Co to jest rękojmia? Wyjaśniamy na przykładach krok po kroku
Wraz z zakupem towaru, czyli zawarciem umowy sprzedaży, nie kończy odpowiedzialności za ten towar ani jego producenta, ani sprzedawcy. Kupujący ma do swojej dyspozycji dwa instrumenty prawne na wypadek, gdyby rzecz, którą kupił okazała się wadliwa. Każdy sprzedawca ponosi odpowiedzialność za niezgodność towaru z umową w oparciu o rękojmię, a producent z tytułu gwarancji udzielonej na swój produkt.
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Rękojmia a gwarancja – inna odpowiedzialność za ten sam towar
Czym jest rękojmia sprzedawcy, a czym gwarancja producenta?
Rękojmia za wady różni się od gwarancji tym, że ma swoją podstawę w Kodeksie cywilnym, natomiast istnienie gwarancji zależy od tego, czy producent towaru umieści w umowie sprzedaży dodatkowe zastrzeżenie. Definicja rękojmi jest prosta: „Rękojmia jest to odpowiedzialność sprzedawcy w związku z ujawnioną wadą fizyczną lub wadą prawną zakupionego towaru”.
Nowe przepisy Kodeksu cywilnego opublikowane w Dzienniku Ustaw z 2017 r. poz. 459 regulują prawo rękojmi w artykułach 556-572. Rękojmia za wady jednoznacznie stwierdza, że sprzedawca odpowiada za wady zmniejszające wartość lub użyteczność sprzedanej rzeczy, za brak właściwości, którą według zapewnień sprzedającego powinna posiadać albo za wydanie w stanie niekompletnym.
Dla zachowania porządku, kolejny artykuł kc zwalnia sprzedawcę od odpowiedzialności, jeśli kupujący zdawał sobie sprawę z istnienia wady w momencie zakupu. Reklamacja z tytułu rękojmi w takim przypadku nie przysługuje. Prawo rękojmi nie działa również, jeśli kupujący nie powiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia. Nowe przepisy przewidują możliwość ustalenia przez odpowiednie ministerstwo krótszych terminów zgłaszania wad artykułów spożywczych.
Reklamacja z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasa po upływie roku. Okres rękojmi i warunki reklamacji wad budynku wygasają po trzech latach. Wady prawne natomiast uprawniają do reklamacji w ciągu roku od chwili, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady. Jeśli szukasz dokładniejszych informacji, sprawdź także ten artykuł o rękojmi za wady budynku.
Gwarancja udzielona przez producenta – co to jest?
Definicja gwarancji głosi, że jest to zapewnienie producenta o jakości towaru bez względu na to, czy był on jego sprzedawcą, czy nie. Porównanie „rękojmia a gwarancja” pokazuje zasadniczą różnicę między tymi dwoma pojęciami: gwarancja jest mianowicie dobrowolnym potwierdzeniem jakości produktu, wydawanym zwykle wraz z jego wydaniem.
Dokument gwarancyjny zawiera okres trwania gwarancji oraz warunki jej udzielenia. O ile okres rękojmi jest określony w Kodeksie cywilnym, to okres gwarancji wyznacza sam producent. Zwykle jest to okres dwóch lat, ale bywają też firmy tak pewne swoich wyrobów, że udzielają dożywotniej gwarancji.
Rękojmia a licytacja komornicza
Z pojęciem rękojmi można się czasem spotkać w zupełnie innych okolicznościach niż sklepowe. Nie jest to konsumencka rękojmia sprzedawcy, ale obowiązkowa wpłata przed udziałem w przetargu komorniczym. Kwota rękojmi komorniczej wynosi jedną dziesiątą sumy oszacowania. Dla komornika jest forma zabezpieczenia przed lekkomyślnym przebiciem ceny, a potem wycofaniem się z zapłaty.
W języku potocznym występuje czasem użycie rękojmi w znaczeniu gwarancji. Wprawdzie Słownik Współczesnego Języka Polskiego PWN przewiduje takie definicje pojęcia rękojmia jak uroczyste poręczenie, zapewnienie czegoś, gwarancja, to jednak na przykład określenie „rękojmia długu” nie odpowiada znaczeniu nadawanemu w aktach prawnych. Można się tylko domyślać, że „rękojmia długu” ma być poręczeniem jego spłaty.
Konsumencka rękojmia a gwarancja na towar
| kolumna | RĘKOJMIA | GWARANCJA | kolumna |
|---|---|---|---|
| 1 | Przysługuje z mocy prawa | Jest udzielana umownie | Umowa sprzedaży nie musi zawierać w treści uprawnień kupującego do rękojmi. Rękojmia wynika wprost z Kodeksu cywilnego i działa z mocy prawa. Gwarancja jest dobrowolną umową między stronami i zależy od wydania kupującemu dokumentu gwarancyjnego. |
| 2 | Za wady fizyczne wygasa po upływie roku, a za wady budynku – po trzech latach | Czas trwania gwarancji ustala producent. | Jeżeli sprzedawca wadę celowo zataił, uprawnienia z racji rękojmi obowiązują po upływie zwykłych terminów. Zwykle gwarancja trwa dwa lata od dnia, kiedy towar został wydany. |
| 3 | Dotyczy wad fizycznych i wad prawnych | Dotyczy wad fizycznych | Rękojmia zapewnia kupującemu możliwość reklamacji zarówno na skutek niezgodności towaru z umową (wady fizyczne), ale również kiedy towar jest obciążony prawami osób trzecich (wady prawne). Gwarancja obejmuje tylko odpowiedzialność za wady sprzedanego towaru. |
| 4 | Odpowiedzialność ponosi sprzedawca | Odpowiedzialność ponosi gwarant | Z tytułu rękojmi zawsze odpowiada podmiot zawierający umowę sprzedaży, czyli sprzedawca. Odpowiedzialność gwarancyjną ponosi podmiot wystawiający dokument gwarancyjny – może to być producent, importer albo sprzedawca towaru. |
| 5 | Skorzystanie z rękojmi nie powoduje wydłużenia terminu jej trwania | Wymiana rzeczy w ramach gwarancji powoduje bieg terminu na nowo | Wymiana towaru w ramach rękojmi np. po pół roku nie wydłuża okresu rękojmi. Towar wymieniony w ramach gwarancji otrzymuje nowy dokument gwarancyjny. |
| 6 | Mogą być inne roszczenia niż w przypadku gwarancji | Mogą być inne roszczenia niż w przypadku rękojmi | W ramach rękojmi kupujący może odstąpić od umowy albo żądać obniżenia ceny. Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeśli sprzedający niezwłocznie usunie wady albo wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad. Zakres roszczeń z tytułu gwarancji jest określony w dokumencie gwarancyjnym. |
Przykładowe sytuacje dotyczące rękojmi i gwarancji
- Jeżeli do zakupionego towaru nie załączono karty gwarancyjnej, kupujący ma do dyspozycji tylko instrument rękojmi.
- Jeżeli zakupiona została partia towaru, w której wady fizyczne posiada tylko część rzeczy, kupujący może się domagać wymiany rzeczy wadliwych.
- Wykorzystanie przez kupującego swoich uprawnień wynikających z gwarancji, nie wpływa na odpowiedzialność sprzedającego z tytułu rękojmi.
Co wybrać – rękojmię czy gwarancję?
Jeżeli kupujący ma dyspozycji obie opcje dochodzenia roszczeń, wybór rękojmi albo gwarancji zależy wyłącznie od niego. Decyzja o skorzystaniu z gwarancji towaru nie powoduje utraty uprawnień do dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi. Powołanie się na gwarancję, a nie na rękojmię ma praktyczne uzasadnienie: producent ma specjalistyczny sprzęt potrzebny do naprawy, fachowców znających dany produkt oraz motywację, aby klient pozostał zadowolony.
Rękojmia wynika bezpośrednio z przepisów prawa i nie ma charakteru uznaniowego. Sprzedający towar udziela kupującemu rękojmi niejako „z urzędu” i ponosi określone w Kodeksie cywilnym konsekwencje. Spotykane czasem ogłoszenia sprzedających, że nie ponoszą odpowiedzialności za towar są z założenia nieważne i nie mają żadnej wartości wiążącej.