6 sposobów na zwalczanie bielinka kapustnika – sprawdź je!

Rozpoznanie szkodnika oraz trybu jego życia

Wygląd motyla bielinka i cykl życia

Motyl bielinek jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych motyli dziennych i zarazem poważnym szkodnikiem warzyw kapustnych, którego nie należy lekceważyć. Wiele gatunków z rodziny krzyżowych (kapustowatych) służy gąsienicom jako rośliny żywicielskie. W krótkim czasie mogą wyrządzić duże szkody i mocno zredukować zbiory.

Z rodziny bielinkowatych pochodzą dwa gatunki motyli bielinków: bielinek kapustnik (Pieris brassicae) oraz bielinek rzepnik (Pieris rapae). Spokrewniony z nimi jest popularny, jedyny nasz motyl zimujący w opadłych liściach, latolistek cytrynek (Gonepteryx rhamni). Na pierwszy rzut oka można go pomylić z motylem kapustnikiem, jednak jego skrzydła są wyraźnie bardziej zaostrzone. Żółtawobiały bielinek kapustnik osiąga rozpiętość skrzydeł 4-6 cm. Na przednich skrzydłach ma czarne łukowate plamy, a samiczka dodatkowo dwie okrągłe czarne plamki. Gąsienica motyla ma do 4 cm długości, jest niebieskawozielona, z czarnymi plamkami i żółtą pręgą na grzbiecie. Bielinek rzepnik bardzo przypomina kapustnika, ma tylko nieco bledszy rysunek na skrzydłach. Rozpiętość skrzydeł motyla wynosi 4-5 cm, a długość gąsienicy ok. 2,5 cm. Gąsienice tego gatunku, w odróżnieniu od poprzedniego – występują tylko pojedynczo.

Motyle bielinki obu gatunków latają od kwietnia i wyprowadzają w ciągu roku dwie do trzech generacji. Przede wszystkim gąsienice drugiej generacji wyrządzają od lipca znaczne szkody na opanowanych uprawach. Żółte jaja pierwszej generacji są składane przeważnie na dzikich gatunkach roślin z rodziny krzyżowych, później motyle przenoszą się na dolne strony liści kapusty i spokrewnionych z nią warzyw. Wyklute z jaj gąsienice od razu przystępują do żeru liści i przechodzą wielokrotnie wylinkę, zanim osiągną odpowiednią wielkość. Kiedy są już gotowe, aby się przepoczwarczyć, opuszczają roślinę żywicielską. Bielinki zimują w stadium poczwarki.

Szkody wyrządzane przez bielinka w uprawie warzyw kapustnych

Typowe objawy żeru gąsienic motyla bielinka to dziury powygryzane w liściach oraz zanieczyszczone odchodami główki kapusty. Apetyt larw jest tak duży, że z liści pozostają często tylko grubsze żebra. Obok licznych gatunków i odmian warzyw kapustnych, jak kapusta głowiasta, kapusta włoska, kalafior, brukselka i kalarepa, motyl kapustnik ma w swoim menu również nasturcję, a bielinek rzepnik rezedę, chociaż obie rośliny należą do innych rodzin.

Mniejszy bielinek należy do najpoważniejszych szkodników w rolnictwie i ogrodnictwie warzywnym. Główne szkody, wyrządzane przez żer larw, występują zwykle od lipca. Larwy tego gatunku wgryzają się w pączki wierzchołkowe kapusty, co prowadzi często do obumierania roślin. Z tego powodu ochrona roślin - zabiegi profilaktyczne i zwalczające - powinny być przeprowadzone z uwzględnieniem okresu rójki owadów.

Przy okazji ochrony roślin kapustnych przed żarłocznymi larwami bielinka warto zwrócić uwagę na pewną przyrodniczą ciekawostkę. Otóż w procesie ewolucji rośliny kapustowate rozwinęły doskonałą strategię obrony przed szkodnikami: zawarte w roślinach glukozynolany oraz określone enzymy tworzą razem toksyczne produkty rozkładu w ciele wielu zwierząt. Z tego powodu tak zabezpieczone rośliny nie są przez nie zjadane. Niektóre zwierzęta przystosowały się do tego i są na te toksyny odporne. Należy do nich właśnie bielinek kapustniki i bielinek rzepnik. Mało tego, larwy tych motyli zjadając liście kapusty gromadzą w swoim ciele roślinne związki trujące i w ten sposób same stają dla wielu ptaków niejadalne. Aby nie mieć dolegliwości żołądkowych, ptaki wolą te larwy omijać. Sprawdź także ten artykuł na temat ekologicznego zwalczania chorób i szkodników.

Sposoby zwalczania bielinka kapustnika

Ochrona roślin kapustnych ekologicznymi sposobami

Zwalczanie szkodnika domowymi sposobami może przynieść pozytywny wynik tylko wtedy, gdy larwy motyli nie wgryzły się jeszcze w głąb rośliny. W przeciwnym razie nie pozostaje najczęściej nic innego, jak opanowane warzywa usunąć z ogrodu. Oto kilka sposobów:

1. Zbieranie larw

Najprostszą metodą zwalczania szkodników jest z pewnością ręczne zbieranie gąsienic z warzyw. Ma to oczywiście sens jedynie w początkowej fazie inwazji bielinka albo przy pojedynczym występowaniu szkodnika. Im dłużej pozwala się larwom działać, tym większe powstają żery. Trzeba od czerwca/lipca prowadzić wyszukiwanie jaj motyli, które zwykle są składane pod liśćmi, a później młodych gąsienic. Jeśli ręczny zbiór jest dla kogoś zbyt uciążliwy albo nieprzyjemny, może posłużyć się specjalnym odkurzaczem do tej czynności.

2. Popiół z papierosów i mączka mineralna

Jeśli nie wystarczy zbieranie larw, można spróbować przepędzić je popiołem papierosowym albo mączką kamienną. W tym celu zwilża się najpierw rośliny konewką albo wężem ogrodowym, aby popiół miał lepszą przyczepność. Potem rozpyla się nad roślinami popiół albo mączkę mineralną. Należy unikać środków oleistych, ponieważ mogą one roślinom przynieść więcej szkody, niż korzyści.

3. Wywar z wrotycza i piołunu

Inną, bardzo ekologiczną możliwość pozbycia się bielinków i ich larw, zapewnia wywar z wrotycza i bylicy piołunu. Skuteczne przeciwko owadom są tutaj przede wszystkim intensywnie aromatyczne związki zawarte w obu roślinach oraz garbniki z wrotycza. Wykorzystuje się kwiaty, liście i łodygi roślin. Do przygotowania naparu nadaje się ziele świeże albo suszone. Na 10 litrów wody bierze się 300-500 g świeżego ziela albo 30 g suszonego. Po 20-30 minutach gotowania, kiedy olejki eteryczne i garbniki zostaną rozpuszczone, napar cedzi się przez sito i po ochłodzeniu, bez rozcieńczania, opryskuje nim ziemię wokół roślin w okresie lotów bielinka. Napar z pokrzywy jest dobry w wielu przypadkach, ale bielinków nie tylko nie powstrzymuje, ale nawet je wabi.

4. Zimny wyciąg z liści pomidorów

Przyrządzony z usuwanych bocznych pędów pomidorów wodny wyciąg może być wykorzystany do zwalczania albo odstraszania bielinka. Także tutaj działanie środka opiera się na mocnym zapachu, który szkodniki odstrasza.

5. Siatka ochronna

Siatka o drobnych oczkach (do 2 mm) osłaniająca warzywną rabatę od samego początku, czyli siewu albo sadzenia warzyw, jest tanim i skutecznym sposobem ochrony przed bielinkiem i innymi szkodnikami owadzimi. Na dodatek chroni rośliny przed zjadaniem przez ptaki.

6. Uprawa mieszana

Uprawa na jednej powierzchni wielu gatunków warzyw ma wiele zalet. Jedną z nich jest właśnie ochrona roślin przed bielinkiem. Do odstraszania motyli i larw zalecane są gatunki o intensywnym zapachu. Należą do nich między innymi selery, pomidory, cebula, por, szpinak, bazylia, rumianek, szałwia i tymianek.

Chemiczne środki ochrony roślin trzymać z dala od ogrodu

Istnieje wprawdzie kilka środków chemicznym dopuszczonych do użycia w przydomowych ogrodach, jednak żadnego z nich nie można z czystym sumieniem polecić. Większość z nich zwalcza nie tylko szkodniki, ale też ważne, pożyteczne owady. Inne zaś, bardziej selektywne, są z kolei toksyczne dla pszczół.

Zastosowanie takiego środka pozwoli być może zwalczyć bielinka kapustnika i jego larwy, przy okazji zginą jednak pożyteczne owady i równowaga biologiczna zostanie naruszona. Skutek będzie taki, że z braku naturalnych wrogów wykorzystają swoją szansę na masowe rozmnożenie inne szkodniki. Użycie w tym momencie kolejnego insektycydu zamknie tylko ten diabelski krąg. Dlatego lepiej postawić na zapobieganie i ekologiczne metody zwalczania szkodników.