Cis Henrykowski - opis najstarszego drzewa rosnącego w Polsce
Cis Henrykowski to wyjątkowy pomnik przyrody. Jest to najstarsze drzewo w Polsce. To zaszczytne miano nosi już od 1945 roku. Dowiedz się, gdzie znajduje się ten wyjątkowy okaz!
Jeśli planujesz zlecić opiekę nad swoim ogrodem, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Cis Henrykowski – wiek drzewa
Cis Henrykowski to nazwa starego cisu pospolitego z Henrykowa Lubańskiego. Jest to najstarsze drzewo w Polsce. Jego wiek szacuje się na 1200-1500 lat. Najbardziej precyzyjne wyliczenia wskazują, że drzewo wykiełkowało około roku 734. To oznacza, że ma obecnie prawie 1300 lat! To oznacza, że cis Henrykowski rósł na swoim miejscu jeszcze przed powstaniem państwa polskiego! I przez te lata był uczestnikiem wielu wydarzeń w historii naszego kraju.
Wiek drzewa szacuje się na podstawie stanu pnia oraz doniesień w historii. Wspominają o nim źródła z XV wieku. W 2013 roku oszacowano, że drzewo ma 10,5 metrów wysokości. Obwód jego pnia przekraczał 5 m, jednak po huraganie w 1989 roku zmniejszył się znacznie.
Aż dziwne, że cis Henrykowski nie jest tak popularny jak najstarszy dąb szypułkowy, czyli Dąb „Bartek”. Cis pospolity to długowieczne drzewo, jednak nasz cis Henrykowski jest ewenementem. Takie drzewa jak dąb szypułkowy, robinia akacjowa czy lipa, które mają więcej niż kilkaset lat czasami się pojawiają, ale cis, czyli drzewo iglaste, w takim wieku zdarza się raczej rzadko na całym świecie.
Gdzie znajduje się cis Henrykowski
Cis Henrykowski znajduje się we wsi Henryków Lubański, która leży w województwie dolnośląskim. Jego nazwa jest związana z miejscowością, z której pochodzi, chociaż czasami mówi się o nim cis „Henryk”.
Cis Henrykowski rośnie w bardzo malowniczych okolicznościach przyrody. Rośnie przy ścianie rozpadającej się, wiekowej stodoły, która stanowi dla niego swojego rodzaju rusztowanie. Znajduje się na posesji domu o numerze 293. Co ciekawe, można do niego dojechać i zobaczyć ten wyjątkowy okaz. Cis z Henrykowa może nie jest za bardzo popularny, a szkoda – jest naprawdę imponujący i warto go zobaczyć.
Najstarszy okaz w Polsce – cis Henrykowski i jego historia
Cis Henrykowski był świadkiem historii całego naszego kraju. I sam także wiele przeszedł. Najwcześniejsze informacje o jego uszkodzeniach mamy z 1813 roku – został pocięty szablami przez żołnierzy. Pod koniec II Wojny Światowej, w 1945 roku uszkodził go pocisk artyleryjski. Jednak mimo tego dąb Henrykowski przetrwał i stał spokojnie dalej.
Kolejnym uszkodzeniem był huragan w 1989 roku. Prawdopodobnie w drzewo trafił piorun i jedna jego odnoga zniszczyła się. Od tego momentu obwód drzewa bardzo się zmniejszył, jednak nadal cis rośnie i ma się dobrze. W 1992 roku cis Henrykowski został ustanowiony pomnikiem przyrody.
Roślina była pod ochroną od XV wieku. Prawo chroniące cisy w Polsce ustanowił już Władysław Jagiełło, wydając dekret na mocy którego każdy, kto pociął cis na drewno, może zostać pojmany. Jeśli szukasz więcej inspiracji, sprawdź także ten artykuł: 10 najpiękniejszych roślin wieloletnich do ogrodu i na działkę – oto nasze typy.
Cis Henrykowski obecnie
Jako pomnik przyrody drzewo zostało bardziej chronione i dendrolodzy oraz botanicy dokładają wszelkich starań, by miał jak najlepsze warunki do rozwoju. Jest pod stałą kontrolą i przeszedł kurację zabezpieczającą, zwłaszcza te części, które zostały uszkodzone przez huragan. W 2016 roku podjęto jeszcze szerzej zakrojone działania, które miały na celu pobudzenie drzewa do życia (cis Henrykowski nie wypuszczał nowych igieł i pędów).
Dzięki tym działaniom korzenie drzewa zabezpieczono przed gryzoniami, a teren wokół niego zacieniono, by nie parowała woda z podłoża. Zamontowano także zraszacze i zamgławiacze, dzięki czemu drzewo ma lepiej poradzić sobie z letnimi upałami. Cis Henrykowski ma także specjalne rusztowanie, dzięki któremu może stać prosto przez kolejne 1000 lat. Dzięki tym działaniom od 2020 roku cis wypuszcza nowe pędy.
Cis pospolity – ogólne informacje o gatunku
Cis pospolity to wiecznie zielone drzewo iglaste, które uprawia się jako roślinę ozdobną lub dostarczającą wartościowego drewna. Jest to popularna roślina w Europie, Azji Zachodniej i Północnej Afryce. W Polsce najczęściej pojawia się w zachodniej, północnej i południowej części kraju. Jest dość często uprawiany w ogrodach, przede wszystkim ze względu na piękne gałęzie z zielonymi igłami i drobnymi, czerwonymi owocami, które pojawiają się zimą. Cis jest mało wymagający jeśli chodzi o stanowisko – może rosnąć zarówno w miejscach bardziej, jak i mniej nasłoneczniony.
W całej Europie jest kilka cisów, którym przypisuje się wiek ponad 1000 lat, na przykład cis z Llangernyw lub cis z Fortingall. Najstarsze okazy na świecie mają około 1,5 lat. Poza cisem Henrykowskim w Polsce można znaleźć także kilka naprawdę starych okazów tego gatunku, jednak znacznie młodszych niż 1000 lat. Jednym z nich jest cis z Bystrycy w gminie Wleń. Drzewo ma 382 m w obwodzie i około 800 lat. Prawdopodobnie było posadzone w 1217 roku przez mieszkańców po zakończeniu budowy kościoła ufundowanego przez księżnę Jadwigę. Na około 700 lat datuje się cisy Raciborskiego ze wsi Harbutowice. Nieco młodsze są cisy w Mogilnie i Gałkach, oraz jedyny okaz, który ma imię – cis Bolko z Wałbrzycha.