Czym jest warunkowe umorzenie postępowania? Wyjaśniamy krok po kroku

Czym jest warunkowe umorzenie postępowania? Jakie są przesłanki?

Warunkowe umorzenie postępowania karnego jest jednym ze sposobów zakończenia procesu karnego. Jego celem jest poddanie próbie sprawcy czynu zabronionego. Regulacje prawne znajdziemy w rozdziale VIII ustawy z dnia 6 czerwca 199 roku Kodeks Karny (Dz. U. 1997 Nr 88 poz. 553). Artykuł 66 paragraf 1 traktuje następująco:

„Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa”.

Analizując powyższy zapis ustawowy, możemy wyodrębnić podstawowe przesłanki, które umożliwiają warunkowe umorzenie postępowania wykroczeniowego. Za przesłanki uważa się:

• Wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,
• Okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie budzą wątpliwości,
• Postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości, warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, iż będzie przestrzegał porządku prawnego (pomimo umorzenia postępowania).

Powyższe przesłanki mogą być stosowane jedynie w niektórych przypadkach. Warunkowe umorzenie postępowania karnego może być stosowane wyłącznie w przypadku sprawców przestępstw z zagrożeniem kary pozbawienia wolności do 5 lat. Jeśli przestępstwo zostaje objęte przez możliwe kary pozbawienia wolności powyżej 5 lat, warunkowe umorzenie postępowania nie może być zastosowane. Co równie istotne, na dzień orzekania o przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania, sprawca musi być niekarany za przestępstwo umyślne. Jest to jedna z podstawowych zasad warunkowego umorzenia postępowania.

Jakie skutki przynosi warunkowe umorzenie postępowania karnego?

Wiemy już, czym jest warunkowe umorzenie postępowania i znamy podstawowe przesłanki. Warto także omówić skutki wynikające dla sprawcy. W myśl zapisów Kodeksu Karnego sąd umarzając postępowanie może oddać sprawcę pod dozór kuratora, stowarzyszenia, instytucji, osoby godnej zaufania lub organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

Według artykułu 67 paragraf 6, sąd umarzając warunkowo postępowanie karne, nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody. Ów obowiązek może występować w całości lub w części. Sąd może także orzec obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub orzec nawiązkę. Sprawca może być także zobowiązany do uiszczenia świadczenia pieniężnego lub być objęty zakazem prowadzenia pojazdów.

Okres próby wobec sprawcy objętego warunkowym umorzeniem postępowania karnego trwa od roku do maksymalnie trzech lat. Termin ten zostaje obliczony od czasu uprawomocnienia się orzeczenia. Jeśli sprawca popełni przestępstwo w okresie próby, sąd podejmie postępowanie karne. Podobna sytuacja będzie miała miejsce, jeśli sprawca znajdujący się w okresie próby dopuści się naruszenia porządku prawnego. Przesłanką może być uchylanie się od spełnienia swoich obowiązków wobec pokrzywdzonego bądź niestawiennictwo na spotkaniach z kuratorem.

Co równie istotne, sąd może podjąć postanowienie karne, jeśli po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania (ale przed jego uprawomocnieniu się) sprawca dopuścił się rażącego naruszenia porządku prawnego, a w szczególności, gdy w tym czasie popełnił przestępstwo. Traktuje o tym artykuł 68 paragraf 3 Kodeksu Karnego.

Okres próby kończy się tak zwanym okresem przejściowym, który trwa pół roku. Jeśli w całym tym okresie, sprawca nie popełni przestępstwa ani wykroczenia, sąd nie wznowi postępowania karnego. Jeśli szukasz więcej porad, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły na temat prawa i przepisów.

Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania karnego

Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania wykroczeniowego lub karnego można złożyć na etapie postępowania przygotowawczego. Jeśli prokuratura oceniła wniosek w sposób negatywny, sprawca ma prawo do ponownego złożenia wniosku przed sądem.

Jeśli spełnione są przesłanki, które uzasadniają warunkowe umorzenie postępowania karnego lub wykroczeniowego, prokurator może sporządzić wniosek o takie umorzenie i skierować je do sądu. W pozostałych przypadkach prokuratura sporządza akt oskarżenia. Uzasadnienie wniosku może być ograniczone do wskazania dowodów świadczących o niewątpliwej winie oskarżonego, a także wskazania okoliczności, które przemawiają za warunkowym umorzeniem postępowania karnego lub wykroczeniowego. Co więcej, prokurator może wskazać proponowany okres próby, a także obowiązki nakładane na oskarżonego. Prokurator może także zaproponować stosowne do okoliczności wnioski dotyczące nadzoru nad sprawcą.