Przekaźnik bistabilny – zasada działania, schemat, rodzaje, ceny
Przekaźniki, czyli urządzenia elektryczne służące do sterowania obwodami wyjściowymi, znane są od lat. Tradycyjne przekaźniki pobierające moc rzędu 0,5 W i więcej były do zaakceptowania jeszcze kilkanaście lat temu, kiedy aspekty ekologiczne i wielkość zużycia energii elektrycznej były mniej ważne od trwałości i dostępności. Nowoczesne trendy wpływające na elektronikę spowodowały, że na rynku pojawił się impulsowy przekaźnik bistabilny. Okazuje się, że urządzenie może znacznie ułatwić życie również w niejednym mieszkaniu.
Jeśli planujesz remont lub wykończenie wnętrz, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Przekaźnik bistabilny – działanie i zastosowanie
Do czego służy przekaźnik bistabilny?
Często wymiennie bywają używane pojęcia „stycznik bistabilny” i „przekaźnik bistabilny”. Oba te łączniki elektryczne działają na podobnej zasadzie: przekazują dalej sygnał prądowy albo napięciowy. Zasadnicza różnica między nimi polega na tym, że styczniki załączają układy silnoprądowe, natomiast przekaźniki przekazują sygnały niskoprądowe.
Oznacza to, że w urządzeniach, które mają w swojej konstrukcji silniki, transformatory, wentylatory albo grzałki, wykorzystane będą styczniki. W układach sterujących pracą na przykład wentylatorów, klimatyzatorów albo oświetleniem będą natomiast przekaźniki. Zasada działania jest podobna: w jednym i drugim przypadku występują cewki i zestyki, z tym, że napięcie cewki w przekaźnikach wynosi 12V albo 24V. Znacznie mniejszy jest też w przekaźniku elektromagnes, nie potrzebne jest również gaszenie łuku elektrycznego na stykach (przy napięciu 230V). Z tego względu określenie stycznik bistabilny jest raczej niewłaściwe.
Impulsowy przekaźnik bistabilny jest bardzo wygodnym urządzeniem, które wykazuje szczególną przydatność do sterowania oświetleniem. Może być montowany w domach, biurach i warsztatach. Łatwo sobie wyobrazić sytuację, kiedy zachodzi konieczność włączania i wyłączania światła w różnych lokalizacjach. Na przykład wyłącznik umieszczony przy jednych z wielu drzwi hali, wymagałby uciążliwego przemieszczania się z jednego końca pomieszczenia w drugi. Podobnie bywa z gaszeniem i zapalaniem światła na korytarzu domu albo na schodach.
Przycisk bistabilny, czy przełącznik bistabilny znaczy tyle, że mogą być generowane dwa sygnały zmieniające jego działanie. Jeden impuls włącza przekaźnik, a drugi go wyłącza. Dzieje się tak w odróżnieniu od przekaźnika monostabilnego, który pozwala na przyjęcie tylko jednego sygnału. Jeden impuls powoduje włączenie przekaźnika, a wyłączenie następuje po ustalonym i zaprogramowanym uprzednio czasie działania. Jeśli szukasz fachowców, którzy znają się na instalacjach elektrycznych, wypełnij ten krótki formularz i otrzymaj oferty wykonawców z twojej najbliższej okolicy.
Zamiast łączników schodowych i krzyżowych – przełącznik bistabilny
W instalacji oświetleniowej znajdują zastosowanie różne łączniki elektryczne. Klasyczne oświetlenie klatki schodowej albo korytarza z możliwością włączania i wyłączania z kilku miejsc, składa się z wyłączników schodowych i krzyżowych. Przycisk krzyżowy ma szerszy zasięg niż schodowy, musi być jednak umieszczony między skrajnymi wyłącznikami schodowymi. Rozbudowanie instalacji wymaga dodania kolejnych wyłączników krzyżowych.
Tego rodzaju system wymaga dużej liczby kabli o znacznym przekroju (ze względu na większe obciążenie). Można go zastąpić wykorzystując przekaźnik bistabilny. W tym wypadku potrzebne są tylko dwa kable i to mniejszym przekroju, jako że tworzą jedynie obwód sygnałowy. Oszczędza się zarówno materiał, jak i czas wykonania, ponieważ taka instalacja jest znacznie prostsza, a to obniża koszty całego projektu.
Przekaźnik bistabilny w instalacji oświetleniowej 230V sterowanej z kilku miejsc pozwala na wyeliminowanie łączników schodowych i krzyżowych. W każdym miejscu można za to zastosować identyczny wyłącznik chwilowy. Do zalet takiego układu należy m.in.:
- prostota instalacji – wystarczy jeden przewód dwużyłowy i równoległe podłączenie łączników;
- możliwość rozbudowy instalacji – dodatkowa liczba łączników nie stanowi problemu;
- łatwy projekt – w każdym punkcie stosuje się taki sam łącznik;
- krótki czas wykonania instalacji – prosty schemat, powtarzające się elementy.
Rodzaje przekaźników bistabilnych i ich zastosowanie w domu
Wybór przekaźnika w zależności od budowy i przeznaczenia
Zasada działania łączy szeroki wybór przekaźników bistabilnych, a różnią je szczegóły konstrukcyjne. W przeciwieństwie do monostabilnego, który załącza instalację na konkretny czas, przekaźnik bistabilny ma dwa stany równowagi. Ze względu na sposób przełączania można przekaźniki podzielić na dwie grupy:
- Przekaźniki bistabilne mechaniczne -energię pobierają tylko zmieniając swój stan i nie potrzebują napięcia podtrzymującego.
- Przekaźniki bistabilne elektroniczne – są znacznie cichsze niż mechaniczne, mogą współpracować z wieloma przyciskami.
Ze względu na przeznaczenie można wśród przekaźników bistabilnych wyróżnić rodzaje:
- „Włącz-wyłącz” – elektroniczny impulsowy przekaźnik działa po naciśnięciu jednego z wielu przycisków chwilowych i włącza odbiornik. Następny impuls spowoduje jego wyłączenie. Przykładowa cena takiego przekaźnika to 65 zł. W zależności od typu, może współpracować ze świetlówkami i lampami wyładowczymi.
- Z wyłącznikiem czasowym – dowolny przycisk impulsowy załącza odbiornik. Wyłączenie nastąpi samoczynnie po upływie ustawionego czasu albo po kolejnym impulsie.
- Sekwencyjny – posiada dwa oddzielne wyjścia, a stan styków zamknięty/otwarty wymusza zadany program.
- Grupowy – pozwala na włączenie i wyłączenie jednym impulsem wszystkich odbiorników.
Podwójny przekaźnik bistabilny w domu
Bezprzewodowy system radiowego sterowania umożliwia bezpośrednie włączanie i wyłączanie odbiorników domowych bezprzewodowo do 100 m odległości. Nadajniki mogą być mobilnymi pilotami z wieloma przyciskami albo montowane w ścianie.
Podwójny przekaźnik bistabilny wchodzi w skład modułu, który odbiera impulsy z nadajnika. Przykładowa cena wynosi 115 zł. Istnieje możliwość zsynchronizowania grupy odbiorników. Możliwe jest sterowanie takimi urządzeniami, jak:
- rolety;
- taśma LED;
- ściemniane źródło światła;
- klimatyzacja;
- wentylacja;
- urządzenia typu „włącz-wyłącz”.
Przekaźniki bistabilne firmy Legrand
Przekaźniki znanej firmy Legrand dostępne są w różnych typach; jednostykowe, dwustykowe i z wyłącznikiem czasowym. Mogą działać z prądem 230V i 12V. Schemat działania jest prosty: impuls włącza bądź wyłącza obwód elektryczny.
Przekaźniki bistabilne LEGRAND są podstawą domowej automatyki, szeregu instalacji tworzących inteligentny dom. Sterowanie obejmuje cały wachlarz możliwości: od bramy wjazdowej i garażowej, poprzez oświetlenie i ogrzewanie do wentylacji, żaluzji i systemu alarmowego.