Czym jest referendum lokalne i kiedy się je ogłasza? Wyjaśniamy

Referendum lokalne – krótka charakterystyka

Referenda w Polsce – rodzaje

Referendum to sposób na wyrażenie swojej woli czy opinii przez mieszkańców danego wspólnoty terytorialnej. Na terenie zarówno gminy, jak i województwa może zostać ono przeprowadzone z uwzględnieniem wszystkich zasad ustanowionych przez ustawodawcę. Samorządowe referenda spotyka się dość często, ponieważ są one przejawem tzw. demokracji bezpośredniej. Referendum lokalne jest fakultatywne, co oznacza, że uczestniczyć w nim może każdy, kto wyrazi taką wolę w gminach, powiatach czy województwach.

Z uwagi na zasięg referendum wyróżnia się trzy rodzaje referendów lokalnych w Polsce. Po pierwsze można przeprowadzić referendum w gminie wśród wspólnoty zamieszkującej tą jednostkę terytorialną Kolejne samorządowe referendum może odbywać się w powiecie. Takie powiatowe głosowanie będzie już obejmować sprawy dotyczące większej populacji. Jako trzeci rodzaj referendum wymienić można referendum wojewódzkie, do którego zaliczani będą wszyscy mieszkańcy tej wspólnoty samorządowej.

Cel zwołania referendum lokalnego w gminie, powiecie czy województwie

Gminne, powiatowe czy wojewódzkie referenda muszą zostać zwołane w konkretnym celu z uwagi na konieczność umieszczenia konkretnych pytań na karcie do głosowania. Najczęstszym powodem, dla którego ogłaszane są referenda w Polsce, jest wola wyrażenia opinii mieszkańców na temat odwołania organu stanowiącego na danym terytorium. Dodatkowo mieszkańcy mogą decydować o istotnych sprawach społecznych, sportowych czy kulturowych. Przykładem może być referendum lokalne w Krakowie w 2014 r., na którym mieszkańcy wyrażali swoją opinię na temat organizacji Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 2022 r.

Oprócz wyżej wymienionych powodów organizacji referendum gminne głosowanie może dotyczyć odwołania prezydenta miasta, burmistrza czy wójta, a także tzw. samoopodatkowania się mieszkańców. Ten drugi powód pojawia się wtedy, kiedy to mieszkańcy chcą przeznaczyć więcej zasobów pieniężnych na cele publiczne w dane gminie. Co do odwołania najważniejszych organów stanowiących na terytorium gminnym, powiatowym czy wojewódzkim, referendum może być przeprowadzone dopiero po upływie 10 miesięcy od dnia wyborów czy wcześniejszego referendum, które było zwołane w tej samej sprawie.

Zasady oraz ważność referendum lokalnego

Samorządowe referenda lokalne – procedura

Zasady przeprowadzania referendum podobne są do tradycyjnego głosowania. Każdy uczestników referendum otrzymuje kartę do głosowania, którą wypełnia poprzez zaznaczenie własnej odpowiedzi. Zazwyczaj wiąże się to z postawieniem krzyżyka w odpowiedniej kratce. Do referendum może przystąpić każdy, kto posiada czynne prawo wyborze na terenie, na którym jest ono przeprowadzane. Dlatego też dotyczy to osób, które na stałe zamieszkują wybraną gminę, powiat czy województwo (w zależności od rodzaju przeprowadzanego referendum lokalnego). Głosowanie poza miejscem zameldowania, czyli poza terenem danej jednostki samorządowej nie będzie możliwe w referendum.

Aby zacząć organizować referendum na wniosek mieszkańców, należy zebrać odpowiednią ilość podpisów. Inicjatywa referendalna musi wyjść na wniosek określonej liczby mieszkańców. Co to oznacza? W przypadku referendów gminnego czy powiatowego ustawodawca wyznaczył próg na poziomie 10% mieszkańców uprawnionych do głosowania. Jeśli jednak chodzi o referendum wojewódzkie, to próg ten znajduje się na poziomie 5% uprawnionych mieszkańców.

W przypadku pozytywnego zaakceptowania referendum pojawia się uchwała, które zawiera podstawowe informacje na temat organizacji wydarzenia. Te postanowienia są wiążące. W uchwale znaleźć można informacje na temat:

wszystkich terminów związanych z organizacją, przeprowadzeniem i ogłoszeniem wyników referendum lokalnego
wzoru karty do głosowania

Termin referendum ustala się na dzień wolny od pracy, ale nie później niż w 50 dniu po uchwaleniu referendum. Jest to termin wiążący i nieprzekraczalny. Wyjątkiem będzie sytuacja, kiedy to konieczna będzie decyzja sądowa, jeśli przykładowo wojewoda nie wyda pozytywnej opinii na temat referendum lokalnego. Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły z poradami prawnymi.

Referendum lokalne a jego ważność

Ważność referendum lokalnego będzie wtedy, kiedy przystąpi do niego co najmniej 30% uprawnionych do głosowania w przypadku spraw społecznych czy lokalnych, natomiast 3/5 uprawnionych, kiedy celem jest odwołania prezydenta miasta, burmistrza czy wójta. Dlatego tez o ważności referendum lokalnego będzie można myśleć, jeśli społeczność lokalna będzie zaangażowana w głosowanie i spełni swój obywatelski obowiązek w tzw. demokracji bezpośredniej. W związku z tym głosowanie poza miejscem zameldowania. Tak jak w przypadku każdego głosowania, tak i przy referendum lokalnym możliwe jest złożenie protestu w przypadku naruszenia zasad przeprowadzania wydarzenia. Możliwy termin to do 7 dni od podania oficjalnych wyników referendów do wiadomości mieszkańców.

Kiedy zatem wynik referendum będzie rozstrzygające w przypadku przykładowo odwołania wójta czy samoopodatkowania się mieszkańców? Wiążące wyniki referendum za odwołaniem najwyższego organu będą tylko wtedy, kiedy jest więcej niż 50% ważnych głosów za tym. Jeśli chodzi o decyzję o samoopodatkowaniu, to ta ilość ważnych głosów musi wynosić 2/3 wszystkich oddanych. Po przeprowadzonym referendum obwodowe komisje oraz główna komisja gminna sporządza protokół wyniki referendum. Wtedy to mieszkańcy mogą dowiedzieć się o tym, jak wyglądało głosowanie lokalne nad daną sprawą. W przypadku rozstrzygających wyników referendum lokalnego organy zarządzające są zobowiązane do podjęcia właściwych czynności w celu realizacji decyzji z referendum.

Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?

Oceń

Dla 97,4% czytelników artykuł okazał się być pomocny

Obserwuj nas w Google News