Forsycja w ogrodzie – sadzenie, uprawa, pielęgnacja, cięcie

Forsycje jako kwitnące krzewy ozdobne w ogrodzie

„Forsycja pospolita”, „forsycja różowa” – czyli forsycjowy zawrót głowy

Jak nietrudno zauważyć, niektóre rośliny kwiatowe i krzewy ozdobne cieszą się szczególną popularnością wśród hodowców i amatorów. Ci pierwsi prześcigają się w tworzeniu wciąż nowych, atrakcyjnych odmian o niespotykanych dotąd formach i kolorach, a ogrodnicy-amatorzy coraz bardziej gubią się w gąszczu pięknych, ale nieznanych roślin. Wprawdzie Szekspir stwierdził, że „to, co zwiemy różą, pod inną nazwą równie by pachniało”, jednak – z całym szacunkiem dla jego geniuszu – to nie botanika przyniosła mu największą sławę.

Ponieważ niektórzy autorzy artykułów na temat forsycji (i nie tylko), z lekkością wielkiego poety mieszają bezlitośnie pojęcia, dobrze będzie je uporządkować. Forsycja (Forsythia Vahl) jest to rodzaj botaniczny krzewów z rodziny oliwkowatych, co oznacza pokrewieństwo nie tylko z oliwką, ale też z ligustrem, jaśminem, lilakiem, a nawet wyniosłym jesionem.

Nazwa rodzajowa upamiętnia Williama Forsyth’a, królewskiego ogrodnika i botanika na brytyjskim dworze. Z kolei człon „Vahl” jest częścią naukowej nazwy rośliny w formie skrótu nazwiska botanika, który jako pierwszy opisał dany takson i nadał mu nazwę systematyczną. Często spotyka się skrót „L.” (Karol Linneusz”), „Thunb.” (Carl Peter Thunberg) albo właśnie „Vahl” (Martin Vahl). W każdym razie nie należy mylić uczonego botanika z opisaną przez niego rośliną.

Do rodzaju botanicznego Forsythia należy 12 gatunków pochodzących z Azji i tylko jeden z Europy Południowo-Wschodniej. Występuje wśród nich między innymi forsycja zwisła (Forsythia suspensa), forsycja zielona (Forsythia viridissima) i forsycja koreańska (Forsythia ovata), ale na pewno nie forsycja pospolita (nie ma takiej) ani forsycja różowa (wszystkie mają żółte kwiaty).

Jako „biała forsycja” określany jest spokrewniony z forsycją gatunek z rodzaju Abeliofyllum. Abeliofyllum koreańskie (Abeliofyllum distichum) kwitnie wiosną przed rozwojem liści. Kwiaty po rozwinięciu są białe z lekkim różowym odcieniem, bardzo podobne do kwiatów znanej wszystkim forsycji. Roślina jest endemitem na Półwyspie Koreańskim, występuje bardzo rzadko i jest pod ochroną. Czasem bywa uprawiana w ogrodach. Odmiana tej rośliny Abeliophyllum distichum 'Roseum' odznacza się jasnoróżowym kolorem kwiatów i stąd wzięła się myląca nazwa „forsycji różowej”. Jeśli szukasz więcej inspiracji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o krzewach ozdobnych.

**Forsycja pośrednia (Forsythia × intermedia) – popularna hybryda i jej kultywary**

Najczęściej sadzona w europejskich ogrodach od 1833 roku forsycja pośrednia (Forsythia × intermedia), będąca hybrydą forsycji zwisłej (F. suspensa) i zielonej (F. virdissima). Forsycja pośrednia i jej odmiany są krzewami o wysokości dwóch do trzech metrów. Początkowo wyprostowany pokrój zmienia się z wiekiem w mocno przewieszony. Posiada zdolność rozwijania nowych pędów u podstawy i w połowie pędów ze śpiących pączków na starym drewnie. A to oznacza, że cięcie forsycji jest możliwe w stopniu radykalnym.

Liście forsycji są ciemnozielone, podługowate, o długości 8-10 cm. Na stanowiskach słonecznych z raczej suchą i mało żyzną glebą liście forsycji wykazują jesienią przebarwienie żółtawe do fioletowego. Kwitnienie forsycji rozpoczyna się w zależności od pogody najczęściej w połowie marca. Żółte, czteropłatkowe, dzwonkowate kwiaty rozwijają się na pędach wieloletnich na krótkich szypułkach. Najbardziej obfite kwitnienie wykazują pędy dwu- i trzyletnie.

Forsycja pośrednia w swoich licznych odmianach zmienia żółty kolor kwiatów od jasnych, chłodnych tonów do prawie pomarańczowożółtych. Także mniej lub bardziej intensywny zapach kwiatów zmienia się w zależności od odmiany. Do popularnych odmian forsycji należą:

Forsythia 'Maluch' – wyhodowana w Polsce odmiana pochodzi od krzyżówki forsycji pośredniej i forsycji koreańskiej. Ma niewielki wzrost, dorasta do 1-1,2 m wysokości, przez co doskonale nadaje się do małych ogrodów. Forsycja ‘Maluch’ jest odporna na niskie temperatury.
Forsythia × intermedia 'Beatrix Farrand – forsycja pośrednia uzyskana w Ameryce. Krzew wyprostowany o sztywnych pędach, dorastający do 2 m wysokości. Kwiaty duże, kanarkowożółte.
Forsythia × intermedia 'Golden Times' – odmiana angielska o bardzo ozdobnych liściach. Blaszki liściowe są zielone z szeroką, nieregularną, złocistożółtą obwódką. Żółte kwiaty występują nielicznie na pędach dwuletnich.
Forsythia × intermedia 'Vitellina' – forsycja pośrednia starej odmiany z końca XIX wieku. Kwiaty bardzo liczne, duże, ciemnożółte. Dorasta do 2,5-3 m wysokości.
Forsythia × intermedia 'Sunday' – kwiaty ciemnożółte o wąskich i długich płatkach korony, charakterystycznie wygiętych. Dorasta do 3 m wysokości.
Forsythia × intermedia 'Mindor' – odmiana wyhodowana przez francuskiego ogrodnika. Krzew średniej wielkości, do 1-1,2 m wysokości. Jasnozielone liście przebarwiają się jesienią na fioletowo. Kwiaty drobne, żółte, rozwijają się obficie przed rozwojem liści.

Wymagania, sadzenie i cięcie forsycji

Wymagania glebowe i sadzenie forsycji na rabatach i w pojemnikach

Zarówno forsycja zwisła (Forsythia suspensa), jak i pośrednia jest bardzo mało wybredna co do stanowiska i zdolna do przystosowania. Równie dobrze rośnie w miejscu słonecznym albo zacienionym. Krzew może być z tego względu sadzony prawie wszędzie w ogrodzie i to z czysto wizualnych względów. Najbardziej obfite kwitnienie może być jednak oczekiwane na stanowisku ciepłym i nasłonecznionym. Dopóki gleba nie jest ekstremalnie wapienna albo skłonna do tworzenia zastoju wody, forsycja wykazuje dużą tolerancję wobec warunków podłoża.

Rozmnażanie forsycji oraz cięcie forsycji

Sadzone w ogrodach forsycje są hodowlanymi odmianami międzygatunkowych hybryd, nie tworzą więc owoców i nasion. Z tego powodu rozmnażanie forsycji jest możliwe tylko w sposób wegetatywny. Można to łatwo zrobić na dwa sposoby:

Rozmnażanie forsycji z sadzonek pędowych

Kiedy kwitnienie forsycji zbliża się ku końcowi, wykonywane jest przycinanie forsycji, idealna okazja do znalezienia kilku pędów na sadzonki. Trzeba wybrać kilka zdrowych, zielonych gałęzi. Aby sadzonki dobrze się ukorzeniły, potrzebny jest stale lekko wilgotny substrat, ale bez zastoju wody, który szybko doprowadzi do pleśni i zgnilizny.

Krzew forsycja pośrednia w czasie kwitnienia i zbliżenie na kwiaty oraz jej uprawa i pielęgnacja — Jakie wymagania ma forsycja pośrednia w ogrodzie, a także jej uprawa i pielęgnacja

Rozmnażanie forsycji przez odkłady

Ta metoda polega na przygięciu długiego, zwisającego pędu do ziemi. Ostrożnie umieszcza się środkową część pędu w rowku spulchnionej ziemi. Kiedy odkład wytworzy własne korzenie, można oddzielić go od rośliny macierzystej i przesadzić w nowe miejsce.

Jeśli ktoś zostawi krzew forsycji w ogrodzie samemu sobie, ten po kilku latach straci swój niezwykły urok. Efektowna obfitość złotych kwiatów już po trzech latach zdecydowanie się pogorszy. Aby pobudzić kwitnienie konieczne jest odpowiednie cięcie forsycji. I to nie jakieś tam lekkie przycinanie forsycji po wierzchołkach pędów, ale naprawdę radykalny zabieg. Do bujnego rozwoju kwiatów potrzeba wiele zdrowych, ubiegłorocznych pędów. Rozróżnia się dwa typy zabiegu:

Cięcie pielęgnacyjne

Jeśli forsycja obficie kwitnie i krzew jest w dobrej formie, konieczne jest normalne cięcie pielęgnacyjne i prześwietlające. Tego typu zabieg nie powinien być wykonywany pod koniec roku, ponieważ grozi to przemrożeniem świeżych pędów i pąków.

Cięcie odmładzające

Kiedy forsycja pozostaje przez wiele lat bez przycinania, tworzy wówczas coraz to nowe cienkie gałęzie, na których nie ma kwiatów. W takim wypadku konieczne jest mocne cięcie, aby krzew mógł się zregenerować. Także chorą forsycję może taki radykalny zabieg uratować.

Forsycja w ogrodzie – piękno w czystej postaci

Pod względem ekologicznym forsycja pośrednia jest prawie kompletnie bezużyteczna. Pszczoły i trzmiele ignorują te krzewy ozdobne, a co najwyżej jakiś ptak uwije w nich swoje gniazdo. Kwiaty azjatyckiej hybrydy są bezpłodne i nie wytwarzają ani pyłku, ani nektaru. Na próżno owady szukałyby w nich pożywienia. Rośliny rozmnażają się ostatecznie w sposób wegetatywny.

Jakby dla potwierdzenia reguły, przynajmniej odmiana Forsythia × intermedia 'Beatrix Farrand' wytwarza pyłek i później owoce – tak utrzymują hodowcy sadzonek. Poza tym oprócz wschodnioazjatyckich gatunków istnieje też forsycja europejska (Forsythia europaea), która występuje na Bałkanach i również wytwarza pyłek. W naturalnym środowisku znajduje się pod ochroną, ale w uprawie ogrodowej rzadko bywa spotykana.