Co ile wykonuje się badania okresowe w pracy? Wyjaśniamy
Każdy pracownik ma obowiązek wykonywania badań okresowych. To jest pewne i każdy to wie. Jednak w tym prawie jest więcej niuansów, niż ci się wydaje. Jakie badania należy wykonać? Czy każda praca wymaga odpowiednich badań? I co z osobami samozatrudnionymi lub pracującymi w oparciu o umowę o dzieło czy umowę zlecenie? A przede wszystkim, co ile wykonuje się badania? Oto kompletny przewodnik po przepisach związanych z medycyną pracy.
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Badania okresowe w pracy – najważniejsze informacje
Czemu służą badania okresowe i kiedy wybrać się na badania lekarskie
Badania okresowe mają służyć profilaktyce zdrowotnej pracowników. Mają na celu regularne sprawdzanie, czy stan zdrowia pracowników nie pogarsza się na tyle, by nie mogli oni wykonywać swoich obowiązków. Oczywiście są to bardzo podstawowe badania lekarskie, które określają jedynie zdolność pracownika do pracy. Oznacza to, że pracodawca nie może się dowiedzieć o dolegliwościach, o których nie chcesz mówić – skoro refluks żołądka czy zapalenie skóry nie wpływają na wykonywanie twojego zawodu, pracodawca się o nich nie dowie.
Są one dedykowane dla wszystkich pracowników, którzy pracują na umowie o pracę. Oznacza to, że w przypadku umów zlecenie czy umów o dzieło nie ma takiego obowiązku. Nie muszą ich wykonywać także osoby samozatrudnione lub prowadzące firmy.
Badania okresowe – czyja to odpowiedzialność? Skierowanie na badania lekarskie
Przystąpienie do badań okresowych to obowiązek pracownika. Tak określa Kodeks Pracy – nie możesz po prostu odmówić ich wykonania. Jednakże w przypadku badań okresowych tak naprawdę większa odpowiedzialność leży na barkach pracodawcy. Zadbanie o ważność badań okresowych leży w jego gestii. To on powinien pilnować, czy są aktualne. Do tego to właśnie pracodawca musi wydać odpowiednie polecenie pisemne, by pracownik mógł pójść na badania. Do tego w tym dokumencie muszą znaleźć się dokładnie opisane obowiązki pracownika oraz wszystkie czynniki, które mogą szkodzić jego zdrowiu w miejscu pracy.
To także pracodawca ma za zadanie opłacić koszty badania okresowego. To oznacza, że opłaca on badania lekarskie oraz wszystkie ewentualne badania z krwi. Co więcej, Kodeks Pracy określa, że pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za godziny, które spędzi na wizycie lekarskiej i podczas podróży na nią. Także, jeśli będą to nadgodziny, czyli jeśli pracownik zdecyduje się wykonać badania poza godzinami pracy.
Badanie medycyny pracy – podstawowe informacje
Co ile wykonuje się badania okresowe w pracy
Częstotliwość wykonywania badań okresowych jest określona w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 1996 roku. Dokument określa, że nie należy wykonywać ich częściej niż raz w roku, ale nie rzadziej niż co pięć lat.
Badania okresowe są wykonywanie częściej w przypadki pracowników wykonujących pracę na wysokości, którzy mają więcej niż 50 lat. W przypadku osób, które pracują na wysokości do 3 metrów przeprowadza się badania co 3 lata, a pracujący na wysokości powyżej 3 metrów – co 2-3 lata. Jednak w przypadku starszych pracowników (powyżej 50 roku życia) należy przeprowadzać badania co roku.
Dodatkowo częstotliwość badań powinna być dopasowana do zakresu pracy i jej rodzaju. Do tego badania mają także swoją ważność – może okazać się, że lekarz określi, że badanie jest ważne nie pięć lat, ale rok albo dwa. W takim przypadku badanie trzeba powtórzyć w odpowiednim momencie. Pierwsze badanie wykonuje się tuż przed rozpoczęciem pracy na umowie o pracę.
Badania okresowe powinno zrobić się tuż przed tym, jak poprzednie stracą ważność. Praca bez ważnych badań jest zabroniona i pracodawca nie powinien dopuścić pracownika do wykonywania pracy. Co jednak, że termin zakończenia aktualności poprzednich badań przypada w czasie urlopu wypoczynkowego, okolicznościowego lub macierzyńskiego pracownika? W takim przypadku nie trzeba poświęcać wolnego dnia na wykonanie badań, ale trzeba je zrobić w pierwszym dniu po zakończeniu urlopu. Pracownik nie może także mieć odmówionego zaplanowanego lub okolicznościowego urlopu ze względu na konieczność wykonania badań. Dowiedz się, czy pracodawca może odmówić urlopu w innych sytuacjach. Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły na temat prawa i przepisów.
Medycyna pracy – zakres badań
Zakres badań może być bardzo różny. To zależy od tego, na czym polega praca wykonywana przez pracownika. Inaczej przecież będziemy badań manegera lub nauczyciela, a inaczej górnika – warunki pracy bardzo się różnią i inne elementy trzeba wziąć pod uwagę. Podstawą jest wizyta u lekarza medycyny pracy – to ogólne badanie lekarskie, podobne do tego, które robi się na przykład, idąc na studiach.
Następnie przeprowadzane są dodatkowe badania. Konieczna może być wizyta u okulisty dla osób, które pracują przy komputerze lub badania otolaryngologiczne u osób, które pracują w hałasie. Do tego pracownicy fizyczni lub osoby narażone na kontakt z chemicznymi i szkodliwymi substancjami muszą mieć zrobione chociaż podstawowe badania krwi – morfologię ewentualnie poziom cukru we krwi.
Badania okresowe a praca, czyli czy pracodawca może cię zwolnić?
Brak ważnych badań oznacza, że pracownik nie może przystąpić do pracy. Jeśli jednak wynika on z zaniedbania obowiązków pracodawcy, sprawa wygląda inaczej niż w pozostałych przypadkach. Jeśli po prostu czekasz na wykonanie badań, bo szef spóźnił się z wydaniem polecenia ich wykonania, nie możesz zostać zwolniony. Nie możesz także pracować, ale w tym czasie i tak otrzymasz wynagrodzenie.
Gorzej, jeśli odmówisz wykonania badań lub nie stawisz się na nie w określonym terminie. W takim wypadku nie będziesz dopuszczony do pracy i nie dostaniesz żadnego wynagrodzenia. Aż do czasu, kiedy nie wykonasz nowych badań. Medycyna pracy określa także, że dotyczy to również badań kontrolnych, to znaczy wykonywanych po dłuższej nieobecności pracownika w pracy.
Kolejna możliwość to określenie przez lekarza niezdolności do pracy. Niestety oznacza to, że nie możesz pracować dalej. W takiej sytuacji masz kilka możliwości do wyboru – jeśli jest to czasowe, możesz wziąć urlop dla poratowania zdrowia lub uzyskać długie zwolnienie lekarskie. W innych przypadkach konieczne będzie przejście na rentę (jeśli ci przysługuje) lub świadczenie przedemerytalne (jeśli masz odpowiedni wiek). Wiadomo jednak, ile wynosi renta socjalna i świadczenie. Jeśli wiesz, że możesz pracować, ale na przykład problem ze słuchem nie pozwala na wykonywanie dotychczasowej działalności, możesz podjąć inną pracę.