Łącznik krzyżowy krok po kroku – rodzaje, ceny, schemat podłączenia
Do zapalania i gaszenia światła w mieszkaniu wystarczy zwykły jednobiegunowy włącznik światła. Jeżeli żarówek w żyrandolu jest kilka, stosuje się podwójny wyłącznik, którym steruje się dwoma źródłami światła. Problem pojawia się, kiedy zachodzi potrzeba sterowania oświetleniem z dwóch miejsc, a nawet trzech i więcej. W pierwszym przypadku konieczny będzie włącznik schodowy, w drugim zaś tak zwany łącznik krzyżowy.
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Łączniki instalacyjne w domowej instalacji elektrycznej
Włącznik światła w domu o dwóch lub więcej kondygnacjach
W domowej instalacji elektrycznej stosowany jest zwykle wyłącznik pojedynczy jednobiegunowy. Zasada działania jest prosta: wchodząc do pomieszczenia zapala się nim światło, a wychodząc – tym samym wyłącznikiem gasi. Podwójny przełącznik, dwubiegunowy albo świecznikowy, pozwala na włączenie tylko części żarówek w dużym żyrandolu, albo – w razie potrzeby – pełne oświetlenie. W jednym i drugim przypadku zapalanie i gaszenie światła odbywa się tym samym wyłącznikiem.
Kiedy w nocy trzeba zejść z piętra na parter albo odwrotnie, zapalenie światła na schodach włącznikiem jednobiegunowym byłoby oczywiście proste, gorzej natomiast ze zgaszeniem. W takim wypadku z pomocą przychodzi instalacja schodowa i włącznik schodowy, a ściśle biorąc para takich włączników. Jeden zostaje zamontowany na piętrze, a drugi na parterze przy zejściu ze schodów.
Przełączenie jednego z wyłączników schodowych powoduje zmianę całego obwodu z zamkniętego na otwarty albo odwrotnie. Taka instalacja schodowa umożliwia zapalenie światła przed wejściem na schody i zgaszenie drugim wyłącznikiem. Można sobie wyobrazić różne sytuacje:
- Długi korytarz – zapala się światło na początku korytarza, a gasi na jego końcu.
- Schody – po zapaleniu światła przed wejściem na schody, gasi się na górze albo na dole.
- Ciąg komunikacyjny (np. piwnica-garaż) – światło zapala się przed sobą i gasi na końcu.
Łącznik krzyżowy – możliwość sterowania oświetleniem co najmniej z trzech miejsc
Łącznik krzyżowy, albo wyłącznik krzyżowy, umożliwia włączanie i wyłączanie światła z kilku różnych miejsc. W mieszkaniu wielopoziomowym często zachodzi potrzeba gaszenia i zapalania oświetlenia na przykład z poziomu piwnicy, parteru, piętra i poddasza. Przełącznik schodowy na początkowym i końcowym poziomie nie rozwiąże tego problemu. Taka instalacja wymaga kombinacji wyłączników schodowych i krzyżowych.
Zasada działania instalacji nie jest szczególnie skomplikowana: żaden wyłącznik krzyżowy nie jest łącznikiem samodzielnym i musi mieć połączenie z łącznikami schodowymi. Niejako z definicji łącznik krzyżowy montowany jest między dwa łączniki schodowe. Ponieważ każdą instalację, nie tylko elektryczną, można rozbudowywać, tak więc i tutaj można dodawać kolejne łączniki krzyżowe (spotykane czasem określenie „gniazdo krzyżowe” nie znajduje uzasadnienia).
Jeśli plan przewiduje sterowanie światłem z czterech miejsc w domu, trzeba będzie zamontować dwa łączniki schodowe i dwa łączniki krzyżowe między nimi. W przypadku pięciu albo przykładowo sześciu takich punktów sterowania, do dwóch włączników schodowych należałoby dołączyć trzy albo cztery włączniki krzyżowe. Oczywiście, wiąże się to z koniecznością poprowadzenia odpowiednio dużej liczby przewodów i połączeń, co jednak fachowca-elektryka z doświadczeniem nie stanowi problemu. Jeśli szukasz firmy, która wykona u ciebie instalację grzewczą, wypełnij ten krótki formularz i zyskaj dostęp do ofert.
Łączniki krzyżowe nie pracują samodzielnie
Schemat łączenia łączników krzyżowych ze schodowymi
Najprostszy schemat takiej instalacji to połączenie przewodów wychodzących z łącznika schodowego z zaciskami wejściowymi łącznika krzyżowego. Następnie przewody trafiają z zacisków wyjściowych tego łącznika na zaciski wejściowe drugiego łącznika schodowego. Tak klasycznie połączone dwa rodzaje łączników instalacyjnych pozwalają na sterowanie zapalaniem i gaszeniem źródła światła, na przykład żyrandola, z trzech kondygnacji – jeśli po jednym łączniku zainstalowano przykładowo na poddaszu, na piętrze i parterze.
Schemat nie musi się oczywiście ograniczać do trzech zaledwie punktów. Liczba łączników krzyżowych może dowolna. Zależy to wyłącznie od planów, z ilu miejsc w domu dany układ elektryczny ma być załączany.
Podobnie jak włącznik schodowy, tak samo i łącznik krzyżowy może być zastosowany jako podwójny. W obu przypadkach chodzi o optymalizację miejsca montażu; mniej miejsca zajmuje wersja podwójna niż dwa elementy pojedyncze. Ma to zastosowanie w przypadku, kiedy lampa posiada co najmniej dwie żarówki (albo dwie grupy żarówek) i każda z żarówek (grup) ma być zapalana oddzielnym przyciskiem. Skutek będzie taki, że jednym przyciskiem da się zapalić przykładowo dwie żarówki, drugim trzy żarówki, a naciśnięcie obu przycisków rozjaśni cały żyrandol.
Nawiasem mówiąc, na obudowie znajdują się zwykle wskazówki sygnalizujące sposób połączenia. Strzałka skierowana do wnętrza wyłącznika wskazuje na podłączenie przewodu zasilającego – wejścia. Inna strzałka wskazująca kierunek na zewnątrz, symbolizuje wyjście z wyłącznika. W przypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem schematu instalacji, najlepiej zwrócić się o pomoc do doświadczonego elektryka.
Przykładowe ceny łączników krzyżowych
Cena łącznika krzyżowego może się wahać w szerokim zakresie w zależności od rodzaju elementu:
- wyłącznik krzyżowy Legrand – 14,50 zł,
- wyłącznik krzyżowy Aria Ospel – 21,40 zł
- wyłącznik krzyżowy podświetlany Legrand – 44,61 zł,
- wyłącznik krzyżowy podświetlany Sistena Life Legrand – 85,58 zł,
- wyłącznik krzyżowy Decento – 321,48 zł,
- wyłącznik dotykowy podwójny, krzyżowo-schodowy – 146,70 zł.
Zanim każdy dom stanie się Smart Home
W pełni zautomatyzowany i bezprzewodowo sterowany dom, czyli po prostu „inteligentny dom”, z pewnością nieprędko stanie się udziałem większości właścicieli nieruchomości. Można spokojnie przyjąć, że także w przyszłości wszelkiego rodzaju łączniki instalacji elektrycznej, w tym łączniki krzyżowe, będą pełnić ważną rolę.
Oznacza to, że również w nowoczesnych domach występują i nadal będą występować wyłączniki schodowe. Zapalenie i zgaszenie jednej żarówki na dole i na górze schodów z reguły nie sprawia kłopotu, ale co zrobić, jeśli jedno światło trzeba będzie włączać z większej liczby miejsc? W takim wypadku zarówno dzisiaj, jak i w przyszłości, przyjdzie z pomocą niezawodny łącznik krzyżowy.