Europejski nakaz aresztowania - informacje, zasady wystawiania, przepisy prawne
Unia Europejska daje wiele możliwości współpracy wśród krajów członkowskich. Jednym z przykładów jest europejski nakaz aresztowania (ENA), który to zastępuje dawną ekstradycję. Na jakich zasadach następuje zatrzymanie osoby ściganej? Czy można zgłosić odwołanie od decyzji właściwego organu sądowego? Jak wygląda procedura europejskiego nakazu aresztowania? O tym wszystkim w artykule poniżej.
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Europejski nakaz aresztowania – krótka charakterystyka
Cel zatrzymania – zastosowanie do obywateli polskich
Europejski nakaz aresztowania, czyli w skrócie ENA, to swego rodzaju ekstradycja, ale na mocno uproszczonych zasadach. Ułatwia to krajom członkowskim Unii Europejskiej współpracę w zakresie zatrzymania m.in. osób oskarżonych o przestępstwo. Taka forma ekstradycji pozwala na szybszą procedurę aresztowania na skutek odpowiednich aktów prawnych.
Europejski zakaz aresztowania ma zastosowanie do obywateli polskich, jak i wszystkich innych, którzy przebywają na terenie Unii Europejskiej. Zatrzymanie osoby oskarżonej czy skazanej na przestępstwa oparte jest o obowiązujące w Polsce prawo. ENA wydaje się w odniesieniu do każdego przestępstwa, które podlega karze zgodnie z polskimi sądami karnymi, czyli także wszelkie przestępstwa, które miały miejsce za granicą.
Europejski nakaz aresztowania obowiązuje w Polsce od czasu przystąpienia kraju do Unii Europejskiej. Oprócz zastosowania do obywateli polskich, którzy są oskarżeni czy skazani za przestępstwa, może być także wykorzystany jako środek zabezpieczający. Nie zawsze jednak ENA będzie miał wskazanie do wydania. Wydaje się go dla przestępstw, które zagrożone są karą co najmniej 1 roku pozbawienia wolności lub w przypadku, kiedy zapadł już wyrok na co najmniej 4 miesiące pobawienia wolności. Ten ostatni przypadek może mieć również miejsce, kiedy nastąpiło odwieszenie kary pozbawienia wolności na skutek przykładowo braku regularnego kontaktu z kuratorem.
Kto wydaje europejski nakaz aresztowania, a kto może odmówić jego wykonania?
Europejski nakaz aresztowania wydaje zawsze odpowiedni organ sądowy w państwie, które stara się o wydanie poszukiwanej osoby. Cała procedura zakończona jest jednak ostateczną decyzją o wydaniu osoby, którą podejmuje organ sądowy w państwie, gdzie obecnie przebywa osoba. Aktualnie decyzję może wydać zarówno sąd, jak i prokurator.
W podstawach prawnych można sprawdzić również wyjątki, kiedy to może nastąpić odmowa wykonania europejskiego nakazu aresztowania. W przypadku, kiedy kraj członkowski Unii Europejskiej wydał już wyrok w przypadku tego przestępstwa popełnionego przez poszukiwaną osobą, europejski nakaz aresztowania może nie być wykonany. Innym wyjątkiem jest obowiązująca amnestia za dane przestępstwo w państwie, na terenie którego przebywa dana osoba. Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o prawie i przepisach.
Odpowiednie akty prawne
Wszelkie informacje prawne dotyczące europejskiego nakazu aresztowania można sprawdzić w Decyzji Ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi. Jest to akt prawny, które reguluje całą instytucję europejskiego nakazu aresztowania. Dawna standardowa ekstradycja została zastąpiona europejskim nakazem aresztowania. Na skutek wielu konsultacji i opracować w toku następnych lat powstały dodatkowe dyrektywy w sprawie współpracy krajów członkowskich Unii Europejskiej w procedurze aresztowania i wydawania osób.
Dodatkowe dyrektywy dotyczące europejskiego nakazu aresztowania:
- dyrektywa (UE) 2016/1919 w sprawie pomocy prawnej z urzędu dla podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym oraz dla osób, których dotyczy wniosek w postępowaniu dotyczącym ENA.
- dyrektywa 2012/13/UE w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym,
- dyrektywa 2010/64/UE w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym,
- dyrektywa 2013/48/UE w sprawie prawa dostępu do adwokata oraz prawa do porozumiewania się z członkami rodziny i pracodawcami w czasie pozbawienia wolności.
Procedura i odwołania krok po kroku
Najważniejsze kroki podczas aresztowania i wydawania osób krajom członkowskim UE
Warto zaznaczyć istotny szczegół dotyczący wydawania europejskiego nakazu aresztowania. Aby ENA został wystawiony, wystarczy, że istnieje duże prawdopodobieństwo o przebywaniu osoby ściganej na terenie Unii Europejskiej. Nie trzeba sprawdzać jej dokładnego adresy zamieszkania, aby europejski nakaz aresztowania był obowiązujący w świetle prawa. Co więcej, wystarczą jedynie przesłanki czy zeznania świadków w celu ustalenia pobytu osoby ściganej na terenie UE.
Tymczasowe aresztowanie osoby ściganej nie następuje natychmiastowo. Decyzję o tym podejmie organ sądowy na terenie państwa tymczasowego zamieszkania osoby ściganej. Najważniejszym celem europejskiego nakazu aresztowania jest przekazanie osoby do kraju, który ten nakaz wydał. Jak już wcześniej zostało wspomniane ENA tyczy się osób nie tylko z obywatelstwem jednego z państw Unii Europejskiej. W Polsce decyzję o wystawieniu europejskiego nakazu aresztowania wydaje sąd okręgowy. Wszelkie koszty związane ze sprawą orzekającą o ENA wliczane są do kosztów sądowych.
Odwołanie od decyzji – możliwe?
Niestety Polska znajduje się na niechlubnych wysokich miejscach w statystykach dotyczących wydawania europejskich nakazów aresztowania. Składa się na to kilka czynników, choć niewątpliwie największym z nich jest duża fala emigracyjna na przełomie ostatnich dwóch dekad. W związku z tym zapewne dużo osób chętnie przedstawiałoby swoje odwołanie co do decyzji, gdyby tylko było to możliwe.
Odwołanie nie jest jednak ujęte w polskim prawie dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania. Brak możliwości rozpoczęcia procesu odwoławczego ujęty jest w Uchwale Sądu Najwyższego z 2005. Potwierdza ona niemożność skorzystania z wszelkich dróg odwołania się od decyzji.