W tych sytuacjach możesz zostać zwolniony bez wypowiedzenia
Trwanie stosunku pracy można rozwiązać w różnej formie. Wypowiedzenie umowy o pracę może nastąpić za porozumieniem stron, na wniosek zgłoszony przez pracownika albo przez pracodawcę, z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Kodeks pracy przewiduje również rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, z natychmiastowym skutkiem zakończenia stosunku pracy.
Z tego artykułu dowiesz się:
Zwolnienie dyscyplinarne z winy pracownika
Co w przypadku wręczenia wypowiedzenia z winy pracownika? Okoliczności, które pozwalają na dyscyplinarne zwolnienie pracownika bez okresu wypowiedzenia, określa art. 52 i 53 Kodeksu pracy. Natychmiastowe rozwiązanie umowy jest możliwe w kilku przypadkach:
1. Ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych
To pojęcie definiowane przez orzeczenia wielu sądów oznacza, że ciężkie naruszenie musi dotyczyć podstawowego obowiązku pracownika. Ocena wagi naruszenia powinna uwzględniać winę pracownika i naruszenie interesów pracodawcy. Ciężkim naruszeniem może być bezprawne zachowanie pracownika sprzeczne z obowiązującymi regułami, jak też zaniechanie działania. Bezprawność zachowania nie jest jeszcze dostatecznym powodem do natychmiastowego rozwiązania umowy i musi być powiązana z zawinionym zachowaniem i zagrożeniem interesów pracodawcy.
Typowym przykładem ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, kwalifikującym do zwolnienia dyscyplinarnego, jest przystąpienie do pracy w stanie nietrzeźwości albo pod wpływem narkotyków.
2. Popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem.
Chodzi o przestępstwa popełnione w okresie trwania umowy o pracę. Nie bierze się natomiast pod uwagę przestępstw i wykroczeń popełnionych wcześniej. Ważna jest tutaj oczywistość przestępstwa (na przykład złapanie na gorącym uczynku) lub prawomocny wyrok. Pracodawca może z tego powodu rozwiązać umowę z pracownikiem w ciągu miesiąca od dnia, kiedy się o tym dowiedział. Po upływie miesiąca nie może już tego zrobić.
3. Zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Przykładem może być utrata prawa jazdy przez pracownika wykonującego obowiązki kierowcy.
4. Niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy, albo dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.
5. Usprawiedliwiona nieobecność pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione wyżej, trwająca dłużej niż 1 miesiąc.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie jest możliwe, jeśli nieobecność pracownika w pracy jest spowodowana opieką nad dzieckiem albo odosobnieniem z powodu choroby zakaźnej. Zerwanie umowy z pracownikiem pracodawca powinien skonsultować z organizacją związkową, jeśli tak istnieje w zakładzie pracy. Sprawdź także ten artykuł o wypowiedzeniu umowy o pracę krok po kroku.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika
Art. 55 Kodeksu pracy określa przyczyny, dla których umowę o pracę ze skutkiem natychmiastowym może rozwiązać pracownik.
- Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.
- Pracownik może rozwiązać umowę o pracę także wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika.
Odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
Pracownik, który nie zgadza się z podaną przez pracodawcę przyczyną rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym, może odwoływać się do sądu pracy. Pracodawca będzie wówczas musiał udowodnić, że realizował wszystkie swoje obowiązki, konsultował się z organizacją związkową, a wskazana w oświadczeniu przyczyna uzasadnia zwolnienie dyscyplinarne.
Jeśli rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia nastąpiło z naruszeniem przepisów, sąd pracy może zadecydować o przywróceniu pracownika do pracy lub rekompensacie pieniężnej. Pracownik przywrócony do pracy ma prawo do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, jednak tylko w wymiarze od jednego do trzech miesięcy.
Prawo działa w obie strony: gdyby rozwiązanie umowy o pracę w trybie natychmiastowym przez pracownika okazało się nieuzasadnione, pracodawca może domagać się odszkodowania. O przyznaniu odszkodowania decyduje sąd pracy.
Wypowiedzenie umowy cywilnoprawnej
Umowa najmu, podobnie jak umowa zlecenie, jest regulowana przepisami Kodeksu cywilnego. Wypowiedzenie umowy najmu na czas określony jest możliwe tylko w przypadkach określonych w umowie. Nie można rozwiązać takiej umowy przez jedną ze stron z dowolnej przyczyny albo bez jej wskazania. Wypowiedzenie umowy najmu na czas określony jest możliwe tylko w ściśle określonych przypadkach i z zachowaniem określonego okresu wypowiedzenia. Do specjalnych okoliczności, które umożliwiają zerwanie umowy bez okresu wypowiedzenia zaliczają się wady nieruchomości, które ograniczają jej przydatność do umówionego przeznaczenia.
Do tego samego typu umów należy umowa zlecenie. Osoba wykonująca zlecenie nie jest pracownikiem i nie dotyczą jej przepisy Kodeksu pracy. Umowa zlecenie a urlop nie więc żadnego związku, ponieważ zleceniobiorca nie prawa do urlopu.