Podatek katastralny w Polsce i na świecie – gdzie i w jakiej wysokości występuje

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Stanisław KozłowskiDrukujUdostępnij

Podatek katastralny jako forma opodatkowania nieruchomości

Kataster i podatek katastralny Polsce

Dla porządku warto wyjaśnić, że kataster nieruchomości – trudne słowo – to nic innego jak rejestr publiczny gruntów, budynków i ich właścicieli. Podobno, historycznie biorąc, najstarszy taki rejestr powstał w Anglii w XI wieku. Pobierany w Polsce podatek od nieruchomości jest ustalany na podstawie wielkości powierzchni nieruchomości, bez względu na jej wartość. Ustawa o podatkach określa podatek jako lokalny, a opłata od gruntu, na którym zgaduje się nieruchomość, jest ustalana przez samorządy.

Wprowadzenie podatku katastralnego oznaczałoby, że podstawą opodatkowania stałaby się wartość katastralna nieruchomości. Wartość nieruchomości zależy od wielu czynników, między innymi od:

• samej powierzchni,
• lokalizacji,
• standardu,
• stanu technicznego,
• kubatury budynku,
• stanu prawnego.

Jak nietrudno się domyślić, wprowadzenie podatku katastralnego podniosłoby wysokość opłat na rzecz samorządów z kilkuset złotych obecnie do kilku tysięcy. W praktyce właściciel dużego domu na obrzeżach miasta płaciłby mniejszą kwotę niż inny posiadacz kawalerki w centrum.

Chociaż historycznie biorąc kataster znany jest od dawna, a w Europie i w USA jest standardową formą opodatkowania nieruchomości, to w Polsce, przynajmniej w aktualnym układzie politycznym, podatek katastralny został odrzucony.

Wady i zalety podatku katastralnego nie tylko w Polsce

Gdyby odpowiednia ustawa zmieniająca podatki się pojawiła, obecny podatek od nieruchomości, podatek rolny oraz podatek leśny zostałyby zastąpione przez jeden podatek katastralny. Podstawą do naliczania byłaby nie powierzchnia nieruchomości, ale wartość katastralna. Wprawdzie nihil est ab omni parte beatum, jak mawiali Rzymianie, ale taka opłata na rzecz samorządu ma poważne zalety:

• Powoduje wzrost wpływów do kasy samorządowej. Większy budżet gminy może skutkować rozbudową infrastruktury i rozwojem gospodarki przestrzennej.
• Zwiększa wpływy do budżetu samorządów bez zmiany stawek podatkowych.
• Obsługa podatku katastralnego technikami informatycznymi zwiększa bezpieczeństwo w obrocie nieruchomościami, porządkuje kwestie własności, ułatwia ustalenie rzeczywistej wartości nieruchomości oraz zapobiega spekulacyjnym inwestycjom.
• Podatek katastralny ożywia rynek nieruchomości.

Negatywny wpływ podatku naliczonego od wartości katastralnej może się przejawiać poprzez:

• Zniechęcenie właścicieli nieruchomości do remontów i modernizacji, które mogłyby podnieść ich wartość, a tym samym wysokość obowiązkowych opłat.
• Skomplikowany sposób wyliczania podatku katastralnego.
• Zubożenie obywateli na skutek wprowadzenia wyższych podatków.
• Duże nakłady finansowe związane z wdrożeniem podatku katastralnego.
• Konieczność opracowania szczegółowego katalogu zwolnień od podatku katastralnego (wymienia się tutaj linie energetyczne, lotniska, porty, budowle związane z wytwarzaniem energii itp.).
• Nieuchronny wzrost cen wynajmu nieruchomości. A może zainteresuje cię także ten artykuł o podatku od nieruchomości?

Podatek katastralny na rynku europejskim i światowym

Stawki podatku od nieruchomości w Europie

Jedna z najbardziej kontrowersyjnych danin na rzecz państwa, czyli podatek katastralny, na rynku europejskim funkcjonuje od lat. W Polsce odłożony na czas nieokreślony, w większości państw Unii Europejskiej jest normą.

• Podatek katastralny w Niemczech – za podstawę naliczenia brana jest wartość rynkowa nieruchomości pomnożona przez odpowiednie współczynniki. Wysokość podatku w Niemczech waha się w zależności od rodzaju nieruchomości oraz kraju związkowego (Landu) i wynosi od 0,26% do 1%.
• Podatek katastralny w Wielkiej Brytanii – ustalany indywidualnie przez lokalne samorządy. Nieruchomości są podzielone na 8 grup podatkowych. Dla nieruchomości najniżej wycenianych podatek wynosi 0,5%, dla budynków mieszkalnych średniej wartości 1%, a dla nieruchomości przeznaczonych na działalność gospodarczą stanowi odniesienie do wartości czynszu.
• Podatek katastralny w Irlandii – wartość nieruchomości wycenia w Irlandii sam podatnik. Ewentualna myśl o zaniżeniu wartości nie wchodzi w rachubę, ponieważ sprzedaż nieruchomości za cenę wyższą niż 110% zadeklarowanej wartości grozi bardzo dotkliwymi karami. Stawka podatku wynosi 0,18% dla nieruchomości wartych do 1 mln euro i 0,25% dla nieruchomości o wartości rynkowej wyższej niż 1 mln euro. Władze samorządowe mogą poza tym korygować ogólnokrajowe stawki o ±15%.
• Podatek katastralny na Łotwie – dla nieruchomości gruntowych stawka wynosi 1,5%. W przypadku budynków mieszkalnych stawki są progresywne i wynoszą od 0,2% do 0,6% w zależności od wartości mieszkania.
• Podatek katastralny na Litwie – dla nieruchomości gruntowych stawka wynosi 1,5%, a dla nieruchomości budowlanych od 0,3% do 1%. Wysokość podatku ustalają samorządy lokalne.
• Podatek katastralny w Estonii – wynosi od 0,1% do 2,5% szacunkowej wartości gruntu. Stawkę ustalają samorządy lokalne.
• Podatek katastralny w Belgii – za podstawę do naliczenia podatku bierze się szacowany dochód katastralny, czyli wartość rocznego zysku z nieruchomości. Ustala się tę wartość co 10 lat. Wysokość stawek podatkowych jest uchwalana przez władze samorządowe.
• Podatek katastralny we Francji – podobnie jak w Belgii, nie jest naliczany od wartości nieruchomości, ale od potencjalnego dochodu, jaki może z tego tytułu osiągnąć właściciel.

Podatek katastralny w krajach poza Europą

• Podatek katastralny w USA – należy do najstarszych podatków w Stanach Zjednoczonych obok akcyzy na alkohol, tytoń o proch. Wartość podatku określają władze lokalne w zależności od wartości nieruchomości. Średnio jest to ponad 1%. W razie wątpliwości, właściciel może zaskarżyć decyzję samorządu w sądzie.
• Podatek katastralny w Singapurze – podatek od nieruchomości mieszkalnej wynosi 4%, jeśli właściciel ją zamieszkuje. Dla budynku wynajmowanego albo przeznaczonego na działalność gospodarczą stawka wzrasta do 4%.

Podatek katastralny w Polsce

Wprowadzenie podatku katastralnego wymaga przygotowania i przeprowadzenia powszechnej taksacji nieruchomości. Rzeczoznawcy majątkowi muszą oszacować nieruchomości, co da podstawę do ustalenia wartości katastralnej oraz kwoty podatku. Powszechna taksacja byłaby powtarzana okresowo, a w okresach rocznych wartość nieruchomości podlegałaby waloryzacji ustalonym wskaźnikiem cen. Przygotowanie obejmowałoby też uchwalenia szeregu ustaw.

Wprowadzenie podatku katastralnego jest operacją nie tylko kosztowną, ale przede wszystkim bardzo trudną ze względu na spodziewane niezadowolenie społeczne. Podatek związany z wartością nieruchomości wzrósłby wielokrotnie. W centrach dużych miast podatnicy musieliby płacić dziesięć, a nawet dwadzieścia razy większy podatek niż obecnie. W najbliższym czasie na zmiany się nie zanosi.