Czym jest warunkowe umorzenie postępowania? Wyjaśniamy krok po kroku
W trakcie postępowania karnego sąd może ustalić winę oskarżonego, jednak nie zawsze wiąże się to z wydaniem wyroku skazującego. Polskie prawo dopuszcza warunkowe umorzenie postępowania karnego. Czym jest i jakie przesłanki muszą zaistnieć do orzeczenia warunkowego umorzenia postępowania? Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania.
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Czym jest warunkowe umorzenie postępowania? Jakie są przesłanki?
Warunkowe umorzenie postępowania karnego jest jednym ze sposobów zakończenia procesu karnego. Jego celem jest poddanie próbie sprawcy czynu zabronionego. Regulacje prawne znajdziemy w rozdziale VIII ustawy z dnia 6 czerwca 199 roku Kodeks Karny (Dz. U. 1997 Nr 88 poz. 553). Artykuł 66 paragraf 1 traktuje następująco:
„Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa”.
Analizując powyższy zapis ustawowy, możemy wyodrębnić podstawowe przesłanki, które umożliwiają warunkowe umorzenie postępowania wykroczeniowego. Za przesłanki uważa się:
- Wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,
- Okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie budzą wątpliwości,
- Postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości, warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, iż będzie przestrzegał porządku prawnego (pomimo umorzenia postępowania).
Powyższe przesłanki mogą być stosowane jedynie w niektórych przypadkach. Warunkowe umorzenie postępowania karnego może być stosowane wyłącznie w przypadku sprawców przestępstw z zagrożeniem kary pozbawienia wolności do 5 lat. Jeśli przestępstwo zostaje objęte przez możliwe kary pozbawienia wolności powyżej 5 lat, warunkowe umorzenie postępowania nie może być zastosowane. Co równie istotne, na dzień orzekania o przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania, sprawca musi być niekarany za przestępstwo umyślne. Jest to jedna z podstawowych zasad warunkowego umorzenia postępowania.
Jakie skutki przynosi warunkowe umorzenie postępowania karnego?
Wiemy już, czym jest warunkowe umorzenie postępowania i znamy podstawowe przesłanki. Warto także omówić skutki wynikające dla sprawcy. W myśl zapisów Kodeksu Karnego sąd umarzając postępowanie może oddać sprawcę pod dozór kuratora, stowarzyszenia, instytucji, osoby godnej zaufania lub organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
Według artykułu 67 paragraf 6, sąd umarzając warunkowo postępowanie karne, nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody. Ów obowiązek może występować w całości lub w części. Sąd może także orzec obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub orzec nawiązkę. Sprawca może być także zobowiązany do uiszczenia świadczenia pieniężnego lub być objęty zakazem prowadzenia pojazdów.
Okres próby wobec sprawcy objętego warunkowym umorzeniem postępowania karnego trwa od roku do maksymalnie trzech lat. Termin ten zostaje obliczony od czasu uprawomocnienia się orzeczenia. Jeśli sprawca popełni przestępstwo w okresie próby, sąd podejmie postępowanie karne. Podobna sytuacja będzie miała miejsce, jeśli sprawca znajdujący się w okresie próby dopuści się naruszenia porządku prawnego. Przesłanką może być uchylanie się od spełnienia swoich obowiązków wobec pokrzywdzonego bądź niestawiennictwo na spotkaniach z kuratorem.
Co równie istotne, sąd może podjąć postanowienie karne, jeśli po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania (ale przed jego uprawomocnieniu się) sprawca dopuścił się rażącego naruszenia porządku prawnego, a w szczególności, gdy w tym czasie popełnił przestępstwo. Traktuje o tym artykuł 68 paragraf 3 Kodeksu Karnego.
Okres próby kończy się tak zwanym okresem przejściowym, który trwa pół roku. Jeśli w całym tym okresie, sprawca nie popełni przestępstwa ani wykroczenia, sąd nie wznowi postępowania karnego. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły na temat prawa i przepisów.
Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania karnego
Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania wykroczeniowego lub karnego można złożyć na etapie postępowania przygotowawczego. Jeśli prokuratura oceniła wniosek w sposób negatywny, sprawca ma prawo do ponownego złożenia wniosku przed sądem.
Jeśli spełnione są przesłanki, które uzasadniają warunkowe umorzenie postępowania karnego lub wykroczeniowego, prokurator może sporządzić wniosek o takie umorzenie i skierować je do sądu. W pozostałych przypadkach prokuratura sporządza akt oskarżenia. Uzasadnienie wniosku może być ograniczone do wskazania dowodów świadczących o niewątpliwej winie oskarżonego, a także wskazania okoliczności, które przemawiają za warunkowym umorzeniem postępowania karnego lub wykroczeniowego. Co więcej, prokurator może wskazać proponowany okres próby, a także obowiązki nakładane na oskarżonego. Prokurator może także zaproponować stosowne do okoliczności wnioski dotyczące nadzoru nad sprawcą.
Wniosek o umorzenie postępowania karnego lub wykroczeniowego musi zawierać podstawowe informacje. Do wniosku skierowanego do sądu dołącza się listę ujawnionych osób pokrzywdzonych z podaniem ich adresów do wiadomości sądu. Dzięki wnioskowi o umorzenie postępowania, sprawca może nie ponieść kary pozbawienia wolności czy kary grzywny. Sąd bierze pod uwagę przesłanki i daje sprawcy szansę uniknięcia kary (na podstawie uznania, iż już samo postępowanie sądowe mogło być dla sprawcy wystarczającą karą, a umorzenie postępowania nie będzie wiązało się z ponownym popełnieniem wykroczenia lub tym bardziej przestępstwa). Co istotne, sprawca nadal będzie miał status osoby niekaranej, a w związku z tym może uzyskać zaświadczenie o niekaralności. Sytuacja zmienia się, jeśli sprawca będący w okresie próby popełni przestępstwo umyślne, za który zostanie prawomocnie skazany. W takiej sytuacji sąd ponownie podejmie postępowanie karne, które umorzono. Kary mogą zostać objęci również Ci sprawcy, którzy unikają orzeczonego nadzoru.
Wiesz już, czym jest warunkowe umorzenie postępowania karnego lub wykroczeniowego. Jeśli chcesz uzyskać więcej praktycznych porad, zapoznaj się z pozostałymi artykułami w naszym serwisie. Podpowiadamy w nich między innymi, czym jest przedsądowe wezwanie do zapłaty. A może zainteresuje Cię również, czym różni się przychód a dochód?