Aksamitki (śmierdziuchy) – odmiany, wymagania, uprawa, pielęgnacja

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Katarzyna BarczykDrukujUdostępnij

Aksamitka – opis

Kwiaty aksamitki – charakterystyka

Aksamitka (Tagetes) jest rośliną zaliczającą się do rodziny astrowatych. W naturalnych warunkach możemy ją spotkać w Afryce oraz Ameryce Północnej. Jednoroczny gatunek kwiatów osiąga najczęściej wysokość 15-20 cm. Chociaż zdarzają się również dużo wyższe odmiany, które dorastają nawet do 75 cm wysokości. Kwiaty aksamitki tworzą koszyczki, zwykle koloru żółtego lub pomarańczowego. Okres kwitnienia aksamitki jest niezwykle długi – zaczyna się już w czerwcu i trwa do bardzo późnej jesieni.

W Polsce chętnie uprawiana jest dla celów ozdobnych. Kwiaty turki wysiewa się na rabaty, tworząc również ładne obwódki. Uprawa aksamitka świetnie sprawdza się również w pojemnikach. Dlatego często spotykamy ją na balkonie, tarasach, czy po prostu na parapetach zewnętrznych. Warto dodać, że aksamitki nazywane są potocznie śmierdziuchami, byczkami, kopciuszkami, turkami czy też bździuszkami. Rzeczywiście nie należą do roślin, które wydają piękną woń. Jednak ze względu na łatwość w uprawie, a także liczne zalety płynące z posiadania turków w swoim ogrodzie, można to im z czystym sumieniem wybaczyć.

Aksamitka – odmiany

Aksamitka jest rośliną jednoroczną, którą możemy spotkać w co najmniej 40 gatunkach. Najczęściej uprawiane aksamitki w ogrodzie, to:

• Aksamitka rozpierzchła (Tagetes patula) – jest to roślina dorastająca do 60 cm wysokości, która przywędrowała do nas z Meksyku oraz Nikaragui. Aksamitka rozpierzchła wyróżnia się przede wszystkim dość intensywnym zapachem, który nie jest uznawany za miły. Tagetes patula wyróżnia się żółtymi kwiatami z pomarańczowymi plamkami. Kwiaty tworzą zwarte koszyczki o średnicy do 6 cm. Po przekwitnięciu pojawiają się niełupki, w których znajdziemy nasiona.
• Aksamitka wąskolistna (Tagetes tenuifolia) – jest to gatunek aksamitki, której kwiaty dość mocno różnią się od rozpowszechnionej Tagetes patula. Roślina przywędrowała do nas przede wszystkim z Meksyku. Chociaż w warunkach naturalnych można ją spotkać również na północnych obrzeżach Ameryki Południowej. Aksamitka wąskolistna dorasta do 25 cm wysokości, tworząc zwarty pokrój cieniutkich pędów. Kwiat tagetes tenuifolia osiąga średnicę od 1,5 do 2 cm. Najczęściej spotykane odmiany obsypane są cytrynowożółtymi płatkami.
• Aksamitka wzniesiona (Tagetes erecta) – nazywana jest również aksamitką wyniosłą, a nawet szarańczą wielkokwiatową. Jej region pochodzenia przypisywany jest przede wszystkim Ameryce Środkowej, a także północnym krańcom Ameryki Południowej. Aksamitka wyniosła dorasta nawet do 75 cm wysokości. Kwiat aksamitki wzniesionej w porównaniu do innych gatunków jest dużo większy, osiąga on aż do 10 cm średnicy. Jeśli szukasz więcej ciekawych inspiracji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o roślinach ogrodowych.

Jeżeli chodzi o odmiany, jakie posiada aksamitka rozpierzchła, to wyróżniamy m.in.:

• Carmen – kwiaty o kolorze miodowo-karminowym porastają pędy o pokroju półkulistym
• Dainty Marietta – jest to odmiana wyróżniająca się żółtymi kwiatami, które porastają mocno rozkrzewione pędy
• Bolero – kwiaty turki cechują się kwiatami o odcieniu miodowo-mahoniowym
• Kora – roślina cechuje się pełnymi kwiatami koloru żółtego. Odmiana dorasta do 35 cm wysokości.

Aksamitka wąskolistna posiada takie odmiany, jak:

• Lulu – nieduże kwiatki o średnicy ok. 2 cm w kolorze cytrynowożółtym, porastają kępki, dość zwartych pędów
• Aksamitka wąskolistna brązowoczerwona – roślina dorasta do ok. 35 cm wysokości. Dość zwarty pokrój cieniutkich pędów obsypany jest drobnymi, pojedynczymi kwiatami koloru brązowoczerwonego.
• Talizman – aksamitka niska dorastająca do 25 cm wysokości. Cieniutkie pędy porastają nieduże kwiatki w kolorze żółtym o intensywnym odcieniu.

Aksamitka wyniosła wyróżnia się następującymi odmianami:

• Aksamitka wzniesiona złotożółta - odmiana dorastająca nawet do 80 cm wysokości, wyróżnia się dużymi, pełnymi kwiatami w kolorze złotożółtym
• Mery Helen – rośliny dorastają do 100 cm wysokości. W okresie kwitnienia pojawiają się jasnożółte kwiaty z karbowanymi, zwiniętymi w języczki płatkami.
• Hawaii – aksamitka tej odmiany dorasta nawet do 80 cm wysokości. Żółte kwiaty tworzą zwarte pompony o kulistym pokroju.

Kwiaty turki - zastosowanie

Śmierdziuchy najczęściej wybierane są jako rośliny ozdobne do naszych ogrodów, jak i również uprawy pojemnikowej. Jednak nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, jak duże zastosowanie posiadają aksamitki również w innych dziedzinach. I chociaż po wpisaniu w wyszukiwarkę, możemy znaleźć  propozycję aksamitki na szyję, to należy pamiętać, że ta nazwa wykorzystywana jest również w wielu innych przedmiotach. Na szyję zakłada się pasek z aksamitu, będący w ostatnim czasie modną biżuterią. Jednak będąc już przy szyi, to aksamitka posiada właściwości lecznice. Często wykorzystywana jest do produkcji leków, dzięki którym możemy uporać się z kaszlem, przeziębieniami, wzdęciami, czy też kolkami.

Aksamitka wysiewana na rabaty w rzeczywistości jest kwiatem jadalnym. Na przykład aksamitka rozpierzchła znajduje zastosowanie w kuchni kaukaskiej. Tam wśród innych przypraw znajdziemy ją pod nazwą szafranu imeretyńskiego. Natomiast aksamitka lśniąca jest alternatywą dla znanego nam estragonu. Warto posiać śmierdziuchy na rabaty, ponieważ doskonale odstraszają niepożądanych gości. Nie lubią jej nicienie glebowe, mrówki, mszyce, a nawet krety. Robiąc wyciąg z aksamitki, skutecznie odstraszymy szkodniki z naszych pozostałych upraw.

Pielęgnacja i uprawa aksamitka

Uprawa aksamitka

Decydując się na aksamitki w ogrodzie, nie musimy spełniać zbyt wielu warunków, by pięknie rozkwitały. Najważniejsze jest to, aby zapewnić im słoneczne stanowisko. Dlatego wysiew aksamitki warto zaplanować na ekspozycjach południowych i zachodnich. Podłoże powinno być żyzne i przepuszczalne. Chociaż kwiat odnajdzie się także na gorszej jakości podłożu. Do uprawy pojemnikowej w zupełności wystarczy zwykła ziemia ogrodowa.

Wysiew aksamitki do gruntu jest mocno uzależniony od odmiany. Najczęściej odmiany niskie powinny mieć zachowaną rozstawę o wymiarach ok. 25-30 cm. Natomiast w przypadku wyższych odmian, rozstawa musi wynosić przynajmniej 40x40 cm. Aksamitki nadają się do suszenia, a także ciekawie prezentują się do bukietów z kwiatów ciętych.

Jak dbać o aksamitki w ogrodzie lub na balkonie?

Ważne jest to, aby w czasie suszy podlewać roślinę. Nie powinniśmy jednak jej przelewać, ponieważ sadzonki zaczną gnić. Aksamitka niska i wysoka są roślinami jednorocznymi, których nie musimy zimować. Ze względu na słabą odporność na ujemne temperatury, kwiaty powinny wytrzymać do pierwszych przymrozków. Jednak okres wegetacyjny jest uzależniony od konkretnej odmiany oraz warunków pogodowych.

Nawożenie aksamitki nie jest konieczne. Jednak na mniej żyznym podłożu warto zasilić je po około 2 tygodniach od momentu posadzenia. Dobrze jest wybierać niskoazotowe azoty. Wysoki poziom azotu w preparatach nie przyczyni się do wydłużenia okresu kwitnienia. Natomiast możemy jedynie doprowadzić do większego zakrzewienia pędów, co nie jest oczekiwanym przez nas rezultatem.

Śmierdziuchy – samodzielny wysiew i cennik nasion

Aksamitka - rozmnażanie

Aksamitka jest bardzo łatwa w rozmnażaniu. Wystarczy zadbać o kilka sadzonek podczas jednego sezonu, by na kolejny już kilkakrotnie zwiększyć liczbę kwiatów. Jeżeli uprawiamy aksamitkę w gruncie, to warto po przekwitnięciu zebrać nasiona, które wysiewamy do doniczek rozsadowych wczesną wiosną. Po pojawieniu się młodych siewek, ale nie wcześniej niż 15 maja, przesadzamy rośliny w wybrane miejsce.

Aksamitki również rozsiewają się bez naszego udziału. Jeżeli chcemy zwiększyć powierzchnię uprawy, to najlepiej taki zabieg przeprowadzić przy aksamitkach zasadzonych w pojemnikach. Późną jesienią nasiona wraz z wiatrem rozsypią się dookoła sadzonki. W gruncie są doskonale chronione przed ujemnymi temperaturami. Natomiast na wiosnę, po pojawieniu się młodych siewek, możemy je przenieść do nowych doniczek.

Kwiaty turki – ceny

Turki są bardzo łatwo dostępnymi kwiatami, a także ceny nasion uważane są za jedne z najtańszych. Oczywiście ostateczny koszt nasion zależy od odmiany, na którą się decydujemy. Jeżeli chcemy szybko cieszyć się kwiatami aksamitki, to lepiej zdecydować się na zakup młodych sadzonek. Wybór nasion jest dużo tańszy, ale wymaga nieco cierpliwości i dbania o roślinę, by móc doczekać się rezultatów.