Co to jest wyłącznik różnicowoprądowy - ceny, zasada działania, schemat podłączenia
Każda instalacja elektryczna powinna zostać wyposażona w urządzenia ochronne. Ich zadaniem będzie zwiększenie poziomu bezpieczeństwa w przypadku wystąpienia różnego rodzaju awarii. Obecnie do zabezpieczeń instalacji najczęściej wykorzystuje się wyłącznik różnicowoprądowy (różnicówka). Jaka jest jego zasada działania, schemat podłączenia i cena zakupu? Poniżej odpowiemy na kilka najistotniejszych pytań.
Jeśli szukasz firmy, która wykona u ciebie instalację elektryczną, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Wyłącznik różnicowoprądowy – zasada działania i podstawowe informacje
Czym właściwie jest wyłącznik różnicowo prądowy?
Wyłącznik różnicowoprądowy został oznaczony symbolem RCD, czyli z języka angielskiego Residual Current protective Device. Jest to zabezpieczenie różnicowo prądowe, które odcina zasilanie elektryczne w przypadku pojawienia się prądów ujemnych. Chroni on instalacje elektryczne.
Bezpiecznik różnicowy to skuteczna ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym. Wyłączenie zasilania następuje natychmiast po wykryciu przez wyłącznik różnicowoprądowy prądów ujemnych. Możemy zatem przyjąć, iż jest to również jeden z elementów ochrony przeciwpożarowej.
Obecnie wyłącznik różnicowoprądowy znajduje się na wyposażeniu wszystkich nowszego typu mieszkań i domów jednorodzinnych. W ofertach sprzedaży znajdziemy także wyłącznik nadprądowy wyposażony w bezpiecznik różnicowy. Tak zwany wyłącznik różnicowoprądowy z członem nadprądowym może być skutecznym zabezpieczeniem każdej domowej instalacji elektrycznej.
Warto pamiętać, że wyłącznik nadprądowy zabezpiecza instalację w przypadku pojawienia się zwarcia lub przeciążenia elektrycznego. Zwarcie powstaje się na przykład w przypadku zetknięcia się przewodu fazowego z przewodem neutralnym. Będzie to miało miejsce podczas stopienia instalacji bądź podczas przypadkowego przewiercenia kabla elektrycznego. Z kolei przeciążenie eklektyczne wystąpi wtedy, gdy w obwodzie elektrycznym pojawi się podwyższone napięcie prądu.
W obu przypadkach następuje wyłączenie zasilania. Warto jednak pamiętać, że wyłącznik nadprądowy to nie ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym. Tego typu zabezpieczenie zapewni jedynie bezpiecznik różnicowy lub wyłącznik różnicowoprądowy z członem nadprądowym. Jeśli interesuje cię ten temat, przeczytaj także artykuł o kosztach ułożenia instalacji elektrycznej.
Zabezpieczenie różnicowoprądowe i jego zasada działania
Zasada działania jest stosunkowo prosta. Wyłącznik różnicowoprądowy odcina zasilanie w momencie, gdy w instalacji pojawi się ujemny prąd różnicowy. W tym miejscu warto odpowiedzieć na pytanie, czym właściwie jest prąd różnicowy. Możemy określić go za pomocą ogólnej definicji, która przyjmuje, że: „prąd różnicowy jest sumą wartości chwilowych prądu płynącego przez wszystkie części czynne w określonym punkcie instalacji elektrycznej”.
Bezpiecznik różnicowoprądowy zadziała wtedy, gdy wykryje ujemny prąd znamionowy różnicowy. Dla zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników wyłącznik różnicowo prądowy musi posiadać wysoką czułość. W domach jednorodzinnych oraz mieszkaniach stosuje się zabezpieczenie różnicowo prądowe do 30 mA. Sprawdź także w tym artykule, jak wygląda schemat instalacji elektrycznej.
Wysoka czułość sprawia, że wyłącznik różnicowo prądowy zapewni wyższy poziom ochrony przed porażeniem prądem. Nie będzie to co prawda ochrona przed dotykiem odsłoniętych kabli instalacji elektrycznej. Jednak ujemny prąd znamionowy różnicowy będzie wykryty na tyle szybko, aby uchronić życie osoby porażonej. Szybko działające zabezpieczenie różnicowoprądowe to także jeden z nieodłącznych elementów ochrony przeciwpożarowej.
Gdzie stosować wyłącznik różnicowo prądowy?
Wyłącznik różnicowoprądowy znajduje wszechstronne możliwości zastosowania. Obecnie jest to niezbędny element instalacji elektrycznej w każdym domu i mieszkaniu. W starszego typu budownictwie nadal mogą znajdować się starego typu instalacje dwuprzewodowe typu PEN. W ich przypadku nie ma miejsca na wyłącznik różnicowoprądowy. Prawidłowo działający bezpiecznik różnicowy wymaga podłączenia do osobnych przewodów N.
Aktualnie przyjmuje się, że wyłącznik różnicowoprądowy z członem nadprądowym powinien zabezpieczać gniazda elektryczne ogólnego użytku. Co prawda nie ma obowiązku podłączania bezpiecznika pod instalacje oświetleniowe, jednak jest to dobra praktyka, zabezpieczająca przed dotykiem kabli znajdujących się pod napięciem. Tego rodzaju ochrona będzie szczególnie istotna w przypadku, gdy decydujemy się na samodzielne naprawy bądź wymianę punktów oświetleniowych. Jeśli interesuje cię ten temat, przeczytaj także ten artykuł o wyłączniku nadprądowym.
Wyłącznik różnicowoprądowy jest też szczególnie polecany w miejscach o zwiększonym ryzyku porażenia prądem. Będą to pomieszczenia o zwiększonej wilgotności powietrza. Wyłącznik różnicowoprądowy z członem nadprądowym warto zainstalować w instalacji kuchennej, łazienkowej, a także w pralniach i suszarniach.
Zastosowanie wyłączników różnicowoprądowych nie ogranicza się wyłącznie do użytku we wnętrzach budynku. Bezpiecznik warto także zamontować w instalacji elektrycznej altany, czy innych, podłączonych do zasilania elementach architektury ogrodowej. W tym wypadku wybieramy urządzenia dedykowane do użytku zewnętrznego.
Podział wyłączników różnicowoprądowych
Wyłącznik różnicowoprądowy – podział ze względu na zasadę działania
Uproszczona zasada działania bezpieczników różnicowoprądowych jest taka sama. Urządzenie odcina zasilanie elektryczne w przypadku wykrycia ujemnego prądu różnicowego. Jednak trzeba pamiętać, że urządzenia mogą pracować w sposób bezpośredni lub pośredni.
Bezpośredni wyłącznik różnicowoprądowy – posiada prosty wyzwalacz, do którego uruchomienia potrzebny jest jedynie prąd różnicowy. Napięcie z sieci nie jest tu wymagane.
Pośredni wyłącznik różnicowoprądowy – w jego wnętrzu znajduje się dodatkowy wzmacniacz prądowy, który zapewnia moc pośrednią (potrzebną do prawidłowej pracy wyłącznika).
Wyłącznik różnicowoprądowy – podział ze względu na możliwość wyłączania prądu zwarciowego
Bezpiecznik różnicowy (np. marki Legrand czy Schneider Electric) może posiadać konstrukcję typu RCCB lub RCBO. Jest to dość istotne kryterium podziału, które odpowiada za specyfikę pracy i możliwości podłączenia do konkretnych instalacji elektrycznych.
Wyłącznik różnicowo prądowy RCCB to innymi słowy wyłącznik bez wyzwalacza nadprądowego. Tego typu urządzenie nie zapewni ochrony w przypadku zwarcia, dlatego instalacja powinna posiadać dodatkowy wyłącznik nadprądowy.
Wyłącznik różnicowoprądowy z członem nadprądowym – to wydajne zabezpieczenie różnicowo prądowe, które zapewnia również odłączenie prądu w przypadku zwarcia lub przeciążenia. Wyłącznik typu RCBO posiada nieco bardziej zaawansowaną budowę. Przez to schemat podłączenia będzie bardziej skomplikowany. Co więcej cena zakupu może okazać się nieco wyższa.
Zabezpieczenie różnicowo prądowe – podział ze względu na kształt przebiegu prądu różnicowego
Kształt przebiegu prądu różnicowego na który reagują wyłączniki można podzielić na trzy najważniejsze rodzaje. Zostały one oznaczone symbolem A, B oraz AC.
Wyłącznik selektywny różnicowoprądowy o wyzwalaniu typu A – selektywny bezpiecznik typu A działa przy prądzie przemiennym oraz przy pulsującym prądzie stałym.
Wyłącznik różnicowoprądowy o wyzwalaniu typu B – działa przy prądzie przemiennym, przy pulsującym prądzie stałym, a także przy prądzie stałym o niewielkim tętnieniu. W ostatnim przypadku nie ma znaczenia biegunowość.
Wyłącznik różnicowoprądowy o wyzwalaniu typu AC – działa jedynie przy prądzie przemiennym.
Różnicówka – podział ze względu na czułość
Wyłącznik różnicowo prądowy może działać ze zróżnicowaną czułością działania wyzwalacza. W ofertach sprzedaży znajdziemy trzy popularne typy tego rodzaju urządzeń.
Bezpiecznik różnicowy o wysokiej czułości – znajduje zastosowanie w użytku domowym. Jego czułość nie przekracza 30 mA.
Średnioczuły bezpiecznik różnicowy – jak sama nazwa wskazuje urządzenie działa ze średnią czułością. W ofertach sprzedaży znajdziemy urządzenia o czułości od 30 do nawet 500 mA.
Niskoczuły bezpiecznik różnicowy – nie znajduje zastosowania w użytku domowym. Jego czułość przekracza wartości 500 mA.
Wyłącznik różnicowoprądowy – podział ze względu na czas działania
W ofertach sprzedaży znajdziemy bezpiecznik selektywny oraz wyłączniki bezzwłoczne.
Wyłącznik selektywny to innymi słowy wyłącznik zwłoczny, oznaczany symbolem S. Bezpiecznik selektywny może działać z ustalonym opóźnieniem i znajduje zastosowanie we wszystkich układach, od których wymaga się selektywności.
Wyłącznik bezzwłoczny działa natychmiast po wykryciu przekroczenia ustawionych parametrów. Jest najczęściej stosowany w domowych instalacjach elektrycznych.
Schemat podłączenia – jak odczytać symbole wyłączników różnicowoprądowych?
W zasobach Internetu odnajdziemy niejeden schemat podłączenia wyłączników różnicowoprądowych. Możemy je wykorzystać do stworzenia własnej, bezpiecznej instalacji elektrycznej. Jednak warto wiedzieć, co właściwie przedstawia schemat podłączenia. Poniżej zaprezentujemy najważniejsze symbole, które znajdują zastosowanie w dokumentacjach projektowych. Do najważniejszych z nich należą
- V – oznacza napięcie znamionowe Un
- ΔIn – schemat podłączenia może posiadać symbol ΔIn, który oznacza prąd znamionowy różnicowy (A).
- In – symbol oznacza prąd znamionowy długotrwały (A).
- A, B, AC – schemat podłączenia powinien posiadać oznaczenia typu wyłącznika. Są to omówione wcześniej symbole A, B oraz AC.
- S – oznacza wyłącznik różnicowoprądowy selektywny.
- G – oznacza wyłącznik różnicowoprądowy krótkozwłoczny.
- Icn – to symbol oznaczający wytrzymałość zwarciową.
Ile kosztuje wyłącznik różnicowoprądowy, czyli popularna różnicówka?
Cena wyłącznika różnicowoprądowego będzie uzależniona od marki produktu oraz jego budowy. Poniżej przybliżymy koszty zakupu kilku wybranych modeli.
- Wyłącznik różnicowy 40a/30ma Legrand 4411510 – wyłącznik 2 polowy typu AC. Cena jego zakupu to ok. 220 zł.
- 3 fazowy wyłącznik różnicowy Eaton Moeller 235776 – wyłącznik trójfazowy typu AC. Cena zakupu to niespełna 90 zł.
- 3 fazowy wyłącznik różnicowy Legrand 411728 – dobrej jakości, trójfazowy wyłącznik typu AC. Cena zakupu to niespełna 160 zł.
- Wyłącznik różnicowoprądowy Schneider Electric A9Z05440 – czterobiegunowy wyłącznik typu AC. Uśredniona cena zakupu tego modelu różnicówki to 90 zł.
Jak widać, cena wyłączników różnicowoprądowych może okazać się dość zróżnicowana. Przed podjęciem ostatecznej decyzji warto zapoznać się z dokładną specyfikacją techniczną urządzenia. W ofertach sprzedaży znajdziemy zarówno proste bezpieczniki za 70 zł, jak i bardziej skomplikowane wyłączniki różnicowe, których cena zakupu przekracza kwotę 250 zł.