Krokusy krok po kroku – sadzenie z cebulek, uprawa, kolory, pielęgnacja

Krokusy – wygląd i pochodzenie

Szafran i krokus to jedna roślina

Rodzaj botaniczny roślin szafran (Crocus), nazywany też krokusem, należy do rodziny kosaćcowatych i liczy ponad sto gatunków, z których przez krzyżowanie powstało wiele różnych odmian. Ojczyzną dziko rosnących gatunków jest środkowa i południowa Europa, północna Afryka, Bliski Wschód i zachodnie Chiny. Naturalne stanowiska znajduje krokus na górskich zboczach, w zaroślach dębowych i lasach iglastych.

Fioletowe łany krokusów można podziwiać również w Polsce. Dolina Chochołowska, ale też inne doliny w Tatrach, słyną z niezwykłych widoków każdej wiosny. Przepiękne dywany na tle gór tworzą miliony krokusów spiskich (Crocus scepusiensis). Nasz krokus albo szafran spiski jest przez część opracowań włączany do szafranu wiosennego (Crocus vernus) albo traktowany jako jego naturalne odmiana (Crocus vernus var. neapolitanus).

Nazwa rodzajowa Crocus tej popularnej od wieków rośliny ozdobnej pochodzi od greckiego imienia Krokos (Κρόκος) – śmiertelnego młodzieńca, który zakochał się nieszczęśliwie w nimfie o imieniu Smilax. Według greckiej mitologii bogowie zamienili oboje w rośliny: jego w krokus, a nimfę w kolcorośl (Smilax). Z kolei nazwa szafran wywodzi się z arabskiego i perskiego zaʿfarān = „żółty kolor”.

Często podkreślamy znaczenie poprawnego nazewnictwa w botanice. Znajomość jedynie potocznych i lokalnych nazw roślin oraz ich organów pozwala wprawdzie funkcjonować w ogrodzie własnym, ale uniemożliwia szerszą komunikację. Na przykład krokusy bywają często błędnie określane jako „wiosenne kwiaty cebulowe”, chociaż wcale cebul nie wytwarzają. Krokus posiada za to organ spichrzowy, którym jest zgrubiała, bulwiasta łodyga zwana bulwocebulą. Podobny organ mają też mieczyki. Ta bulwocebula jest jednoroczna, ale każdej wiosny powstają wciąż nowe bulwocebule przybyszowe, a stare obumierają.

Kiedy kwitną krokusy? W uprawie w ogrodzie dużą rolę odgrywają: krokus złocisty (Crocus chrysanthus), krokus Siebera (Crocus siberi) oraz krokus wiosenny (Crocus vernus). Te gatunki, podobnie jak wiosenne kwiaty cebulowe, zakwitają wcześnie, podczas gdy krokus okazały (Crocus speciosus) i krokus siewny (Crocus sativus) kwitną we wrześniu, a nawet październiku. Jeśli szukasz więcej porad i inspiracji, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o kwiatach ogrodowych.

Wygląd i wzrost krokusów zwanych szafranami

Wprost z bulwocebuli wyrastają wąskie liście, podobne do trawy. W zależności od gatunku roślina dorasta do 5-15 cm wysokości. Rozróżnia się wśród krokusów grupę wiosenną, grupę wielkokwiatowych hybryd oraz jesienną. Kiedy kwitną poszczególne grupy krokusów? Pierwsze zakwitają wczesną wiosną do marca, niektóre mieszańce kwitną do kwietnia, a jesienne – zwykle we wrześniu do października.

Krokusy są wyczekiwanymi zwiastunami wiosny. Niczym klejnoty świecą w najmniejszym promieniu słońca rozmaitymi kolorami, których na próżno by szukać w ogrodzie o tej porze roku. Fioletowe, purpurowe, delikatnie niebieskie, białe, kremowe i żółte płatki odbijają wiosenne światło. Krokusy, podobnie jak wiosenne kwiaty cebulowe, stanowią ważne źródło pożywienia dla pszczół i trzmieli, które zbierają bogaty w białko i witaminy pyłek kwiatowy.

Krokusy występują w wielu gatunkach, odmianach, hybrydach i kultywarach. Obok dzikich form wielowiekowa hodowla i selekcja oferuje miłośnikom kwiatów wspaniałe odmiany o subtelnym uroku. Oto kilka przykładów krokusów, które można wkomponować w różne wiosenne kwiaty cebulowe i inne byliny:

• Crocus chrysanthus 'Cream Beauty' – kremowożółte płatki przechodzą w ciemniejszy odcień brązowozielonego dna kwiatu, z którego wyrasta słupek w kontrastowym pomarańczowym kolorze. Kwitnie pod koniec lutego i w marcu. Dorasta do 4-10 cm.
• Crocus tommasinianus 'Ruby Giant' – szczególnie wyrazista odmiana o ciemnofioletowych kwiatach. Serce kwiatu połyskuje jasnym fioletem do bieli, natomiast końce sześciu płatków oraz ich zewnętrzna strona są mocno ciemnofioletowe. Złotopomarańczowe znamiona słupka stanowią piękny kontrast. Kwitnie pod koniec lutego i w marcu. Dorasta do 10 cm.
• Crocus flavus 'Golden Yellow’ – ciepły złotożółty kolor tego wielkokwiatowego krokusa jest najbardziej jaskrawy we wczesnowiosennym ogrodzie. Szczególne wrażenie robi posadzony powierzchniowo w dużej grupie. Kwitnie w marcu i kwietniu. Dorasta do 10-20 cm.
• Crocus minimus 'Spring Beauty' – delikatny, jasnofioletowy do ciemnofioletowego kwiat z subtelnym rysunkiem jest wyjątkowym klejnotem dla miłośników krokusów. Ciemnofioletowy rysunek na płatkach przypomina historyczne tulipany Rembrandta. Trawiaste liście podkreślają subtelną urodę rośliny.
• Crocus vernus subsp. albiflorus 'Jeanne d'Arc' – posiada śnieżnobiały, elegancko uformowany kwiat. Na niewielkiej fioletowej podstawie dna kwiatu ustawiony jest pomarańczowy słupek, świecący na tle bieli. Jest to niewątpliwie najpiękniejszy biały krokus wielkokwiatowy. Kwitnie w marcu i kwietniu. Dorasta do 10-15 cm.
• Crocus vernus 'King of Striped' – historyczna odmiana z 1880 roku o uderzająco pięknym wyglądzie. Wielkokwiatowy krokus posiada niebiesko-fioletowy rysunek na srebrzystobiałym tle i ciemnofioletową podstawę. Z kwiatowego kielicha połyskuje zabarwiony na pomarańczowo słupek. Kwitnie w marcu i kwietniu. Dorasta do 10-15 cm.

Uprawa i pielęgnacja krokusów w ogrodzie

Stanowisko i sadzenie krokusów

Wiosną kwitnące botaniczne gatunki krokusów rosną najlepiej na słonecznych miejscach w ogrodzie, podczas gdy krokusy jesienne doskonale radzą sobie również na stanowiskach półzacienionych. Mieszańce wielkokwiatowe, a więc klasyczne krokusy ogrodowe, preferują stanowiska słoneczne do półzacienionych. Dobrze jest wiedzieć, że kwitnienie krokusów będzie tym słabsze, im dłużej ich miejsce będzie pozostawać w ciągu dnia w cieniu.

Wspólną cechą wszystkich krokusów jest zamiłowanie do gleby dobrze przepuszczalnej, ponieważ nadmiar wody niszczy bulwocebule, podobnie jak inne cebulki kwiatowe. O ile wczesnowiosenne gatunki dobrze rosną także na piaszczystej i kamienistej glebie, dla jesiennych krokusów powinna być raczej dobra ziemia z udziałem gliny.

Dobrą porą do sadzenia krokusów wiosennych jest październik do listopada; dla jesiennych będzie to raczej sierpień. Głębokość sadzenia tych pierwszych wynosi 6-10 cm i podobnie odstęp między bulwocebulkami, jesienne, ze względu na większe rozmiary bulw, sadzi się nieco głębiej. Sadzić należy co najmniej 10 sztuk krokusów koło siebie, ponieważ małe stosunkowo kwiaty najlepiej prezentują się na trawniku i rabacie w grupie.

Łatwa uprawa i prosta pielęgnacja krokusów

Krokusy raz posadzone nie wymagają żadnej specjalnej pielęgnacji. Ważne jest, aby nie ścinać liści zaraz po przekwitnieniu. Usuwa się je dopiero, kiedy same zwiędną, ponieważ przedwcześnie pozbawione organów asymilacyjnych rośliny słabną i szybciej obumierają. Dlatego też, jeśli krokusy i cebulki kwiatowe innych roślin zostały posadzone na trawniku, pierwsze koszenie można wykonać dopiero po zżółknięciu liści kwiatów.

W razie potrzeby wykonuje się nawożenie krokusów wczesną wiosną, jak tylko pojawią się liście. Do zasilania odpowiedni jest organiczny nawóz w płynie, podawany z wodą do podlewania.

Bulwocebule krokusów często padają łupem karczowników. Te niewielkie gryzonie z rodziny chomikowatych uwielbiają kłącza, bulwy i korzenie, powodując poważne szkody w uprawach roślin. Jeśli wiosną zakwitną tylko nieliczne krokusy, prawdopodobnie winę ponoszą za to właśnie karczowniki. Oprócz specjalnych środków odstraszających, nieocenioną pomocą może być kot domowy, który zniechęci gryzonie do pobytu w ogrodzie.