Jak długo twardnieje zaprawa gipsowa? Wyjaśniamy krok po kroku

Opublikowano: 01.12.2023DrukujUdostępnij

Zaprawa gipsowa – czym jest i gdzie się ją stosuje?

Zaprawa gipsowa to mieszanina mielonego gipsu z wodą. Nazywana jest zaprawą wyrównującą lub tynkarską. Po odparowaniu wody zaprawa przybiera inny kształt i twardnieje. Reakcja powstania zaprawy to wzór: 2 CaSO₄ • 4 H₂O --(T)--> (CaSO₄)₂ • H₂O + 3 H₂O. Do jej wykonania często stosuje się cement wapno lub inne dodatki uszlachetniające jak np. substancje klejące czy włókna szklane. Gips może być pochodzenia naturalnego lub być produktem fabrycznym. Dostępne na rynku zaprawy gipsowe dzielimy na:

1. gips naturalny, który szybko się wiąże i wykazuje dużą odporność na uszkodzenia mechaniczne;
2. gips syntetyczny, który nie jest tak biały, jak naturalny i wymaga malowania, lecz czas wiązania jest szybszy;
3. gips alabastrowy o barwie białej, doskonały do prac konserwacyjnych i artystycznych. Jest znacznie mniej odporny na uszkodzenia mechaniczne od pozostałych odmian gipsu.  

Zaprawa gipsowa wykorzystywana jest do wykonywania posadzek, ścian, warstw ochronnych muru, łączenia cegieł, a także osadzania elementów w konstrukcji i tworzenia sztukaterii. Dobrze współpracuje ona z cegłami i zespala konstrukcje. Podobnie jak tynki gliniane poprawia izolację termiczną i akustyczną. Może służyć do naprawy pęknięć ścian. Dodatek uszlachetniający sprawia, że nabiera ona dodatkowych cech, co pozwala na szersze zastosowanie. Zaprawa gipsowa nie jest najlepszym materiałem do łazienki, ponieważ nie jest odporna na wilgoć. Szybko pokryłaby się plamami pleśni. Posadzki lub ściany pokryte zaprawą gipsową w łazience wymagają impregnacji. Odpowiednia do tego jest guma w płynie. Gips nie jest także odpowiednim materiałem do łączenia z żelazem. Następuje reakcja, w wyniku której dochodzi do utleniania żelaza. Do wzmocnienia zaprawy gipsowej często dodawane jest włókno szklane. Po zastygnięciu zaprawa jest bardziej odporna na uszkodzenia.

Proces twardnienia zaprawy gipsowej

Przygotowanie zaprawy gipsowej nie wymaga doświadczenia. Reakcja twardnienia przedstawiana jest przez wzór: (CaSO4)2 • H2O + 3 H₂O --> 2 (CaSO₄• 2H₂O). Proces ten przebiega różnie w zależności od rodzaju zaprawy i jej składu chemicznego. Wzór reakcji będzie odrobinę inny, jeżeli do zaprawy zastosuje się dodatki chemiczne. Czas wiązania następuje już po kilku minutach, do pół godziny. Producenci oferują zaprawy gipsowe z różnymi dodatkami, które mają istotny wpływ na długość czasu twardnienia. Nie wszędzie zalecana jest zaprawa o przyśpieszonym twardnieniu. Może to mieć niekorzystny wpływ na trwałość grubych warstw tynku czy odlewów gipsowych. Wymagają one zaprawy gipsowej o dłuższym czasie przesychania.

Na proces wiązania i twardnienie zaprawy gipsowej mają wpływ także rodzaj podłoża, warunki atmosferyczne, wysokość temperatury czy wilgotności powietrza w pomieszczeniu. Gips kupiony od różnych producentów może mieć różny czas twardnienia. Zaprawa wapienno - trassowa marki Optosan zbrojona mikrowłóknami do stosowania jako tynk wyrównawczy i podkładowy, który cechuje się dużą elastycznością i przyczepnością ma czas twardnienia wynoszący 24 godziny. Tynk gipsowy MP75 firmy Knauf wyróżnia czas twardnienia 4 godziny. Czas twardnienia gładzi szpachlowej Atlas Gipsar to 12 godzin. Gotowe zaprawy gipsowe dostępne w sklepach mają na opakowaniu podany przybliżony czas wiązania. Liczy się go od momentu wsypania go do wody i wymieszania do czasu uzyskania stwardniałego podłoża. Może on trwać od kilku godzin nawet do kilku dni.

Nie bez znaczenia jest sposób przygotowania zaprawy gipsowej. Nieprawidłowe proporcje składników zaprawy sprawią, że proces trwa długo, dlatego niezbędne jest doświadczenie. Zaprawa powinna być plastyczna i odpowiednio gęsta. Zbyt rzadka będzie spływać ze ścian, a czas jej twardnienia się wydłuży. Mniejsza ilość wody dodanej do gipsu w stosunku do oznaczonego współczynnika proporcji skróci czas wiązania zaprawy. Podobnie jak podwyższenie temperatury powyżej 25 stopni C. Optymalna temperatura procesu twardnienia zaprawy gipsowej to około 25 stopni C, gdy np. tynki gliniane można wykonywać przy temperaturze wyższej niż 0 stopni. Obniżenie temperatury wydłuża czas schnięcia. Sprawdź także ten artykuł na temat zaprawy gipsowej krok po kroku.

Czas schnięcia zaprawy gipsowej a dalsze prace wykończeniowe

Twardnienie zaprawy gipsowej zależy od wielu czynników, ale szacuje się, że pełne twardnienie zajmuje około 14 dni, gdy np. tynki gliniane schną około 21 dni. W niesprzyjających warunkach jak np. zbyt duża wilgotność proces ten będzie przebiegał dłużej. Bardzo dużą rolę w prawidłowym procesie schnięcia pełni odpowiednia wentylacja. W początkowym okresie wiązania ważna jest odpowiednia wilgotność, natomiast w kolejnych niezbędna jest wentylacja. Nie zalecane są jednak przeciągi, silne nasłonecznienie i wymuszanie przyśpieszonego schnięcia. Świeży tynk gipsowy narażony na nadmierną cyrkulację powietrza może ulec mikropęknięciom. Zbyt długie schnięcie może być spowodowane np. nadmierną wilgocią powietrza lub brakiem wentylacji. Może doprowadzić do wystąpienia zgorzeliny na powierzchni tynku. Należy ją natychmiast usunąć poprzez delikatne szlifowanie.

Doświadczenie wskazuje, że na 1 milimetr grubości tynku potrzebna jest jedna doba wysychania w korzystnych warunkach. Przed przystąpieniem do dalszych prac podłoże gipsowe musi być mocne i stabilne. Tynk jest gotowy do dalszych prac w momencie, gdy stanie się jasny i gładki, a jego wilgotność odparuje do poziomu poniżej 1%. Tynki gipsowe w łazience muszą zostać zagruntowane preparatem zmniejszającym chłonność wody przed położeniem płytek ceramicznych. Doskonale sprawdzi się guma w płynie. Jednak może być ona zastosowana dopiero po całkowitym wyschnięciu tynku. Guma w płynie zabezpieczy tynki gipsowe wszędzie tam, gdzie narażone są one na dużą wilgotność.

Twardnienie zaprawy gipsowej to reakcja, której wzór jest bardzo prosty, lecz wymagają optymalnych warunków. To doświadczenie wykonawców oraz powietrze o odpowiedniej temperaturze i wilgotności. Zawsze należy stosować się do zaleceń producenta. Te wszystkie czynniki wpływają na czas twardnienia zaprawy. W miejscach narażonych na wilgoć zaprawę gipsową warto zabezpieczyć gumą w płynie.