Fuksja – odmiany, uprawa, pielęgnacja, kwitnienie, porady
Kwiat fuksji sprawia niezwykłe wrażenie lekkości, a wyglądem bardziej przypomina arcydzieło jubilera niż organ rośliny. Kojarzy się też z kolorową spódniczką baletową (paczką). Fuksja zalicza się do absolutnych rekordzistów pośród roślin ozdobnych. Rodzaj botaniczny Fuchsia z rodziny wiesiołkowatych liczy 113 gatunków, z których wyhodowano ponad 12000 odmian. Ta egzotyczna roślina jest szczególnie ceniona za liczne kombinacje barwne i formę kwiatów.
Jeśli planujesz zlecić opiekę nad swoim ogrodem, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Kwiat fuksji – czyli „kolczyki Cyganki” albo „primabalerina”
Fuksja na balkon i w ogrodzie - pochodzenie i etymologia
Większość spośród ponad stu gatunków botanicznych i naturalnych odmian rodzaju fuksja (Fuchsia L.) pochodzi z górskich lasów Ameryki Południowej i Środkowej. Prawdopodobnie pod względem historycznym pierwotne gatunki fuksji pochodzą z peruwiańskich Andów. Stamtąd rozprzestrzeniły się na północ aż do Meksyku i na południe do Ziemi Ognistej. Oprócz tego naturalne pochodzenie mają też cztery gatunki fuksji na Nowej Zelandii i jeden na Tahiti.
Fuksja jako rodzaj botaniczny jest znana od 1696 roku. Francuz Charles Plumier, botanik i podróżnik, podczas swojej trzeciej wyprawy do Indii Zachodnich odkrył w pobliżu dzisiejszego miasta Santo Domingo nową roślinę. Nazwał ją na cześć niemieckiego botanika i lekarza Leonharta Fuchsa, jednego z „ojców botaniki”. Nazwę nadaną przez Plumiera wykorzystał później Linneusz, twórca nowoczesnej nomenklatury botanicznej i zoologicznej, i to on jest formalnie autorem nazwy rośliny. W XIX wieku fuksja rozpoczęła swoją świetną karierę jako kwiat doniczkowy. Wzbudziła również zainteresowanie hodowców, którzy zaczęli prezentować coraz to nowe odmiany fuksji.
Różne gatunki, a także odmiany fuksji, różnią się bardzo wyglądem. Istnieją więc nisko rosnące gatunki jak Fuchsia procumbens, która bywa chętnie sadzona w ogrodach skalnych, albo takie jak Fuchsia excorticata, które wyrastają na okazałe drzewa o prawie dziesięciometrowej wysokości. Większość jednak gatunków tego rodzaju rośnie jako krzewy liściaste o niewielkich rozmiarach.
Fuksje fascynują subtelnymi kwiatami, których tysiące zwisają na długich szypułkach. Znoszą cień, dają się łatwo rozmnażać i zimować, i są to tylko niektóre powody, dla których uprawa fuksji – kwiatów-balerin – sprawia tak wiele radości. Podczas gdy inne kwiaty letnie żegnają się już w sierpniu z ogrodem, fuksjowe baletnice długo jeszcze tańczą na wietrze, a ich pracowity sezon kończą dopiero pierwsze przymrozki.
Uprawa fuksji i jej pielęgnacja – krok po kroku
Oto kilka wskazówek, jak uprawiać fuksję i jak krok po kroku zapewnić jej optymalne warunki wzrostu i kwitnienia.
- Stanowisko i podłoże
Uprawa fuksji nie wymaga wcale, jak się w uproszczeniu uważa, półcienistego albo cienistego miejsca. Istnieją odmiany, które bardzo dobrze znoszą słońce, na przykład hybrydy Fuchsia triphylla. W zasadzie wymagania co do nasłonecznienia zależą od warunków otoczenia (sąsiedztwo innych roślin, wilgotność powietrza), od zaopatrzenia w wodę i składniki pokarmowe oraz właściwości genetycznych odmiany. Fuksja balkonowa w pojemniku albo fuksja doniczkowa bywa najczęściej ustawiana w miejscu z łagodnym słońcem porannym albo popołudniowym. Słońce południowe i upał mogą być dla fuksji problematyczne. Przede wszystkim trzeba chronić przed przegrzaniem bryłę korzeniową. Doniczki i pojemniki powinny być osłonięte. Wbrew potocznej opinii wysadzone fuksje znoszą także stanowiska słoneczne. Rośliny wykazują tam bujny wzrost i bogatsze kwitnienie niż miejscu zacienionym. Warunkiem jest tylko utrzymywanie strefy korzeni w ocienieniu, chłodzie i wystarczającej wilgotności. Może pomóc lekkie okrycie ściółką z kory albo podsadzenie zawsze zielonych roślin okrywowych, jak pragnia syberyjska (Waldsteinia ternata), runianka japońska (Pachysandra terminalis), bluszcz albo barwinek. Pielęgnacja i uprawa fuksji tak okrytej jest łatwiejsza, a zimozielone liście krzewinek tworzą dodatkową ochronę przed mrozem. Jeśli szukasz więcej inspiracji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o krzewach ozdobnych.
- Pielęgnacja fuksji na wiosnę
Jeśli ozdobny krzew fuksji przezimował w chłodnym i jasnym pomieszczeniu, można go od połowy kwietnia wystawić znowu na otwartą przestrzeń. Wcześniej trzeba załatwić kilka typowych zabiegów. Należy do nich przesadzanie oraz ewentualnie przycinanie rośliny. Fuksja doniczkowa musi posiadać otwór odpływowy, aby uniknąć zastoju wody i uszkodzenia korzeni. Jako substrat można zastosować lekko gliniastą, żyzną ziemię do kwiatów. Dla poprawy przepuszczalności przyda się dodatek piasku. Nie tylko zapewni to odpływ nadmiaru wody, ale ułatwi też ukorzenienie. Wyjmując kwiat doniczkowy ze starego pojemnika należy zachować ostrożność, aby nie odłamać pędów. Jeśli fuksja podczas zimowania straciła liście, można bez problemu wykonać przycinanie. Skraca się wtedy pędy o około jedną trzecią ich długości.
- Jak uprawiać fuksję latem?
Latem najważniejszą rzeczą jest odpowiednie stanowisko, na którym uprawa fuksji przyniesie sukces. Fuksja pochodzi z południowoamerykańskich lasów, gdzie rośnie w podszycie. Na pełny dostęp do słońca nie ma co liczyć i zadowala się raczej półcieniem. Z tego względu ten ozdobny krzew w większości swoich odmian woli stanowisko, które nie jest wystawione na pełne słońce.
Latem ważne jest podlewanie fuksji, przy czym chodzi o trwałą wilgotność podłoża, ale bez zastoju wody. Można to osiągnąć przez podlewanie umiarkowane i regularne. Ani fuksja na balkon, ani w ogrodzie nie znosi nadmiaru wody.
Kiedy roślina bujnie rośnie i kwitnie, musi otrzymywać regularne nawożenie. Nawożenie fuksji wykonuje się od maja do sierpnia raz w tygodniu. Bogate kwitnienie można zapewnić usuwając na bieżąco przekwitłe kwiaty. Taki zabieg powoduje, że roślina kwitnie obficie aż do jesieni. A poza tym zadbany kwiat doniczkowy zawsze robi dobre wrażenie.
- Wymagania fuksji jesienią
Jesienią krzewy liściaste uspokajają swój wzrost, przestawiają się na chłodną pogodę i słabsze nasłonecznienie. Upraszcza się też pielęgnowanie fuksji, której trzeba tylko zapewnić podlewanie. Im chłodniej i bardziej deszczowo robi się na dworze, tym korzystniej jest przenieść roślinę do domu. Fuksję, jak każdy kwiat doniczkowy, trzeba chronić przed jesiennymi szarugami. Jeśli fuksja nie jest zimoodporna, trzeba ją w porę przenieść do chłodnej i jasnej zimowej kwatery.
Jesienią można też fuksję rozmnażać. Dobrze udaje się rozmnażanie z sadzonek pędowych. Wykorzystuje się młode i tylko częściowo zdrewniałe pędy. Sadzonki wsadzone do wilgotnej ziemi w bardzo ciepłym miejscu ukorzenią się i będą gotowe do przesadzenia.
- Pielęgnacja fuksji w okresie zimowym
W chłodnym i jasnym pomieszczeniu do zimowanie pielęgnacja fuksji jest prosta. Jeśli roślina trafiła na zimowanie w wilgotnej ziemi w doniczce, nie musi być więcej podlewana. Przed zimowaniem wykonuje się przycinanie fuksji. Usuwa się wszystkie słabe, obumarłe i nadłamane pędy. Pozostałe skraca się o około jedną trzecią, co pobudzi roślinę do wytwarzania pąków kwiatowych.
Fuksję zimującą w ogrodzie zimowym powinno się od lutego przestawić w nasłonecznione miejsce. Trzeba tylko uważać, aby temperatura nie była zbyt wysoka, ponieważ roślina za bardzo zacznie rozwijać pędy. Od kwietnia, kiedy nie ma już mrozu, można fuksję wystawić znowu na zewnątrz.
Kto ma w uprawie zimoodporne fuksje, jak na przykład Fuchsia magellanica, może ją posadzić w ogrodzie. Cięcie wykonuje się wtedy dopiero wiosną. Przycina się tak, aby usunąć części pędów uszkodzone przez mróz.
Fuksja zwisająca, półzwisająca i wyprostowana – bogactwo odmian fuksji
Dzikie gatunki fuksji, mieszańce oraz odmiany hodowlane
Tysiące odmian fuksji różnią się przede wszystkim kwiatami, jako że to kwiat fuksji jest jej naturalną atrakcją. W budowie kwiatów rozróżnia się zewnętrzne płatki kielicha i wewnętrzne płatki korony. Taka struktura daje liczne możliwości różnicowania zewnętrznego wyglądu kwiatów i tworzenia wciąż nowych odmian. Chociaż to odmiany sztucznie wyhodowane opanowały balkony i ogrody, zainteresowaniem wielu miłośników fuksji cieszą się niezmiennie gatunki botaniczne.
- Fuchsia magellanica – rośnie jako ozdobny krzew o wysokości 1,5-3 m. Nadaje się doskonale do uprawy na pniu. Posiada liczne podgatunki i naturalne odmiany, wśród których szczególnie efektowne są:
- Fuchsia magellanica var. molinae – fuksja biała – Fuchsia magellanica ‘Alba’. Bardzo elegancki, wyprostowany krzew o białych kwiatach. Odmiana niezwykle mocna i zimoodporna. Kwiaty i owoce są jadalne.
- Fuchsia magellanica var. arauco – czerwono-białe listki kielicha i fioletowe płatki korony. Jest zimoodporna, wieloletnia.
- Fuchsia triphylla – fuksja koralowa – dorasta do 60 cm wysokości. Ma jaskrawo koralowe kwiaty. Gatunek wyjściowy dla licznych odmian o szczególnie długich i wąskich kwiatach.
- Fuchsia microphylla – przez cały sezon tworzy niewielkie różowe kwiaty i małe czarne owoce. Do kwiatów pasują idealnie liście – małe i delikatne. Gatunek zimoodporny, dorasta do 80 cm wysokości.
- Fuchsia procumbens – gatunek o dużych owocach i niezwykle oryginalnych, nietypowych kwiatach w jaskrawych kolorach.
Odmiany fuksji na każdą potrzebę
Od powstania pierwszej odmiany hybrydowej ‘Venus Victrix’ minęło prawie 180 lat. Dzisiaj bogactwo odmian fuksji może przyprawić o zawrót głowy. Ponieważ nie sposób ustalić gatunków wyjściowych większości odmian, wszystkie dawne i obecnie tworzone hybrydy i kultywary fuksji oznacza się nazwą zbiorczą Fuchsia × hybrida hort. Oto główne grupy tych roślin:
- Odmiany fuksji o wyprostowanym pokroju – są szczególnie odpowiednie na rabaty i do doniczek. Mogą mieć kwiaty pojedyncze, półpełne albo pełne.
- Odmiany fuksji półwiszące – nadają się do doniczek, pojemników albo wiszących koszy. Różnią się nie tylko kolorami, ale i budową kwiatów.
- Odmiany fuksji wiszące – fuksja zwisająca, doskonała do skrzynek i wiszących pojemników. Może kwiaty pojedyncze, pełne i półpełne.
Fuksja balkonowa nie rośnie w peruwiańskich Andach
Wkrótce po sprowadzeniu pierwszych gatunków fuksji do Europy (przede wszystkim do Wielkiej Brytanii) rozpoczęto tworzenie ich hybryd. Nowe odmiany fuksji próbowano wyhodować głównie na bazie Fuchsia magellanica. W 1840 roku udało się angielskiemu ogrodnikowi otrzymać hybrydę, która miała biały kielich kwiatowy i niebieską koronę. Trafiła do handlu pod nazwą Venus Victrix i do dzisiaj można ją spotkać w niektórych kolekcjach fuksji.
Europejska fascynacja fuksją wywołała lawinę nowych odmian. Charakterystyczny kwiat fuksji stał się większy, pełny albo półpełny i zyskał przeróżne kombinacje kolorów. Dzikie gatunki o drobnych kwiatach można dzisiaj spotkać jedynie w ogrodach botanicznych i w zbiorach kolekcjonerów; dostępne w handlu fuksje są wyłącznie hybrydami i kultywarami.