i bardzo często terminów tych używa się zamiennie. Jest jednak sytuacja, zaliczka nie podlega zwrotowi w całości. Może się tak stać, jeśli kupujący zmieni decyzję co do kupna towaru, ale sprzedający poniósł koszty, by mu ten towar dostarczyć – na przykład koszt transportu. W takich sytuacjach można liczyć się z mniejszą zaliczką. Nigdy nie jest ona jednak całkowicie bezzwrotna. Zwracanie zadatku także może pojawić się w jednej sytuacji.

Zwracanie zadatku

Różnica między zadatkiem a zaliczką polega na tym, że to pierwsze zabezpieczenie ma chronić zarówno stronę kupującą, jak i sprzedającą. Oznacza to, że zadatek jest bezzwrotny, czyli jeśli strona kupująca rozmyśli się w kwestii dokonania transakcji, sprzedający mogą zatrzymać całą kwotę. Wtedy zadatek przepada.

Jeśli jednak to strona sprzedająca się rozmyśli, kwota jest do zwrotu. Więcej, kupujący mogą zażądać dwukrotności tej kwoty, która musi zostać im wypłacona. Umowa, w której zostały przedstawione warunki zadatku jest tego gwarantem i może być podstawą do roszczenia czy rozpoczęcia sprawy sądowej, jeśli druga strona uchyla się od wypłacenia zadatku. Należy pamiętać, że różnice między zadatkiem a zaliczką wynikają z tego, że zadatek jest określony przez Kodeks cywilny. To oznacza, że można dochodzić swoich spraw w sądzie i odzyskać utracone pieniądze. Sprawdź także ten artykuł o umowie przedwstępnej sprzedaży mieszkania.

Zadatek a zaliczka – co wybrać

Wybór między zadatkiem a zaliczką

A zatem co wybrać, zadatek czy zaliczkę? Nie zawsze jest to takie proste. W przypadku sprzedaży mieszkania wybór między zadatkiem a zaliczką wydaje się jasny – to właśnie tę pierwszą opcję wybierają i kupujący, i sprzedający. Zadatek zabezpiecza interesy obu stron przed wycofaniem się z umowy. A jednak nie zawsze jest to najlepszy pomysł. Zwracanie zadatku nie jest możliwe, jeśli okaże się na przykład, że kupujący nie otrzymają kredytu. To duża strata – kwota przepada i przez to znacznie zmniejsza się wkład własny i zdolność kredytowa.

Z drugiej strony jednak zaliczka nie jest żadną gwarancją dla sprzedających. Jest to rzadziej wybierana opcja – moment wpłaty zaliczki oznacza, że sprzedający nie mogą już oferować towaru czy nieruchomości – są one zarezerwowane. Jeśli kupcy się wycofają, zostają z niczym, a transakcja przepada.

Różnice między zadatkiem a zaliczką naprawdę warto wziąć pod uwagę podczas podpisywania umowy przedwstępnej. Jeśli kwota przepada trzeba dobrze przemyśleć wszelkie za i przeciw. Zaliczki częściej stosuje się, jeśli wartość transakcji nie jest duża, lub jeśli strona sprzedających się nie spieszy i może wziąć pod uwagę rozwiązanie umowy bez żadnego zysku. Zdarza się jednak, że to sprzedający wolą zaliczkę – jeśli obawiają się, że jednak nie będą z jakiegoś powodu mogli dokonać transakcji na czas. Zaliczka podlega zwrotowi, ale z niedokonanie umowy nie oznacza, że przepada jej dwukrotność.

Kiedy stosuje się zadatek i zaliczkę

Zadatek i zaliczka najczęściej dotyczy zakupu nieruchomości. Jednakże można zastosować je także do innych zakupów. W zasadzie można je pobierać za wszystkie towary i usługi. Oczywiście rzadko się zdarza, że kupujący chce zadatek lub zaliczkę za zakupy spożywcze, ale prawo tego nie wyklucza.

Czasami jest to konieczne w przypadku kupowania elektroniki czy robienia większych zakupów. Zaliczki stosuje się także w przypadku zakupów na kredyt, na przykład samochodu. Takie rodzaje zabezpieczenia stosuje się zarówno w transakcjach między osobami prywatnymi, jak i firmami. Często zaliczkę do zwrotu wykorzystują właściciele hoteli czy pensjonatów, częściej jednak wybierany jest zadatek. To gwarancja, że goście się nie rozmyślą. Najczęściej takie zabezpieczenia są stosowane, jeśli między rezerwacją a transakcją mija sporo czasu.

Jeśli jednak osoba sprzedająca produkty online żąda od ciebie zadatku, dobrze się zastanów. Zadatek nie zwraca się. Na dodatek aby był zgodny z prawem, potrzebna jest umowa. Inaczej trudno będzie ubiegać się o zwracanie jego dwukrotności. Dlatego w takich wypadkach lepiej sprawdzi się zaliczka.

ikona podziel się Przekaż dalej