Czy pracodawca może odmówić urlopu? Wyjaśniamy krok po kroku
Prawo do skorzystania z urlopu wypoczynkowego przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę. W teorii każdy pracownik powinien wykorzystać urlop wypoczynkowy w ciągu roku. W praktyce jednak czasami zdarza się, że nie jest to możliwe. Czy pracodawca może odmówić urlopu? Dowiedz się, jak to wygląda pod względem prawa.
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Czy pracodawca może odmówić urlopu?
Urlop wypoczynkowy a prawo pracy
To, jak wygląda urlop wypoczynkowy w Polsce, jest regulowane przez Kodeks pracy. To w nim znajdują się zarówno informacje o wymiarze urlopu (zależnym od stażu pracy), jak i właśnie o tym, jak należy wybierać urlop wypoczynkowy. Kodeks pracy jasno mówi, że
Art.152.§1. Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej „urlopem”.
§2. Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu.
Art.161. Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo.
Art.162. Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Jasno z tego wynika, że pracownikowi należy się długi urlop wypoczynkowy i szef nie może powstrzymać pracownika przed przejściem na niego w konkretnym roku kalendarzowym. Wyjątkiem może być leasing pracowników. Tak naprawdę wynajmowani pracownicy nie pracują dla firmy, w której robią usługę, ale w firmie leasingowej lub usługodawczej. Dlatego zasady urlopu powinni załatwiać w firmie, z którą mają podpisaną umowę.
Czy pracodawca może odmówić urlopu
Warto jednak zwrócić uwagę na to, że Kodeks pracy nie określa, że urlop należy się pracownikowi w dowolnym momencie. Pracownik ma prawo do urlopu 14-dniowego w ciągu roku… a to nie zawsze oznacza, że będzie to urlop właśnie wtedy, kiedy pracownik sobie tego życzy. Większość osób chce wyjeżdżać na urlop w wakacje, w okolicy ferii zimowych czy świątecznych lub w czasie długich weekendów. W związku z tym pracodawcy nie zawsze mogą się zgodzić na takie rozłożenie urlopów.
Czy szef może więc odmówić urlopu? Tak, ale pod warunkiem, że zostaną spełnione te warunki, że pracownik otrzyma urlop (co najmniej 14 dni w tym samym czasie) do końca roku kalendarzowego. Jeśli pracownik nie wykorzysta urlopu, w niektórych sytuacjach może liczyć na wypłatę dodatkowych środków. Dowiedz się także, jak wyliczyć ekwiwalent na urlop.
Odmowa urlopu wychowawczego, okolicznościowego i innych urlopów niewypoczynkowych
Jednak pracownicy wykorzystują nie tylko urlop wypoczynkowy. Tak naprawdę każdy pracownik ma prawo także do innego rodzaju urlopów – na przykład okolicznościowego czy wychowawczego lub rodzicielskiego.
W przypadku urlopu macierzyńskiego nie ma możliwości odmówienia udzielenia urlopu. Więcej – jest on obowiązkowy, a przynajmniej pierwsze 14 tygodni dla matek. Dodatkowe 6 tygodni urlopu macierzyńskiego mama może, ale nie musi wykorzystać. Po tych 20 tygodniach następuje urlop rodzicielski, który może wykorzystać zarówno mama, jak i tata. W tym wypadku pracodawca także nie może odmówić urlopu. Może się także okazać, że umowa się kończy, a urlop obejmuje okres wypowiedzenia umowy na czas określony. W takim wypadku pracownik po prostu zostaje zwolniony w trakcie trwania urlopu. Sprawdź także ten artykuł na temat urlopu okolicznościowego.
W przypadku urlopu wychowawczego, czyli tego, który trwa 36 miesięcy i można go rozłożyć aż do 6 urodzin dziecka, kodeks pracy przewiduje, że pracownik ma prawo do urlopu wychowawczego, co oznacza, że pracodawca ma konieczność jego udzielenia na wniosek. Może odmówić tylko w dwóch sytuacjach:
- gdy firma jest w stanie likwidacji,
- gdy pracodawca ogłasza upadłość firmy.
Jeśli chodzi o urlop okolicznościowy, kierownik czy szef nie ma możliwości odmówienia pracownikowi dnia wolnego. Warunek jest tylko jeden – udzielić go można na podstawie ważnego dokumentu, jak na przykład aktu zgonu bliskiej osoby, aktu urodzenia dziecka czy aktu zawarcia małżeństwa.
Odmowa urlopu – harmonogram urlopów
Zgoda na urlop planowany
W wielu miejscach pracy funkcjonuje coś takiego, jak harmonogram urlopów. Jest to dokument, który tworzy kierownik lub dział kadr, w którym z wyprzedzeniem zostaje wpisany terminu dwutygodniowego urlopu wypoczynkowego pracownika. Czasami, zwłaszcza w zakładach produkcyjnych, przewidywany jest termin, kiedy większość pracowników ma odbyć urlop – na przykład miesiąc w wakacje, kiedy jakieś działy przestają działać lub są modernizowane.
W takim wypadku najczęściej pracownicy nie mają nic przeciwko i dostosowują swoje plany wypoczynkowe do zaplanowanego urlopu. Gorzej, jeśli z jakiegoś powodu pracownik musi mieć wolne w innym terminie. Czy jest możliwe przesunięcie planowanego urlopu u pracodawcy? W myśl Kodeksu pracy
Art. 163. §. Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.
Oznacza to, że w myśl prawa, jeśli przesunięcie urlopu dla jednego pracownika nie przeszkodzi w prowadzeniu normalnego toku pracy, to jest możliwość udzielenia urlopu w innym terminie.
Przesuniecie zaplanowanego urlopu przez pracodawcę
Przesunięcie planowanego urlopu z powodu zmiany decyzji pracownika jest możliwe wyłącznie na wniosek umotywowany ważnymi przyczynami. W tym wypadku kierownik może udzielić mu urlopu, ale odmowa nie wiąże się z żadnymi konsekwencjami.
Są także sytuacje, że to pracodawca może przesunąć urlop pracownika. Więcej, ma prawo nawet cofnąć go z odbywających się już wakacji. Artykuł 164 Kodeksu pracy mówi, że
Przesunięcie terminu urlopu jest także dopuszczalne z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia w pracy.
Pracodawca może także odwołać pracownika z urlopu, ale tylko wtedy, gdy zadziały się nieprzewidziane okoliczności, jak wypadek, kontrola Państwowej Inspekcji Pracy i tak dalej. Wtedy też pracodawca musi pokryć koszty, które poniósł pracownik podczas organizowania wyjazdu, z którego nie mógł skorzystać.