Budowa zaworu kulowego i zasada działania

Jak jest zbudowany zawór kulowy?

Zawory kulowe c.o. i inne składają się zasadniczo z korpusu (dwuczęściowego), gniazda z kulą, ręcznej dźwigni połączonej z obrotową osią. W kuli jest wywiercony otwór otwierający albo blokujący przepływ wody. Dźwignia, a tym samym kula, daje się obracać od 0° do 90°, przy czym:

  • 0° = przepływ maksymalny,
  • 90° = brak przepływu/całkowita blokada.

W przypadku zaworów kulowych powszechne są uchwyty dźwigniowe lub skrzydełkowe, które w pozycji otwartej znajdują się w pozycji równoległej do kierunku przepływu. Budowa zaworu kulowego z różnej wielkości przewierconą kulą służy do regulacji przepływu. Występują one zwykle w dwóch wariantach: 

  • zawór kulowy zapewniający pełny przepływ,
  • zawór kulowy redukujący przepływ.

Wariant zaworu kulowego z pełnym przepływem wykazuje otwór w blokującej kuli o tej samej średnicy co wewnętrzna średnica rury. Przy tej konstrukcji występują jedynie nieznaczne starty przepływu. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku zaworów z kulami, których otwory mają mniejsze średnice niż rury instalacji. Starty przepływu są wówczas znacznie wyższe.

Głównym elementem zaworu jest mosiężna kula pokryta warstwą chromu. Dokładność pokrycia i grubość warstwy ochronnej kuli wpływają na efektywność i długość pracy zaworu. Wszelkie twarde drobiny i odpryski mogą negatywnie wpływać na działanie zaworów kulowych, dlatego w miejscach możliwego występowania zanieczyszczeń stosuje się filtry siatkowe tuż przed zaworami.

Zawór kulowy w praktycznym użyciu

Typowym uszczelnieniem zaworów kulowych jest tworzywo sztuczne albo metal. Najczęściej stosuje się pierścienie uszczelniające z tworzywa sztucznego przeważnie politetrafluoroetylenu (PTFE). Takie zawory nadają się do wody i innych mediów o temperaturze do 220°C. Do użycia w temperaturach wyższych stosuje się uszczelnienia metalowe.

Pierścienie uszczelniające w zaworze kulowym są tak rozmieszczone, że ciśnienie wywierane na nie przez przepływające media (ciecz albo gaz), zwiększa dociski i uszczelnienie. Nawiasem mówiąc, przy dużych średnicach rurociągów zamiast kulistego korpusu stosuje się lekko owalny. Taka zdeformowana kula jest lepiej dociskana do pierścieni uszczelniających gniazdo.

Zawory kulowe spełniają różnorodne zadania w systemach grzewczych. Występują jako zawory odcinające do wody i do rozdzielacza obiegu grzewczego. Innym przykładem zastosowania jest kulowy zawór przelotowy w słonecznych instalacjach termicznych. Wysokie temperatury, jakie tam powstają, nie szkodzą zaworom kulowym. Używane do wody pitnej, muszą mieć odpowiednie atesty. Jeśli szukasz więcej porad i informacji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o zaworach hydraulicznych.

Rodzaje zaworów kulowych w zależności od konstrukcji i przeznaczenia

Różne typy zaworów kulowych

Istnieją różne zawory kulowe, które można grupować według rozmaitych kryteriów, ich cena i opinie zależą też od wielu czynników. Istnieją na przykład:

  • zawór kulowy gniazdowy,
  • zawór kulowy kołnierzowy,
  • zawór kulowy wysokociśnieniowy,
  • zawór kulowy z kurkiem spustowym.

Inna lista przedstawia z kolei takie typy zaworów kulowych:

  • zawór kulowy jednoczęściowy ze zredukowanym albo pełnym przepływem,
  • zawór kulowy dwuczęściowy z pełnym przepływem,
  • zawór kulowy trzyczęściowy z pełnym przepływem,
  • zawór kulowy trójdrożny z pełnym przepływem.
Zawór kulowy na czarnym tle, a także zawory kulowe c.o. i ich zastosowanie
Jakie zastosowanie ma zawór kulowy oraz polecane zawory kulowe c.o.

W przypadku zaworu trójdrożnego, kula posiada zamiast prostego otworu przelotowego otwór w kształcie litery L albo T. przez te otwory medium jest dzielone na jeden albo dwa strumienie. Istnieją też zawory kulowe cztero- i pięciodrożne.

Zawory kulowe spotykane najczęściej w domach

Zadaniem zaworów kulowych jest umożliwienie albo zablokowanie przepływu wody zimnej i gorącej, gazu, oleju, sprężonego powietrza i innych czynników. Prosta budowa, łatwa obsługa i szczelność urządzenia zapewniają uniwersalność jego zastosowania. W domu zawory kulowe są spotykane jako:

  • zawory zwrotne – uniemożliwiające powrót cieczy,
  • zawory odcinające,
  • zawory regulacyjne.

Przykładowy cennik wybranych zaworów kulowych:

  • zawór kulowy z kurkiem spustowym ½’’ – cena ok. 32 zł,
  • zawór przelotowy kulowy ¾’’ – cena ok. 30 zł,
  • zawór kulowy trójdrożny 1’’ (calowy) – cena ok. 95 zł.

Zawór kulowy czy kurek kulowy – jaka jest prawda?

Elementy instalacji do centralnego ogrzewania nazywane potocznie zaworami kulowymi są z technicznego punktu widzenia typowymi kurkami kulowymi. Kulowe zawory odcinające i zawory zwrotne posiadają ruchomą kulę, na której położenie i działanie nie można wpływać bezpośrednio z zewnątrz. Ze względu na prostą budowę i funkcjonalność są one szeroko stosowane w wielu systemach, a także urządzeniach codziennego użytku.

Według oficjalnej definicji kurek kulowy jest kurkiem, w którym ręcznie sterowana dźwignią i trzpieniem kula obraca się wokół osi prostopadłej do kierunku przepływu na przykład wody. W normalnym położeniu kurki kulowe są albo całkowicie otwarte, albo całkowicie zamknięte. Kurek kulowy otwiera się i zamyka pojedynczym obrotem o kąt 90°.

Czy ten artykuł był dla Ciebie pomocny?
Oceń
Dla 97,1% czytelników artykuł okazał się być pomocny

Powiązane artykuły

Zobacz wszystkie artykuły z kategorii instalacje hydrauliczne