Łubin w ogrodzie – sadzenie, uprawa popularnych odmian, porady

Różne gatunki i odmiany łubinu w ogrodzie

Pochodzenie i właściwości łubinu

Łubin (Lupinus) dzieli się na ponad 200 różnych gatunków i należy do tej samej rodziny bobowatych, co fasola, soja, groch siewny, ciecierzyca pospolita albo orzech ziemny. Najwięcej gatunków łubinu ma swoją ojczyznę w Ameryce Północnej. Na początku XIX wieku wiele z nich trafiło do Europy, a niektóre z nich, jak na przykład łubin trwały (Lupinus polyphyllus L.) zadomowiły się we florze Polski jako kenofity.

Nie tylko liczne odmiany, ale i gatunki łubinu wykazują ogromne zróżnicowanie. Większość z nich to wieloletnie rośliny zielne dorastające do 30-150 cm wysokości, niektóre są jednoroczne, a nieliczne rosną w formie krzewów do 4,5 m. Wyjątek stanowi łubin pochodzący z meksykańskiego stanu Oaxaca - Chamis de Monte (Lupinus jaimehintoniana) – jedyny znany gatunek drzewa z rodzaju Lupinus. Osiąga on wysokość 5-8 m i średnicę pnia do 30 cm.

W ogrodach w naszym regionie spotyka się najczęściej łubin trwały (Lupinus polyphyllum), a właściwie jego odmiany hodowlane. Inne ważne gatunki uprawne to łubin żółty (Lupinus luteus), łubin biały (Lupinus albus) i łubin wąskolistny albo łubin niebieski (Lupinus angustifolius). Łubin stanowi najbogatsze roślinne źródło białka. Stare odmiany łubinu, szczególnie łubin ogrodowy i dziko rosnący, zawierają szkodliwe alkaloidy lupininę i sparteinę, które po spożyciu mogą prowadzić do paraliżu oddechu, a nawet śmierci. Od początku XX wieku istnieją w uprawie odmiany pozbawione tych związków chemicznych, znane jako łubin słodki. Jedynie alergikom uczulonym na rośliny strączkowe nadal mogą stwarzać problemy.

Rodzaje łubinu - popularne gatunki i odmiany łubinu

W polskich nazwach roślin, również w nazwach łubinów, można często zauważyć pewne zamieszanie z poplątaniem. Znane powszechnie i od lat uprawiane rośliny zyskały wiele lokalnych tradycyjnych nazw i na określonym obszarze są z pewnością bezbłędnie identyfikowane. Aby jednak mieć pewność, że wszyscy mają na myśli tę samą roślinę, wystarczy trzymać się ustalonego od dawna nazewnictwa. Oto kilka przykładów:

• łubin żółty, łubin wąskolistny, łubin trwały, łubin biały – to botaniczne gatunki rośliny;
• łubin niebieski jest synonimem nazwy łubin wąskolistny – wszelkie wątpliwości rozwiewa podanie nazwy naukowej Lupinus angustifolius;
• łubin słodki – to zbiorcza nazwa odmian łubinu pozbawionych prawie zupełnie albo w dużym stopniu zawartości trujących alkaloidów;
• łubin Mister, łubin Sonet, łubin Oscar i wiele innych to z kolei handlowe nazwy odmian rozmaitych gatunków łubinu – na przykład łubin Mister jest odmianą łubinu żółtego (Lupinus luteus ‘Mister’), łubin Oskar to odmiana łubinu wąskolistnego (Lupinus angustifolius ‘Oscar’) podobnie jak łubin Sonet;
• nazwa łubin ogrodowy odnosi się do popularnych bylin – mieszańców łubinu trwałego (Lupinus polyphyllus) z łubinem krzewiastym (Lupinus arboreus), umieszczanych w ramach Lupinus hybridus – podobnie groch siewny oznacza zwykle uprawiane odmiany grochu zwyczajnego.

Spotykane czasem pojęcie „rodzaje łubinu” nie ma sensu, ponieważ rodzajem jest właśnie łubin. Można natomiast mówić o gatunkach, odmianach i krzyżówkach łubinu.

W handlu dostępne są dzisiaj liczne gatunki i odmiany łubinu. Duża liczba odmian powstała na początku XX wieku przez krzyżowanie pochodzącego z Ameryki łubinu trwałego (Lupinus polyphyllus) z innymi gatunkami jedno- i wieloletnimi. Do dzisiaj są szeroko rozpowszechnione odmiany angielskiego ogrodnika George’a Russell’a (1857-1951). Russell przez 20 lat zajmował się uprawą i selekcją łubinów. Celem było wyhodowanie odmiany zimoodpornych, z długimi gęstymi kwiatostanami i atrakcyjnymi kolorami. Siał różne gatunki i dokonywał wyboru. Wszystko, co nie odpowiadało jego wyobrażeniom, usuwał z ogrodu. Słabe łodygi, skąpe kwitnienie albo zwyczajny, niebieski kolor kwiatów nie zadowalały go. Zapylanie kwiatów pozostawił Russell pszczołom. W ten sposób w ciągu lat powstała imponująca kolekcja.

Oto kilka nowych odmian łubinu:

• 'Polar Princess' – kwitnie od połowy czerwca, śnieżnobiałe kwiaty tworzą piękny kontrast z ciemną zielenią liści. Odmiana o zwartym, mocnym pokroju, ok. 75 cm wysokości.
• ‘Manhattan Lights’ – łubin dwukolorowy. Kwitnie purpurowoczerwono i żółto od początku czerwca i osiąga wysokość 90 cm w okresie kwitnienia.
• ‘Desert Sun’ – w czerwcu i lipcu rozwijaj nad liśćmi złotożółte, duże kwiatostany, dorasta do ok. 75 cm.
• ‘Masterpiece’ – jedna z najwcześniejszych odmian, rozwijająca od połowy maja purpurowe kwiatostany. Wysokość rośliny do ok. 75 cm.
• ‘Red Rum’ – wczesna odmiana łubinu, od połowy maja zakwita w kolorze różowoczerwonym. Piękne kępy kwiatów dorastają do 75 cm wysokości.

Łubin może służyć także jako nawóz. Sprawdź ten artykuł na temat najlepszych nawozów naturalnych do ogrodu.

Uprawa łubinu w ogrodzie

Kiedy siać łubin i w jakim miejscu ogrodu?

Najczęściej spotykane w ogrodach łubiny to mieszańce i odmiany hodowlane dorastające od 80 cm do 120 cm. ich piękne motylkowe kwiaty tworzą wspaniałe gęste grona o długości do 50 cm. W zależności od odmiany wnoszą na rabaty biel, fiolet, róż albo żółć, a czasem dwa kolory jednocześnie. Kwiaty rozwijają się od końca maja do początku sierpnia, i zawsze rozpoczynają otwieranie od dolnej części świecy. Z tego powodu łubin kwitnie w zasadzie przez całe lato. Również liście rośliny są bardzo dekoracyjne. Każdy dłoniasty liść składa się z dziewięciu do siedemnastu lancetowatych listków.

Łubiny nie potrzebują wiele pielęgnacji, są naprawdę mało wymagającymi roślinami. Jeśli stanowisko jest odpowiednie, osłonięte od wiatru, rosną dobrze i bujnie rozwijają swoje barwne kwiatostany. Można je polecić do każdego ogrodu, trzeba tylko z czasem uważać, aby same zanadto się nie rozmnożyły. Lokalizacja jest jednym z głównych czynników, które decydują o tym, czy łubin będzie dobrze się czuł i rozwijał. W żadnym wypadku miejsce, gdzie ma być uprawa łubinu nie powinno być narażone na podmuchy wiatru, ponieważ łodygi wyginają się w jednym kierunku i już się nie prostują. Poza tym w pełni rozwinięte kwiatostany mogą się łatwo łamać. Roślina potrzebuje słońca i powinna mieć go pod dostatkiem.

Łubiny służą jako polepszacze gleby; z pomocą bakterii brodawkowych wprowadzają do podłoża azot. Nasiona łubinu potrafią same rozsiewać się na odległość do sześciu metrów. Aby uniknąć niekontrolowanego rozprzestrzeniania się roślin, lepiej jest samemu wykonać siew w odpowiednim miejscu. Kiedy siać łubin? Bezpośrednio na rabatach w okresie od marca do maja. Nasiona umieszcza się na głębokości ok. 2-3 cm. Nasiona można też wysiewać w doniczkach już zimą i od czerwca małe sadzonki przenosić do gruntu. Bez względu na to, czy nasiona będą wysiane do gruntu, czy w pojemnikach, kwiaty pojawią się dopiero w następnym roku. Cena sadzonek wynosi ok. 5 zł za sztukę, cena zestawu 5 sztuk to około 25 zł.

Sadzenie i pielęgnacja łubinu

Łubiny są często oferowane do sprzedaży latem, kiedy są już w okresie kwitnienia. Lepiej jest zdecydować się na zakup wcześniej, a sadzenie w kwietniu i maju pozwoli na dłuższą barwną ozdobę ogrodu. Poza tym łubiny sadzi tak samo, jak inne byliny. Trzeba wcześniej namoczyć bryłę korzeniową, wykopać odpowiedniej wielkości dołek i obficie po posadzeniu podlać. Odstęp miedzy roślinami powinien wynosić ok. 30 cm. Dobrze jest posadzić łubin w tle, aby nie przesłaniał innych kwiatów.  Doskonale nadają się łubiny jako towarzystwo dla ostróżek, róż, astrów albo jednorocznych kwiatów letnich.

Łubin w większości gatunków i odmian jest bardzo mało wymagający i nie wymaga ani podlewania, ani nawożenia. Inaczej jest jedynie w przypadku młodych, względnie świeżo posadzonych egzemplarzy. O te trzeba się przez kilka tygodni troszczyć, zanim rozrosną się i usamodzielnią. Najpóźniej w następnym roku łubin będzie już dobrze ukorzeniony i znajdzie sobie wodę w głębszych warstwach gleby, a symbiotyczne bakterie zaopatrzą go w azot pobrany z atmosfery.

Nie ma też wiele pracy z przycinaniem łubinu. Wystarczy ściąć go jesienią tuż nad ziemią. Jeśli ktoś nie chce, aby łubin rozprzestrzeniał się po całym ogrodzie musi usuwać przekwitłe kwiatostany zanim nasiona dojrzeją. Usunięcie pierwszych kwiatostanów pobudza roślinę do ponownego kwitnienia. Jeśli chodzi o zabezpieczenie przed zimą, tutaj też nie są wymagane żadne zabiegi. Łubin wytrzymuje mrozy do -25°C, a niektóre odmiany nawet do -35°C.