Irysy krok po kroku - odmiany, uprawa, pielęgnacja, porady praktyczne
Na pewno wiesz, jak wygląda irys. Te wyjątkowe kwiaty są tak popularne, że wiosną i latem trudno ich nie zobaczyć podczas przechadzek po okolicy. Masz ochotę w swoim ogrodzie także uprawiać te wspaniałe, kolorowe rośliny? W takim razie mamy garść porad, które podpowiedzą ci, jak zadbać o ich wymagania. Sprawdź!
Jeśli planujesz zlecić opiekę nad swoim ogrodem, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Irysy krok po kroku, czyli kilka słów o gatunku
Irysy – gatunki idealne do ogrodu
Irysy, a w zasadzie kosaćce to rośliny cieszące się powodzeniem ze względu na wspaniałe kwiaty. Są po prostu przepiękne. I bardzo oryginalne. Rodzaj kosaciec obejmuje aż 300 gatunków! Oczywiście nie wszystkie nadają się do uprawy w ogrodzie, niektóre nie są zbyt ciekawe dla ogrodników. Jednak duża część z nich jest bardzo atrakcyjna i dobrze sprawdzają się w naszych warunkach klimatycznych. W Polsce jest nawet kilka gatunków rodzimych, które naturalnie żyją w naszych lasach.
Jednym z nich jest irys syberyjski. Ta roślina także sprawdza się w uprawie, chociaż nie pojawia się w niej najczęściej. O wiele częściej w ogrodach można spotkać inne gatunki: irysy bródkowe, a także żyłkowane i żółte.
Irysy to bardzo niejednorodna grupa roślin. Niektóre kosaćce to rośliny cebulowe, inne to gatunki kłączowe. Różnica w wyglądzie jest niewielka, a jednak różnią się między sobą i to znacznie. Głównie pod względem wymagań i sposoby pielęgnacji. Dlatego zanim wybierzesz sadzonki albo podziemne części rośliny w sklepie, sprawdź, jak się nazywa gatunek. Od tego będzie zależało, jak będziesz traktować nowych mieszkańców twojego ogrodu.
Irysy bródkowe oraz żółte do uprawy
Kosaciec bródkowy to zdecydowanie najbardziej popularny przedstawiciel tego rodzaju. To bylina kłączowa o bardzo dużych, bardzo barwnych kwiatach. Okres ich kwitnienia to wiosna – maj i czerwiec. Kwiaty pojawiają się na szczycie wzniesionych, sztywnych i dość wysokich łodyg. Ich wysokość jest zależna od konkretnej odmiany. A tych jest naprawdę dużo. Ze względu na wysokie walory estetyczne, kosaciec bródkowy doczekał się stworzenia licznych wyszukanych i eleganckich odmian – niebieskich, fioletowych, a także żółtych, dwubarwnych lub nakrapianych. Nazwa irysy bródkowe wynika z tego, że kwiat ma wyraźną bródkę – szorstki, pokryty włoskami fragment na dolnym płatku.
Równie popularne są irysy żółte. Gatunek kwitnie w maju i czerwcu, są więc to kwiaty wiosenne, prawdziwe ozdoby wiosennych ogrodów. Są bardzo ciekawe ze względu na pokrój. Mają smukłą łodygę o 1 metrze długości, ale inaczej niż w przypadku innych gatunków, każda z nich ma kilka rozgałęzień, na szczycie których pojawiają się pojedyncze kwiaty. Po kwitnieniu roślina wydaje owoce. Irysy żółte, jak sama nazwa na to wskazuje, mają żółty kolor. Jednakże mogą mieć bardzo różne odcienie – od jasnego kremu do ciemnej, intensywnej żółci. Jeśli szukasz więcej inspiracji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o kwiatach ogrodowych.
Pozostałe gatunki irysów w ogrodzie
Ale to nie koniec gatunków, które można spotkać w uprawie. Zakładanie ogrodu warto zacząć od zapoznania się z pozostałymi gatunkami irysów – są naprawdę ciekawe. Oto lista najlepszych:
- irys żyłkowany.
- irys syberyjski,
- irys holenderski.
Irysy żyłkowane to prawdziwie wiosenne kwiaty! Kwitną już w marcu i kwietniu! Jest to roślina mrozoodporna, pochodząca z Kaukazu i Rosji. Dobrze czuje się więc w naszych warunkach klimatycznych i wspaniale wygląda na rabatach. Irys żyłkowany ma zaledwie 20 cm wysokości. Z jednej cebulki wyrasta niewielka kępa łodyg zakończonych małymi kwiatuszkami. Najczęściej są wielobarwne, bardzo ładnie się prezentują.
Kosaciec syberyjski także ma kępiasty pokrój. Tym wyróżnia się od swoich kuzynków. Podziemne kłącza roślin tworzą bardzo rozległe rozłogi, dzięki czemu kępy stale się powiększają. Pędy mają około 70 cm wysokości. Irys syberyjski wytwarza zazwyczaj jeden kwiat na szczycie łodygi. Jest on bardzo atrakcyjny – ma niebieski, fioletowy, żółty lub biały kolor i bardzo wyraźne zdobienia na niektórych wargowych płatkach. Wygląda bardzo atrakcyjnie, a jego pielęgnacja nie jest trudna. Kosaciec syberyjski jest bardzo polecany do ogrodu dla początkujących ogrodników.
Irys holenderski to gatunek także zasługujący na uwagę. Ma wspaniałe, bezbródkowe kwiaty, które są zazwyczaj niebieskie i nietypowo zdobione na płatkach. Kwiaty na bocznych płatkach mają wyraźną żółtą plamę, co dodaje im bardzo dużo uroku. Irysy holenderskie to rośliny cebulowe o niskich wymaganiach. Ich czas kwitnienia to nie jest wiosna – zdobią ogród w okresie od czerwca do sierpnia.
Irysy, czyli kosaćce w ogrodzie – jak zapewnić im odpowiednie miejsce i uprawa
Irysy cebulowe mają zupełnie inne wymagania pielęgnacyjne niż te kłączowe. Te pierwsze mają mniejsze wymagania – udają się na glebach niższej jakości, są także mrozoodporne, więc nie trzeba ich chować przed zimą. Przez wiele lat mogą rosnąć w jednym miejscu, gdzie tworzą ładne, rozłożyste kępy. Aby jednak długo się utrzymały, wymagają słonecznego stanowiska i wilgotnego podłoża. Powinno być próchnicze i żyzne, najlepiej lekko kwaśne. Ponieważ kosaćce kłączowe potrzebują sporo wody, warto sadzić je w pobliżu zbiorników. Jedynie irysy bródkowe nie potrzebują tyle wody, dla nich standardowa rabata ogrodowa będzie wystarczająca.
Kosaćce cebulowe mają zupełnie inne wymagania. Jak wszystkie rośliny cebulowe są bardziej podatne na choroby grzybowe i gnicie. Stojąca w podłożu woda może im tylko zaszkodzić, dlatego trzeba naprawdę uważać wybierając dla nich stanowisko. Wystarczy niewielka warstwa drenażu na spód przygotowanych pod sadzenie otworów.
Rośliny te wymagają bardzo słonecznego stanowiska. Na takim lepiej kwitną i stają się bardziej odporne na choroby. Świetnie rosną na glebach żyznych i próchniczych. Lubią przepuszczalne podłoże i niezbyt wilgotne.
Irysy – pielęgnacja dla początkujących
Irysy cebulowe i kłączowe – sadzenie
Sadzenie irysów kłączowych przeprowadza się jesienią – w sierpniu i wrześniu. Kłącza są odporne na uszkodzenia mrozowe, jednak muszą przejść zimowanie w ziemi, by ponownie zakwitnąć. Jeśli lato jest upalne, warto poczekać z sadzeniem do końca kwietnia – wysokie temperatury nie będą im służyć. Kłącza sadzi się stosunkowo płytki. Zielona część sadzonki tylko lekko powinna wystawać ponad ziemię. Warto na to zwrócić uwagę, ponieważ zbyt głębokie sadzenie oznacza zahamowanie kwitnienia. Rozstawa roślin to 30-60 cm.
Przeznaczone do sadzenia kłącze powinno mieć co najmniej 5 cm długości i średniej wielkości rozetę liściową. Taką sadzonkę można przygotować samodzielnie dzieląc wykopane kłącze i wsadzając je do doniczki z wilgotną ziemią. Podpędzone sadzonki nadają się do wysadzenia w ogrodzie.
Irysy cebulowe także sadzi się jesienią. Można to zrobić nawet późno, tuż przed zimą, podobnie jak tulipany czy żonkile. Koniec września lub początek października to najlepszy moment, cebuli nie powinny zdążyć zakiełkować przed zimą. Cebule sadzi się ostrą częścią do góry, pęd może nieco wystawać ponad ziemię. Po posadzenie rośliny należy dokładnie podlać, by zapewnić im odpowiednie warunki rozwoju. Warto wyściółkować podłoże liśćmi lub agrotkaniną – zdejmuje się ją po rozpoczęciu wegetacji.
Pielęgnacja irysów krok po kroku
Pielęgnacja irysów nie jest trudna ani wymagająca. Te wyjątkowe rośliny nie potrzebują nawet intensywnego podlewania. Nowe sadzonki oczywiście podlewa się częściej. To gwarancja, że rośliny szybciej wytworzą zdrową i rozległą bryłę korzeniową. Jednakże poza tym nie musisz ich regularnie podlewać. Wymagają nawadniania wyłącznie w upalne dni, a do tego nie tolerują zalewania. Zwłaszcza irysy cebulowe.
Do tego warto zadbać o odchwaszczanie. Kłącze irysów rośnie tuż pod ziemią i chwasty mogą ograniczać jego rozwój. Dlatego po pierwszej zimie nie wykorzystuje się już żadnego ściółkowania, ani korą drzew iglastych, ani żadnym innym materiałem. Warto także zadbać o usuwanie kwiatów. Ucina się je po przekwitnieniu, inaczej roślina szybko przestaje wytwarzać nowe kwiaty i pędy. Cebule irysów można zostawić na stałym miejscu przez 3-4 lata. Później należy je wykopać, oczyścić i oddzielić cebule przybyszowe.