Unieważnienie ślubu kościelnego - przepisy, postępowanie, porady
Z roku na rok zwiększa się liczba rozwodów cywilnych, a podobna sytuacja nie ominęła też związków kościelnych. W ich przypadku nie można uzyskać rozwodu, a prawo kanoniczne umożliwia jedynie unieważnienie ślubu kościelnego. Jakie warunki trzeba spełnić, aby unieważnić ślub w kościele? Jakie mogą przyczyny, które powodują stwierdzenie nieważności i jak wygląda postępowanie w kościele?
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Unieważnienie ślubu kościelnego – przyczyny unieważnienia ślubu zawartego w kościele
Małżeństwo kościelne można unieważnić, jednak wymaga to długiej i skomplikowanej drogi. Nieważność małżeństwa kościelnego można stwierdzić jedynie wtedy, gdy nastąpią określone warunki i powody. Cała procedura nie jest tak prosta jak w przypadku rozwodów cywilnych, które przysługują każdej osobie.
Unieważnienie ślubu kościelnego jest regulowane przez prawo kanoniczne. Źródłem praw jest Kodeks Prawa Kanonicznego. Prawo kanoniczne określa warunki, które mogą doprowadzić do unieważnienia związku zawartego w kościele. Wyróżniamy dwanaście powodów zrywających, którymi są:
- Niemoc płciowa,
- Wiek młodociany (14 lat dla kobiet, 16 lat dla mężczyzn),
- Węzeł małżeński (małżeństwo z inną osobą),
- Święcenia,
- Różna religia,
- Ślub czystości,
- Uprowadzenie,
- Mężobójstwo lub żonobójstwo,
- Pokrewieństwo (w linii prostej i do czwartego stopnia w linii bocznej),
- Powinowactwo (w linii prostej),
- Pokrewieństwo prawne,
- Przyzwoitość publiczna.
Wskazane powyżej powody zrywające mogą dać podstawę do unieważnienia małżeństwa kościelnego. Jednak w większości przypadków, podstawy stwierdzające nieważność sakramentu małżeństwa leżą w przyczynach konsensularnych. Małżeństwo kościelne można unieważnić w związku z wystąpieniem niezdolności konsensularnej, czyli:
- Braku wystarczającego używania rozumu. W tej grupie mieszczą się choroby psychiczne, niedorozwój umysłowy itp.
- Poważny brak rozeznania oceniającego. Czyli wystąpienie psychopatii, nerwic itp.
- Niezdolność z przyczyn natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich. W tej kategorii mieszczą się takie przeszkody jak satyryzm, homoseksualizm, ale i różnego rodzaju uzależnienia. Nieważność małżeństwa może być też uzasadniona poprzez powody niedojrzałości emocjonalnej lub depresji. W obrębie niezdolności z przyczyn natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich znajduje się także uzależnienie emocjonalne od matki i różnego rodzaju zaburzenia osobowości.
Unieważnienie ślubu kościelnego a wykluczenia
Stwierdzenie nieważności ślubu kościelnego (małżeństwa zawartego w kościele) może odbyć się także poprzez powody wykluczające. Nieważność jest w tym przypadku zdeterminowana poprzez poniższe warunki:
- Wykluczenie potomstwa – zawarcie związku można unieważnić, jeśli jedna ze stron małżeństwa postanowiła o nieposiadaniu dzieci. Taka decyzja może być podstawą do unieważnienia związku zawartego w kościele.
- Wykluczenie dobra małżonków.
- Wykluczenie wierności i jedności małżeńskiej – podstawy do rozwiązania sakramentu małżeństwa mogą wynikać z tego, że jedna ze stron podczas zawierania małżeństwa zakładała dopuszczanie się niewierności.
- Wykluczenie nierozerwalności małżeńskiej – do unieważnienia ślubu w kościele może dojść, gdy małżonek w chwili zawarcia małżeństwa zakładał, że może się rozwieść i rozstać. Małżeństwo kościelne ujmuje nierozerwalność związku, a zakładanie przez małżonka jego rozerwalności można potraktować jako podstawy do udzielenia unieważnienia związku.
Stwierdzenie nieważności ślubu kościelnego może odbyć się także na podstawie stwierdzenia wady formy kanonicznej. Są to bardzo nieliczne sytuacje dotyczące sposobu zawierania sakramentu małżeństwa. Wady formy kanonicznej mogą dotyczyć księdza, który odprawia ceremonie lub samej formy ceremonii, której nieprawidłowość może być podstawą do unieważnienia małżeństwa.
Jak przebiega procedura unieważnienia ślubu zawartego w kościele?
Jak już wiemy, małżeństwo kościelne można unieważnić tylko wtedy, jeśli zaistnieją określone przyczyny i podstawy. Wskazanie podstawy unieważnienia związku jest kluczową kwestią. Należy wyszczególnić odpowiedni powód, bowiem niewłaściwa argumentacja może wiązać się z odmową unieważnienia małżeństwa. Dlatego dobrym pomysłem okazuje się zatrudnienie adwokata kościelnego, który pomoże w całej procedurze unieważnienia ślubu kościelnego. Jego zadaniem będzie dokładne ustalenie wszystkich okoliczności i przyczyny, na podstawie której można przeprowadzić rozwiązanie (anulowanie) związku zawartego w kościele.
Aby unieważnić sakrament, konieczne jest przedłożenie wniosku o unieważnienie małżeństwa kościelnego. Anulowanie ślubu kościelnego można przeprowadzić jedynie na podstawie wspominanego wyżej pozwu lub, innymi słowy, wniosku o unieważnienie związku małżeńskiego. Adwokat może także określić szanse na unieważnienie danego związku małżeńskiego.
Stwierdzenie nieważności sakramentu odbywa się poprzez sąd kanoniczny. Wniosek jest podstawą do rozpoczęcia procesu. Jeśli sąd kościelny uzna, że istnieją podstawy do unieważnienia związku małżeństwa, może przyjąć wniosek o unieważnienie ślubu kościelnego. Przyjęcie wniosku o stwierdzenie nieważności związku zawartego w kościele uprawnia pozwanego współmałżonka do złożenia pisemnej odpowiedzi na skargę rozwodową. Dokument należy złożyć do sądu biskupiego w terminie 15 dni od uzyskania pozwu o unieważnienie ślubu kościelnego.
Warto zauważyć, że anulowanie związku zawartego w kościele wymaga także zgromadzenia odpowiedniej dokumentacji. Do pozwu o unieważnienie małżeństwa należy dołączyć świadectwo ślubu kościelnego oraz kopię cywilnego orzeczenia o rozpadzie związku. Strona wnioskująca o stwierdzenie nieważności związku musi przedstawić zaistniałe przyczyny, na podstawie których może nastąpić anulowanie sakramentu. Materiał dowodowy można dołączyć do wniosku, jednak nie są one niezbędne. Sprawdź także ten artykuł z wyliczeniami, ile kosztuje rozwód.
Rozwiązanie ślubu kościelnego może także wymagać przesłuchania świadków. Przesłuchanie stron odbywa się na osobności i nie dochodzi do konfrontacji pomiędzy małżonkami. Strony zostają przesłuchane przez sędziego i notariusza. Niekiedy rozwiązanie ślubu kościelnego wymaga także przesłuchania świadków. Po zakończeniu przesłuchania ich zeznania są odczytane i podpisane w przypadku braku zastrzeżeń. Co istotne, niektóre warunki, które wskazuje się we wniosku o rozwiązanie (anulowanie) ślubu kościelnego, wymagają opinii biegłego psychologa, którą dołącza się do akt sprawy.
Zebrany materiał dowodowy zostaje opublikowany. Adwokat kościelny może zapoznać się z zebraną dokumentacją i wnieść ewentualny głos obrończy. Zamknięcie postępowania dowodowego wiąże się z czasem na rozpatrzenie sprawy i przygotowanie wyroku. Jeśli małżeństwo kościelne nie zostanie rozwiązane, strona ma 15 dni o wniesienie apelacji.
Miejsce składania wniosku o anulowanie ślubu kościelnego, opłaty
Wniosek o unieważnienie małżeństwa kościelnego należy złożyć do właściwego miejscowo sądu diecezjalnego. Za odpowiedni sąd diecezjalny uznaje się ten właściwy ze względu na:
- Miejsce zamieszkania żony.
- Miejsce zamieszkania męża.
- Miejsce zawarcia małżeństw.
W wyborze sądu diecezjalnego nie bierze się pod uwagę miejsca zameldowania małżonków, a miejsce ich faktycznego zamieszkania. Jest to istotna różnica, która dzieli formalności kościelne od spraw cywilnych.
Wniosek złożony do sądu diecezjalnego może zawierać informacje o wyborze sądu kościelnego. Adwokat kościelny może zaproponować nam sąd, w którym większość spraw zostaje rozpatrzonych pozytywnie. Inną drogą jest wybór sądu kościelnego, który wydaje wyroki z zachowaniem najkrótszych terminów. Na anulowanie lub, innymi słowy, rozwiązanie ślubu trzeba niekiedy czekać około 2-3 lat. Istnieją także sądy diecezjalne, które ze względu na dużą ilość spraw, rozpatrują wnioski o nieważność małżeństwa w terminie 5 lat. Zatem wybór odpowiedniego sądu kościelnego może być szczególnie ważny dla osób, którym zależy, by nieważność małżeństwa została orzeczona w możliwie szybszym terminie.
W wyborze sądu kościelnego nie bez znaczenia będą także koszty małżeństwa. Chcąc unieważnić małżeństwo kościelne, musimy liczyć się z pewnymi wydatkami. Cena może być uzależniona od konkretnej diecezji, a opłaty okazują się mocno zróżnicowane. Na ogół opłata waha się w przedziale 1 000 – 2 500 zł. Są to jedynie koszty sądowe.
Warunkiem niektórych rozpraw jest także konsultacja psychologiczna, która potwierdzi powody dające podstawę do uznania nieważności małżeństwa. Cena wydania opinii to około 300 – 500 zł. Niektóre sądy wymagają także opłaty wstępnej, którą uiszcza się już podczas składania wniosku o nieważność małżeństwa. Cena opłaty waha się w przedziale 100 – 300 zł. Dodatkowym wydatkiem jest zatrudnienie adwokata kościelnego.
Unieważnienie ślubu kościelnego na ogół wiąże się także z rozwodem cywilnym. Podział majątku po rozwodzie cywilnym został uwarunkowany przez przepisy prawa. Sam podział majątku po rozwodzie będzie uzależniony od tego, czy małżeństwo posiadało rozdzielność majątkową. Jeśli rozdzielność nie została podpisana, następuje podział majątku po rozwodzie, opierający się na podziale ustawowej wspólności majątkowej. Warto zaznaczyć, że podział majątku po rozwodzie cywilnym, a nieważność ślubu kościelnego to dwa całkowicie odmienne aspekty, które nie mają na siebie wzajemnie wpływu. Małżeństwo kościelne może trwać po rozwodzie cywilnym.