Czym jest wykroczenie, występek i przestępstwo? - podobieństwa i różnice

Wykroczenie – krótka charakterystyka

Wykroczenie – definicja i pojęcie

Zgodnie z definicją wykroczenia to czyny społecznie szkodliwe, które podlegają odpowiednio wysokiej karze. Wykroczenie to czyn zabroniony, a świadome jego popełnienie może doprowadzić do aresztowania danej osoby z ograniczeniem wolności czy koniecznością zapłacenia grzywny do 5000 zł. Polskie prawo przypisuje odpowiedzialność za wykroczenie każdemu, kto skończył 17 rok życia. Nie trzeba być zatem osobą pełnoletnią, aby być oskarżonym o popełnienie wykroczenia.

Odpowiedzialność na wykroczenie obowiązuje nie tylko na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, ale także na statku powietrznym czy wodnym. Dodatkowo nie trzeba bezpośrednio brać udziału w czynie zabronionym, ale wystarczy do niego zmuszać czy podżegać, aby być również odpowiedzialnym za niego. Osoba, która ukończyła 17 rok życia jest odpowiedzialna zarówno za umyślnie, jak i nieumyślne popełnienie wykroczenia.

Wykroczenie a rodzaj kary

Jak już zostało wspomniane powyżej, kary za popełnienie wykroczenia obejmują tymczasowy areszt, ograniczenie wolności, grzywnę czy naganę. Kara jest adekwatna do szkodliwości popełnionego czynu. Może ona jednak zostać przedawniona, jeśli od popełnienia wykroczenia upłynęło 2 lata, a w tym czasie zostało wszczęte postępowanie karne lub 1 rok, jeśli nie podjęto postępowania. Warto również wiedzieć, kiedy można zabiegać o umorzenie postępowania, co to jest wyrok zaoczny oraz jakie są koszty sądowe w sprawach cywilnych.

Najmniej dokuczliwym rodzaje kary jest nagana. Niemniej jednak wykorzystywana jest ona tylko w sytuacjach, kiedy to przypuszcza się, że zastosowanie jej będzie wystarczające. Wyjątkiem są wykroczenie na tle chuligańskim. W takim przypadku nagana nie może zostać użyta w celu ukarania osoby zawinionej.

Postępowanie mandatowe – alternatywna dla tradycyjnych form

Alternatywą do postępowania sądowego jest tzw. postępowanie mandatowe. Jest ono bardzo popularną formą karania zwłaszcza w ruchu drogowym. Wszystkie informacje na temat postępowania mandatowego ujęte są w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. Obecnie w polskim prawie spotkać można trzy rodzaje mandatów:

• gotówkowy – rodzaj mandatu, który to powinien być niezwłocznie opłacony w obecności funkcjonariusza, nakładany jest on wyłącznie na osoby, które tymczasowo przebywają na terenie Rzeczpospolitej Polskiej lub nie mają stałego miejsca zamieszkania
• kredytowany – rodzaj mandatu, który to obliguje do opłacenia go w przeciągu 7 dni od daty nałożenia
• zaoczny – rodzaj mandatu, który wydawany jest bez obecności sprawcy w sytuacji, w której nie ma wątpliwości, że to on popełnił wykroczenie, taki mandat należy niezwłocznie odebrać i podobnie jak mandat kredytowany opłacić w ciągu 7 dni od daty nałożenia, jest to w pewien sposób rodzaj wyroku zaocznego

Mandat nakładany jest wyłącznie przy spełnieniu jednego z trzech warunków. Jednym z nich jest to, że sprawca czynu został złapany na bezpośrednio w trakcie lub bezpośrednio po wykroczeniu. Drugim warunkiem jest bezsprzeczna ocena funkcjonariusza, że zawiniony popełnił wykroczenie, choć nie jest on obecny w danym miejscu. Trzecim warunkiem jest to, że czyn zabroniony był zarejestrowany przy pomocy specjalnych urządzeń pomiarowych czy kontrolnych.

Warto również wiedzieć, kiedy to mandat nie może zostać nałożony w przypadku popełnienie wykroczenia. Po pierwsze wtedy, kiedy czyn posiada znamiona zarówno wykroczenia, jak i przestępstwa. Po drugie, kiedy to doszło do kilku wykroczeń, a przynajmniej jedno z nich nie może zostać objęte postępowaniem mandatowym z uwagi na jego szkodliwość. Po trzecie, kiedy to konieczne jest zastosowanie również środka karnego. Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o prawie i przepisach.

Przestępstwo – krótka charakterystyka

Występek , a zbrodnia – czym się różnią?

Prawo karne dzieli przestępstwa na występki i zbrodnie. Pojęcie występku związane jest z groźbą ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 3 lat. Natomiast zbrodnia to rodzaj przestępstwa, który podlega karze pozbawienia wolności powyżej lat 3. Każde przestępstwo może być popełnione zarówno pod wpływem działania, jak i zaniechania działań.

Warto jednak pamiętać, że przemyślenia czy wewnętrzne opinie człowieka nie są przestępstwem i nie są objęte groźbą ograniczenia czy pozbawienia wolności. Podobnie jak sytuacje, kiedy dochodzi potencjalnie do przestępstwa, ale na skutek odruchu bezwarunkowego danej osoby. Kara wtedy nie jest nakładana na taką osobę. Może dojść wtedy do umorzenia postępowania.

Odpowiedzialność karna – czy wiek i poczytalność mają znaczenie?

Występek czy zbrodnia to czyny zabronione, które podlegają odpowiedzialności karnej. W zależności od tego, ile zawiniony człowiek ma lat, może być inny wymiar kary. Niepełnoletni po ukończeniu 17 roku życia odpowiada za swoje czyny jak osoba dorosła. Osoba, która już ukończyła 15 rok życia również może odpowiadać jak osoba dorosła w przypadku, kiedy wobec niej zastosowane zostały wcześniej środki poprawcze lub wychowawcze i nie zadziałały.

Poczytalność w momencie popełnienia przez człowieka przestępstwa jest bardzo ważnym czynnikiem warunkującym wysokość kary. Występek i zbrodnia, aby była osądzana, musi być wykonana przez osobę bez zaburzeń psychicznych, które by mogły wpływać na kierowanie jej postępowaniem. Niepoczytalność spowodowana jest wyłącznie chorobą psychiczną czy upośledzeniem umysłowym, a nie upojeniem alkoholowym czy odurzeniem środkami psychoaktywnymi. Przykładem przestępstwa może być nieumyślne spowodowanie śmierci i fakt poczytalności danej osoby w momencie popełnienia czynu.