Przekaźnik bistabilny – zasada działania, schemat, rodzaje, ceny

Przekaźnik bistabilny – działanie i zastosowanie

Do czego służy przekaźnik bistabilny?

Często wymiennie bywają używane pojęcia „stycznik bistabilny” i „przekaźnik bistabilny”. Oba te łączniki elektryczne działają na podobnej zasadzie: przekazują dalej sygnał prądowy albo napięciowy. Zasadnicza różnica między nimi polega na tym, że styczniki załączają układy silnoprądowe, natomiast przekaźniki przekazują sygnały niskoprądowe.

Oznacza to, że w urządzeniach, które mają w swojej konstrukcji silniki, transformatory, wentylatory albo grzałki, wykorzystane będą styczniki. W układach sterujących pracą na przykład wentylatorów, klimatyzatorów albo oświetleniem będą natomiast przekaźniki. Zasada działania jest podobna: w jednym i drugim przypadku występują cewki i zestyki, z tym, że napięcie cewki w przekaźnikach wynosi 12V albo 24V. Znacznie mniejszy jest też w przekaźniku elektromagnes, nie potrzebne jest również gaszenie łuku elektrycznego na stykach (przy napięciu 230V). Z tego względu określenie stycznik bistabilny jest raczej niewłaściwe.

Impulsowy przekaźnik bistabilny jest bardzo wygodnym urządzeniem, które wykazuje szczególną przydatność do sterowania oświetleniem. Może być montowany w domach, biurach i warsztatach. Łatwo sobie wyobrazić sytuację, kiedy zachodzi konieczność włączania i wyłączania światła w różnych lokalizacjach. Na przykład wyłącznik umieszczony przy jednych z wielu drzwi hali, wymagałby uciążliwego przemieszczania się z jednego końca pomieszczenia w drugi. Podobnie bywa z gaszeniem i zapalaniem światła na korytarzu domu albo na schodach.

Przycisk bistabilny, czy przełącznik bistabilny znaczy tyle, że mogą być generowane dwa sygnały zmieniające jego działanie. Jeden impuls włącza przekaźnik, a drugi go wyłącza. Dzieje się tak w odróżnieniu od przekaźnika monostabilnego, który pozwala na przyjęcie tylko jednego sygnału. Jeden impuls powoduje włączenie przekaźnika, a wyłączenie następuje po ustalonym i zaprogramowanym uprzednio czasie działania. Jeśli szukasz fachowców, którzy znają się na instalacjach elektrycznych, wypełnij ten krótki formularz i otrzymaj oferty wykonawców z twojej najbliższej okolicy.

Zamiast łączników schodowych i krzyżowych – przełącznik bistabilny

W instalacji oświetleniowej znajdują zastosowanie różne łączniki elektryczne. Klasyczne oświetlenie klatki schodowej albo korytarza z możliwością włączania i wyłączania z kilku miejsc, składa się z wyłączników schodowych i krzyżowych. Przycisk krzyżowy ma szerszy zasięg niż schodowy, musi być jednak umieszczony między skrajnymi wyłącznikami schodowymi. Rozbudowanie instalacji wymaga dodania kolejnych wyłączników krzyżowych.

Tego rodzaju system wymaga dużej liczby kabli o znacznym przekroju (ze względu na większe obciążenie). Można go zastąpić wykorzystując przekaźnik bistabilny. W tym wypadku potrzebne są tylko dwa kable i to mniejszym przekroju, jako że tworzą jedynie obwód sygnałowy. Oszczędza się zarówno materiał, jak i czas wykonania, ponieważ taka instalacja jest znacznie prostsza, a to obniża koszty całego projektu.

Przekaźnik bistabilny w instalacji oświetleniowej 230V sterowanej z kilku miejsc pozwala na wyeliminowanie łączników schodowych i krzyżowych. W każdym miejscu można za to zastosować identyczny wyłącznik chwilowy. Do zalet takiego układu należy m.in.:

• prostota instalacji – wystarczy jeden przewód dwużyłowy i równoległe podłączenie łączników;
• możliwość rozbudowy instalacji – dodatkowa liczba łączników nie stanowi problemu;
• łatwy projekt – w każdym punkcie stosuje się taki sam łącznik;
• krótki czas wykonania instalacji – prosty schemat, powtarzające się elementy.

Rodzaje przekaźników bistabilnych i ich zastosowanie w domu

Wybór przekaźnika w zależności od budowy i przeznaczenia

Zasada działania łączy szeroki wybór przekaźników bistabilnych, a różnią je szczegóły konstrukcyjne. W przeciwieństwie do monostabilnego, który załącza instalację na konkretny czas, przekaźnik bistabilny ma dwa stany równowagi. Ze względu na sposób przełączania można przekaźniki podzielić na dwie grupy:

1. Przekaźniki bistabilne mechaniczne -energię pobierają tylko zmieniając swój stan i nie potrzebują napięcia podtrzymującego.
2. Przekaźniki bistabilne elektroniczne – są znacznie cichsze niż mechaniczne, mogą współpracować z wieloma przyciskami.

Ze względu na przeznaczenie można wśród przekaźników bistabilnych wyróżnić rodzaje:

• „Włącz-wyłącz” – elektroniczny impulsowy przekaźnik działa po naciśnięciu jednego z wielu przycisków chwilowych i włącza odbiornik. Następny impuls spowoduje jego wyłączenie. Przykładowa cena takiego przekaźnika to 65 zł. W zależności od typu, może współpracować ze świetlówkami i lampami wyładowczymi.
• Z wyłącznikiem czasowym – dowolny przycisk impulsowy załącza odbiornik. Wyłączenie nastąpi samoczynnie po upływie ustawionego czasu albo po kolejnym impulsie.
• Sekwencyjny – posiada dwa oddzielne wyjścia, a stan styków zamknięty/otwarty wymusza zadany program.
• Grupowy – pozwala na włączenie i wyłączenie jednym impulsem wszystkich odbiorników.