Czym jest skarga na przewlekłość postępowania? Wyjaśniamy krok po kroku

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Ewa PietrykaDrukujUdostępnij

Skarga na przewlekłość postępowania – podstawa prawna

Opieszałość w prowadzeniu postępowania może wiązać się z wniesieniem skargi. Podstawą prawną jest tu ustawa z dnia 17 czerwca 2004 roku (Dz.U. 2004 Nr 179 poz. 1843) o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki.

Wspomniana ustawa reguluje zasady oraz tryb wnoszenia i rozpatrywania skargi na przewlekłość postępowania. W tym miejscu warto zadać pytanie, co należy traktować jako opieszałość czy przewlekłość postępowania? Za przewlekłość postępowania uznaje się sytuacje, w której postępowanie sądu trwa dłużej niż jest to konieczne dla wyjaśnienia okoliczności prawnych. Za opieszałość uznaje się także sytuacje, w których postępowanie trwa dłużej niż jest to konieczne dla załatwienia spraw egzekucyjnych bądź innych, dotyczących orzecznictwa sądu. Ustawa daje możliwość złożenia zażalenia na opieszałość w postępowaniu sądowo administracyjnym, postępowaniu karnym, egzekucyjnym bądź na opieszałość sądu cywilnego.

Skarga na przewlekłość postępowania sądu (np. z powództwa cywilnego) będzie rozpatrywana w oparciu o terminowość oraz prawidłowość czynności podjętych przez sąd. Na rozpatrzenie skargi może wpłynąć także zawiłość sprawy, zachowanie się stron oraz znaczenie zaistnienia opieszałości dla stron postępowania.

Kto może złożyć zażalenie na przewlekłość postępowania sądu?

Wspomniana wyżej ustawa precyzuje strony, które mogą wnieść zażalenie na opieszałość postępowania (np. sądu cywilnego czy administracyjnego). Możliwości wniesienia skargi będą uzależnione od specyfiki postępowania. Według zapisów artykułu 3, skarga na przewlekłość postępowania może zostać złożona przez:

• Stronę – dotyczy postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, a także w postępowaniach w sprawach o wykroczenia.
• Stronę lub wnioskodawcę – w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.
• Stronę oraz pokrzywdzonego – ustawa przewiduje możliwość złożenia skargi przez stronę bądź pokrzywdzonego w postępowaniu karnym.
• Stronę, interwenienta ubocznego i uczestnika postępowania – dotyczy postępowania cywilnego.
• Skarżącego bądź uczestnika postępowania na prawach strony – zażalenie składane w przypadku postępowania sądowo administracyjnego.
• Stronę oraz inne osoby realizujące swoje uprawnienia w postępowaniu – dotyczy postępowania egzekucyjnego oraz innych postępowań dotyczących wykonania orzeczenia sądu.

Gdzie i w jakim terminie można złożyć skargę na przewlekłość postępowania?

Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 roku (Dz.U. 2004 Nr 179 poz. 1843) wskazuje właściwe miejsce, w którym można złożyć zażalenie na opieszałość postępowania (np. cywilnego, administracyjnego). Wniosek należy złożyć do sądu przełożonego nad sądem, w którym toczy się postępowanie. Z powyższego zapisu wynika, że skarga na przewlekłość postępowania może być składana do:

• Sądu apelacyjnego – w przypadku postępowania toczącego się przed sądem rejonowym i sądem okręgowym.
• Sądu apelacyjnego – w przypadku postępowania toczącego się przed sądem okręgowym oraz sądem apelacyjnym.
• Do sądu najwyższego – skarga o przewlekłość postępowania w sprawach toczących się przed sądem apelacyjnym bądź sądem najwyższym.
• W okręgu którego dokonano pierwszej czynności – dotyczy skarg dotyczących przewlekłości postępowania sądowego bądź innego postępowania dotyczącego wykonania orzeczenia sądowego, które toczy się w dwóch lub większej liczbie okręgów.
• Do sądu przełożonego nad sądem, który byłby właściwy rzeczowo dla rozpoznania sprawy – dotyczy skarg o przewlekłość postępowań przygotowawczych.

Skarga na przewlekłość postępowania powinna zostać złożona do właściwego, opisanego wyżej organu sądowniczego. Ustawa wskazuje także na możliwy termin złożenia skargi. Według zapisów artykułu 5.1 skargę można wnieść w toku postępowania w sprawie.

Skarga o przewlekłość postępowania – jak wygląda wzór pisma, co powinno zawierać zażalenie?

Na stronach branżowych możemy znaleźć wzór skargi na opieszałość postępowania. Pamiętajmy jednak, że wzór daje jedynie ogólne wytyczne, a dokładna zawartość dokumentu będzie podyktowana przedmiotem sprawy. W każdym przypadku skarga na opieszałość sądu musi zawierać podstawowe informacje. Będzie to określenie sądu, do którego kierujemy skargę. Podstawą będzie także wskazanie imienia i nazwiska skarżącego bądź jego przedstawicieli ustawowych i pełnomocników.

Każdy wzór skargi na przewlekłość postępowania zawiera także określenie rodzaju pisma i sygnaturę sprawy. Dokument powinien zostać opatrzony datą i podpisem strony skarżącej bądź jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. W dokumencie należy także wymienić dołączone do skargi załączniki.

Wzór dokumentu zawiera również żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której dotyczy skarga. Niezbędne będzie także przytoczenie przesłanek, które uzasadniają owe żądanie.

Skarga może także zawierać żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę zaleceń dotyczących podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności. Wzór dokumentu często zawiera także opis czynności, które powinien podjąć sąd prowadzący postępowanie. Może to być przyznanie przez Skarb Państwa określonej kwoty na rzecz skarżącego, a także zasądzenie od Skarbu Państwa lub sądu opłacania kosztów postępowania związanego ze skargą na przewlekłość postępowania. Sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły na temat prawa i przepisów.

Rozpatrzenie skargi, opłaty do sądu, terminy

Skarga na przewlekłość postępowania zostanie rozpatrzona w terminie 2 miesięcy od daty jej złożenia. Skargi uznane za bezzasadne zostają oddalone. Skarżący może zlecić podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie.

Sąd rozpatrujący skargę może ją uwzględnić i przyznać od Skarbu państwa kwotę od 2 000 do 20 000 zł. W przypadku przewlekłości postępowania przez komornika, zleca się przyznanie środków od komornika.

W przypadku uwzględnienia skargi na opieszałość postępowania, strona może dochodzić naprawienia szkody, która wynikła ze stwierdzonej przewlekłości. Szkoda może być naprawiona ze środków Skarbu Państwa lub dochodzona od komornika. Warto pamiętać, że uwzględniona skarga na przewlekłość postępowania wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie bądź zadośćuczynienie.

Warto także zaznaczyć, że wniesienie skargi na przewlekłość postępowania wymaga uiszczenia opłaty. Jej wysokość jest stała i wynosi 200 zł. Jeśli skargę wnosi kilka stron postępowania, każda z nich dokonuje oddzielnej opłaty. Istnieje możliwość zwolnienia z opłaty, jeśli przewidują to przepisy, które obejmują dane postępowanie. W przypadku skargi na opieszałość w postępowaniu sądu cywilnego, strona może zostać zwolniona z kosztów sądowych z urzędu. Strona może również złożyć wniosek o zwolnienie z opłaty od wniesienia skargi. Możliwości tej nie przewiduje się przy wniesieniu skargi na przewlekłość postępowania w sprawach karnych. Strona musi uiścić opłatę, jednak jeśli sąd uzna jej wniosek za zasadny, opłata za wniesienie skargi zostanie zwrócona.